خودرو متشکل از قطعات پیچیده‌ای است که در مرکز آن موتور قرار دارد. در داخل موتور مایعاتی اعم از آب، ضد یخ و ضد جوش در گردش هستند که موظف به خنک سازی قطعات سازنده‌ی موتور می‌باشند. در فصول گرم سال، به موجب تداخل کارکرد قطعات پیشرانه احتمال می‌رود دمای آب موجود در موتور به نقطه‌ی جوش برسد.

دمای موتور خودرو بر کارکرد پارامتر‌های طراحی موتور و سایر قطعات تشکیل دهنده‌ی پیشرانه به طور مستقیم تأثیر گذار است. 

یکی از معضلات رانندگان اتومبیل‌ها در روز‌های گرم تابستان، افزایش بیش از حد دمای موتور است. در طی این فرایند دمای حاصل از نور خورشید زمینه‌ی افزایش دمای داخلی موتور خودرو را به وجود می‌آورد که به اصطلاح عامیانه خودرو جوش می‌آورد. 

در واقع دمای استاندارد و قابل تحمل موتور نوعی خصیصه‌ی بسیار مهم به شمار می‌رود. در طی جوش آوردن موتور خودرو نشانگر آمپر آب روی خط قرمز قرار می‌گیرد و از کاپوت اتومبیل بخار و حرارت داغ خارج می‌گردد. 

افزایش دمای موتور سبب تغییر شکل قطعات اصلی پیشرانه، اختلال در عملکرد موتور، نشت روغن موتور، انسداد سیستم خنک کننده و گیرپاژ موتور می‌گردد. 

بدین جهت کاهش دمای موتور یکی از مؤلفه‌های مهم در خصوص رانندگی استاندارد به شمار می‌رود. در ادامه‌ی مبحث اطلاعاتی را در خصوص معضلات کاهش ناگهانی دمای موتور و راه کار‌های کاهش دمای موتور ارائه می‌دهیم. 

نقش دمای موتور در کارکرد قطعات پیشرانه

بلوک سیلندر و پیستون دو فلز متفاوت به همراه ضریب انبساط حرارتی متغیر هستند. اندازه‌ی این دو قطعه به گونه‌ای تعبیه می‌شود که در دمای اسمی موتور دارای آب بندی کافی و لقی مناسب است. 

دمای اسمی موتور حاکی از دمای کارخانه‌ای خودرو دارد که توسط سازندگان اتومبیل برای موتور مشخص شده است. 

زمانی که دمای موتور افزایش می‌یابد، لقی میزان اصطکاک موتور نیز شدت پیدا می‌کند. بدین ترتیب با افزایش لقی موتور به سایر قطعات پیشرانه اعم از روغن سوز آسیب وارد می‌گردد. 

علاوه بر این، در شرایطی که موتور در دمای اسمی قرار دارد، بنزین در بهترین شرایط در حال تبخیر است. تمام سوخت احتراق می‌یابد و میزان آلایندگی نیز در کمترین حالت ممکن قرار دارد.

این در حالی است که با کاهش ناگهانی دمای موتور، بنزین به طور مناسب تبخیر نمی‌شود و شعله‌ی شمع موتور نیز قبل از رسیدن به دیواره‌ی سیلندر خاموش می‌گردد؛ بنابراین با کاهش دمای موتور، میزان مصرف آلایندگی افزایش پیدا می‌کند. 

همچنین لازم به ذکر است در دمای اسمی موتور، روغن با غلظت استاندارد در سیستم روغن کاری در حال پمپاژ شدن است. اما به موجب کاهش دمای موتور، غلظت روغن نیز تشدید پیدا می‌کند؛ لذا فرایند روغن کاری مختل می‌گردد و موتور دچار آسیب دیدگی می‌شود. 

راهکار‌های اساسی در راستای کاهش دمای موتور خودرو

همان طور که بیان کردیم افزایش دمای موتور سبب تداخل آسیب به کارکرد موتور می‌گردد. بدین جهت همواره توصیه می‌شود در مواقعی که دمای موتور از حد استاندارد بالا‌تر رفته است، ابتدا خودرو را متوقف سازید و در راستای خاموش سازی آن اقدام نمایید. 

سعی کنید خودرو را در مکان‌های خنک و زیر سایه پارک کنید. 

سپس درب کاپوت را بالا بزنید تا هوای تازه داخل پیشرانه جریان پیدا کند. توجه داشته باشید که از دست زدن به اتصالات و درب رادیاتور پرهیز کنید. زیرا زمانی که آب موتور خودرو در نقطه‌ی جوش قرار دارد دستکاری قطعات سبب سوختگی می‌گردد. 

علاوه بر این، در راستای کاهش دمای موتور به هیچ عنوان آب را بر روی موتور نریزید. در واقع سرد و گرم شدن دیواره‌ی موتور خودرو موجب تداخل آسیب به قطعات سازنده‌ی موتور و ترک خوردگی آن می‌شود. 

توصیه می‌شود پنجره‌های موجود در کابین خودرو را باز کنید. سپس سوئیچ ماشین را باز نمایید و بخاری اتومبیل را در درجه‌ی آخر قرار دهید. 

در طی این فرایند بخاری خودرو، گرمای حاصل از موتور را به داخل کابین و فضای بیرون از خودرو هدایت می‌کند. با خروج هوای گرم از کابین اتومبیل در عرض ۱۵ الی ۳۰ دقیقه میزان درجه‌ی آب موتور خودرو کاهش پیدا می‌کند.

پس از کاهش دمای موتور خودرو، ابتدا درب رادیاتور را به آرامی باز نمایید سپس به میزان آب تبخیری، مقداری آب را داخل رادیاتور بریزید. در طول پر کردن رادیاتور به وسیله‌ی آب، عمل هوا گیری را نیز انجام دهید. 

از سری راهکار‌های اساسی در کاهش دمای موتور خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خلاص کردن دنده و فشردن پدال گاز به موجب افزایش کارکرد سرعت پمپ آب و فن رادیاتور

• پرهیز از ترمز گیری ناگهانی

• پرهیز از ترمز گیری‌های بیهوده

• پرهیز از روشن کردن کولر خودرو 

• پوشش فرمان خودرو به وسیله‌ی پارچه

• بهره گیری از روکش داشبورد به موجب جذب حرارت خورشید از طریق داشبورد 

تعویض روغن موتور

بهره گیری طولانی مدت از روغن موتور سبب از بین رفتن خاصیت اولیه‌ی روغن می‌شود. در صورتی که خاصیت روغن از بین برود، میزان گرانروی آن نیز کاهش پیدا می‌کند. بدین ترتیب روغن در هنگام برخورد با قطعات داغ موتور قادر به انجام وظایف نمی‌باشد و فرایند خنک کنندگی موتور را تکمیل نمی‌سازد. 

در واقع روغن موتور کهنه عامل افزایش دمای موتور است؛ لذا تعویض روغن موتور در بازه‌های زمانی معین نقش چشمگیری در تعدیل دمای موتور به شمار می‌رود. 

آب رادیاتور

در دفترچه‌ی راهنمای خودرو میزان استاندارد آب رادیاتور مشخص شده است. به موجب تغییرات آب و هوایی در فصل‌های مختلف سال چک کردن میزان آب موجود در رادیاتور اهمیت ویژه‌ای دارد. 

علاوه بر این میزان مایعات ضد یخ و ضد جوش موجود در رادیاتور خودرو نیز در افزایش دمای آب رادیاتور نقش دارد.

در مواقعی که آب موتور خودرو به نقطه‌ی جوش می‌رسد، مقداری هوای آزاد در مسیر لوله‌های آب موجود در موتور تجمع پیدا می‌کند. 

هوای موجود در موتور مانع خنک کنندگی آب رادیاتور می‌شود؛ لذا توصیه می‌شود به منظور کاهش دمای موتور، پس از هر مرتبه جوش آوردن آب روند هوا گیری رادیاتور را تکمیل کنید. 

لوله‌های آب موتور

گرمای حاصل از فرایند احتراق در موتور خودرو سبب تخریب بست‌های موجود در مسیر لوله و جریان آب ورودی و خروجی به موتور می‌شود. زمانی که اتصالات و لوله‌های آب موتور در معرض فرسایش قرار بگیرد، مسیر نشت مقداری آب از رادیاتور به بیرون تشکیل می‌شود.

بدین ترتیب میزان دمای آب رادیاتور با کاهش ناگهانی رو به رو می‌گردد؛ لذا یکی از راه کار‌های اساسی در راستای کاهش دمای موتور چک کردن اتصالات و لوله‌های آب است. 

فن خودرو

در مواقعی که دمای موتور خودرو شدت می‌یابد، پتانسیل تأثیر منفی و مخرب بر کارکرد قطعات موتور وجود دارد. خودرو سازان به منظور جلوگیری از این رخداد، دریچه‌هایی را در موتور تعبیه کردند تا آب موتور را عبور دهد. این آب نوعی مایع خنک کننده به شمار می‌رود که گرمای موتور را جذب می‌کند. 

پس از خنک شدن دمای موتور، مایع خنک کننده به سمت رادیاتور جریان می‌یابد تا به وسیله‌ی باد‌های ورودی خنک شود و مجددا به موتور باز گردد تا در مواقع ضروری دمای موتور را کاهش دهد. 

در شهر‌های بزرگ خودرو در طول مسیر همواره در ترافیک قرار می‌گیرد. در وضعیت سکون خودرو هوای آزاد نیز به طور مناسب داخل پیشرانه جریان پیدا نمی‌کند و مایع خنک کننده به طور مناسب خنک نمی‌گردد. 

خودرو سازان برای این گونه مواقع، یک فن را بر روی رادیاتور نصب کرده اند که مایع موجود در رادیاتور را خنک می‌کند. فن رادیاتور در راستای آغاز فعالیت تحت فرمان ریمپ "ECU" قرار دارد. 

ریمپ "ECU" در کاهش مصرف سوخت، افزایش توان خودرو، افزایش شتاب خودرو و حذف محدودیت سرعت نقش دارد. این نوع ریمپ در خصوص تغییر درجه‌ی روشن و خاموش شدن فن خودرو فعالیت می‌کند. 

معیوب بودن ترموستات

یکی دیگر از قطعات مکانیکی که در راستای افزایش دمای موتور نقش دارد، ترموستات است. ترموستات قطعه‌ای اساسی در پیشرانه‌ی خودرو است که بر اساس زمان بندی مشخص، مسیر جریان پذیری آب در داخل موتور را باز و بسته می‌کند. 

معیوب بودن ترموستات مانع باز شدن مسیر آب در زمان معین می‌گردد لذا به موجب عدم ورود آب موتور خودرو داغ می‌شود. 

معیوب بودن واتر پمپ

واتر پمپ موظف به انتقال آب، ضد یخ و ضد جوش به اقصی نقاط موتور است. در واقع واتر پمپ روند خنک سازی موتور را در فصول گرم سال بر عهده دارد. همچنین موظف به گرم سازی موتور در فصول سرد سال است. 

واتر پمپ این وظایف را به وسیله‌ی به گردش در آوردن مایعات ضد یخ و ضد جوش به موتور خودرو و رادیاتور انجام می‌دهد. 

در طی معیوب بود واتر پمپ، روند انتقال مایعات خنک کننده به موتور و رادیاتور به درستی انجام نمی‌شود و سبب افزایش دمای موتور می‌گردد. 

معیوب بودن واتر پمپ نیاز به تعمیرات مکانیکی دارد؛ لذا سعی کنید پس از کاهش دمای موتور در اسرع وقت خودرو را به سمت تعمیرگاه مجرب و با تجربه هدایت کنید.

منبع: بیتوته