هادی طحان نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان چهار روز مانده به برگزاری انتخابات‌های مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه صنعتی شریف به آن دانشگاه رفت تا با دانشجویان گفتگو کند.

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه در انتهای هفته دو انتخابات مهم در کشور برگزار خواهد شد، عنوان کرد: یکی از مهمترین حقوقی که قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران برای مردم در نظر گرفته، حق «تعیین سرنوشت» و «انتخاب» است.

طحان‌نظیف در همین رابطه به اصل ششم قانون اساسی مبنی بر اینکه «در جمهوری اسلامی ایران امور کشور باید به اتکاء آراء عمومی اداره شود، از راه انتخابات‏،  رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی‏، اعضای شورا‌ها و نظایر اینها، یا از راه همه‌پرسی در مواردی که در اصول دیگر این‏ قانون معین می‌گردد، اشاره کرد و گفت: تمام مسئولان در کشور به صورت مستقیم یا غیرمستقیم توسط مردم انتخاب می‌شوند.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان همچنین بیان کرد که در ۴۵ سال گذشته به طور میانگین هر سال یک انتخابات در کشور برگزار شده و وی این را موجب افتخار برای نظام جمهوری اسلامی دانست.

دشمنان به دنبال کم‌رونقی انتخابات هستند

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب طی روز‌ها و ماه‌های گذشته در خصوص انتخابات و مشارکت در آن اظهار داشت: امروز هر کس که خود را دلسوز کشور می‌داند باید مردم را به حضور در انتخابات تشویق کند و در راستای افزایش مشارکت گام بردارد. اگر رفتار و گفتار آن‌ها به مشارکت نیانجامد، ادعای دلسوزی‌شان زیرسوال خواهد رفت.

وی با اشاره به تلاش‌های دشمنان برای کاهش مشارکت عنوان کردند: دشمنان از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی از فرصت‌های گوناگون استفاده کردند تا مانع از پیشرفت کشور شوند. اکنون نیز تلاش دارند تا انتخابات را کم‌رونق و غیرمهم جلوه دهند. البته مردم همواره در راستای منافع کشور عمل کرده و اجازه نداده‌اند که دیگران برای شان تصمیم بگیرند بلکه خود تصمیم‌گیرنده سرنوشت‌شان بوده‌اند.

این استاد دانشگاه در خصوص نقش دانشجویان در پیشرفت کشور گفت: دانشجویان دانشگاه‌های مختلف به خصوص دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف دارای توانمندی‌های بسیار خوبی هستند و می‌توانند بسیاری از مشکلات کشور را حل کنند. آینده توسط دانشجویان امروز ساخته خواهد شد و اتکا آینده و کشور به شما نیرو‌های جوان و متخصص است.

جریان‌های سیاسی متفاوت به مجالس و دولت‌ها راه یافتند

طحان‌نظیف در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به در پیش بودن انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی گفت: اگر مجلس آینده قوی باشد، بسیاری از مشکلات مردم حل خواهد شد. ۷۵ درصد داوطلبان که شامل ۱۵ هزار نفر هستند، تایید صلاحیت شده‌اند. نامزد‌های انتخابات از اقشار گوناگون همچون فرهنگیان، پزشکان، وکلا، قضات و دانشگاهیان و در سنین متفاوت هستند. به طور مثال بیش از ۴۰۰ نفر از نامزد‌ها دهه هفتادی هستند. یا اینکه برای هر کرسی مجلس، ۶ نفر نامزد خانم وجود دارد.

وی بر این گزاره هم تاکید کرد که از رویکرد‌ها و جناح‌های سیاسی مختلف در بین تاییدصلاحیت‌شده‌ها حضور دارند و مدعای این گزاره را ارائه لیست‌های مختلف از سوی احزاب، گروه‌ها و اشخاص سیاسی در سراسر کشور اعلام کرد.

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه «انتخابات، انتخاب آینده است تا مشخص شود چه مسیر، شیوه و ریلی در کشور حاکم باشد و حتی مسیر را برای دولت مشخص کند»، گفت: در ادوار مختلف با انتخاب مردم گروه‌ها و افراد مختلفی به قدرت رسیدند. در دوره‌ای عده‌ای در مجلس در اکثریت بودند و در دوره بعد عده دیگری در اکثریت بودند. در دولت‌ها نیز اشخاص، افکار و جریان‌های مختلفی حاکم بودند. دولت فعلی با دولت‌های قبل و آن‌ها نیز با قبل‌تر‌ها تفاوت داشتند. مجلس کنونی نیز با مجلس گذشته متفاوت و سایر مجالس است؛ بنابراین وی اینگونه نتیجه‌گیری کرد که طی ادوار مختلف گروه‌ها و طیف‌های متفاوت و متنوع به مجلس و دولت راه یافتند و این نشان‌دهنده این است که اداره کشور براساس اراده و رای ملت صورت می‌گیرد، خاطرنشان کرد: اتفاقات سیاسی در کشور با خواست و اراده مردم رُخ می‌دهد.

ضرورت توجه همزمان به نقاط ضعف و قوت

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در بخشی از صحبت‌هایش به این سوال که چرا شورای نگهبان باید بر انتخابات نظارت کند هم اینگونه پاسخ داد: در هر جای جهان که نهاد اجرایی وجود داشته باشد، باید نهادی نیز برای نظارت وجود داشته باشد تا پیگیری کند حرکت‌ها و اقدامات در مسیر قانون انجام می‌شود. از این رو نهاد نظارتی و حقوقی همچون شورای نگهبان در کشور‌های دیگر نیز وجود دارد که در هر کشوری عنوانش متفاوت است.

وی سپس به موضوع امیدآفرینی و ضرورت توجه متوازن به نقاط قوت و نقاط ضعف اشاره کرد و گفت: گاهی اوقات عدم بیان نقاط قوت موجب می‌شود تا ضمن دیده نشدن آن نقاط قوت، آن نقاط به نقاط ضعف تبدیل شوند.

طحان‌نظیف در همین رابطه مثال انتخاباتی زد و گفت: صلاحیت یک فرد در انتخابات مجلس شورای اسلامی ممکن است در یک مرحله رد و در مرحله دیگر تایید شود؛ این موضوع اگر تبیین نشود این ابهام به وجود می‌آید که در مراحل رسیدگی به بررسی صلاحیت‌ها تشتت آرا وجود دارد، در حالی که این موضوع بدان معناست که در هر مرحله به دقت صلاحیت‌های هر فرد بررسی می‌شود و در نهایت شورای نگهبان براساس اسناد و مدارک نظر قطعی و نهایی را اعلام خواهد کرد.

دانشجویان نامزد‌های توانمند را معرفی کنند

این عضو حقوقدان شورای نگهبان که خود از اساتید دانشگاهی و عضو هیات علمی دانشگاه است، خطاب به دانشجویان عنوان کرد: دانشجو حق‌طلب است و در جبهه حق فعالیت می‌کند. دانشجو نباید اجازه دهد که جبهه حق مصادره شود. دانشجو همچنین امیدآفرین است و باید تلاش کند تا امید را در رگ‌های جامعه تزریق کند. البته دشمنان می‌خواهند که دانشجویان به خمودگی میل کنند.

وی افزود: دانشجو باید پاسخ پرسش‌های فردای جامعه را امروز مطالبه کند. دانشجویان در خصوص انتخابات نیز نقش مهم و اثرگذاری دارند. این قشر می‌توانند در تبیین اهمیت و ضرورت انتخابات اقدامات بزرگی انجام دهد.

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه دانشجو اصول انقلاب را به خوبی می‌شناسند، برای حفظ آن تلاش می‌کند و از اصول کوتاه نمی‌آید، به یکی از بند‌های قانون جدید انتخابات اشاره کرد و گفت: طبق قانون جدید انتخابات مجلس، دادن وعده‌های خارج از چارچوب قانونی توسط نامزدها، جرم است. اما باید توجه داشت که باید نقش و جایگاه هر نهاد به خصوص مجلس شورای اسلامی به خوبی شناسانده شود تا نامزدی اجازه پیدا نکند، وعده غیرقانونی ارائه دهد. دانشجویان در این رابطه می‌توانند نقش‌آفرینی کنند.

طحان‌نظیف همچنین گفت: دانشجویان در رویداد بزرگ انتخابات بی‌طرف نیستند، اما سیاهی لشکر هم نیستند. البته دانشجویان می‌توانند در شناسایی و معرفی نامزد‌های توانمند به مردم نقش‌آفرین باشند.

وی از همین رهگذر به نقش دانشگاه در حل مسائل کشور نیز اشاره کرد و بیان داشت: دانشجویان می‌توانند در شناسایی مشکلات کشور و یافتن راه‌حل برای آن‌ها از طریق تدوین پایان‌نامه‌ها و رساله‌های ارشد و دکترا، اقدامات مهمی انجام بدهند.

فرهنگ انتخاباتی تنها با قوانین اصلاح نمی‌شود

سخنگوی شورای نگهبان در بخش دیگری از صحبت‌هایش به ضرورت فرهنگ‌سازی برای اجرای قوانین نیز اشاره کرد و گفت: فرهنگ انتخاباتی تنها با قوانین اصلاح نخواهد شد؛ قوانین باید باشد و سهم و نقش مهمی هم دارد، اما همه چیز هم قانون نیست. باید نهاد‌های فرهنگ‌ساز و جوامع دانشجویی برای اصلاح فرهنگ‌ها تلاش کنند. ما در حوزه‌های مختلف انتخابات همچون تبلیغات دارای نواقص و اشکالاتی هستیم، اما در کنار اصلاح قوانین، آن اقدام مهمی که می‌تواند در رسیدن به نقطه مطلوب نقش ایفا کند، فرهنگ‌سازی است.

طحان‌نظیف در پایان این بخش از صحبت‌هایش موضوع «حق الناس» را که از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی مطرح شده را مورد توجه قرار داد و گفت: حق الناس در انتخابات ابعاد مختلف و متنوعی دارد. علاوه بر اینکه باید از رای مردم پاسداری شود، تایید صلاحیت کسانی که دارای شرایط و صلاحیت هستند، نیز حق الناس است. وجود فضای رقابتی هم حق الناس است. معرفی نامزد‌های شایسته از سوی گروه‌های سیاسی نیز حق الناس است. دارای برنامه بودن هر یک از نامزد‌ها و عدم انجام تبلیغات غیر واقعی هم حق الناس می‌باشد.

وی ابراز امیدواری کرد که انتخابات روز جمعه ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ در شان و جایگاه مردم بزرگ ایران برگزار شود و مجلس آینده یک مجلس قوی باشد تا در راستای رفع دغدغه‌ها و مشکلات مردم در حوزه‌های مختلف به خصوص حوزه اقتصادی گام بردارد. البته دولت‌ها و مجالس گذشته تلاش‌های بسیاری انجام دادند، اما نیازمند سرعت بیشتر و نگاه ارتقایی هستیم.

شورای نگهبان رویکرد سیاسی و جناحی ندارد

بخش دوم نشست سخنگوی شورای نگهبان با دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف که در مسجد این دانشگاه برگزار شد، پرسش و پاسخ بود. ابتدا سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به یک دانشجو که انتقادات بسیاری را مطرح کرده بود، گفت: از حدود ۲۰ هزار نفری که در انتخابات مجلس شورای اسلامی ثبت‌نام کردند، بیش از ۱۵ هزار نفر تایید صلاحیت شدند که این رقم بی‌سابقه است. اکنون به ازای هر کرسی بیش از ۵۲ نفر داوطلب رقابت می‌کنند. اینکه گفته شود همه این‌ها یکی و از یک جریان سیاسی هستند، قضاوتش را برعهده شما می‌گذارم.

وی اضافه کرد: اما فهرست‌هایی که از سوی گروه‌ها و اشخاص سیاسی منتشر می‌شود نشان می‌دهد که افراد از جریان‌های مختلف سیاسی در بین تاییدصلاحیت‌شده‌ها هستند. بار‌ها گفته‌ایم که در شورای نگهبان نگاه حزبی، جناحی و گروهی نداریم. ما صلاحیت افراد را طبق قانون مورد بررسی قرار خواهیم داد.

طحان‌نظیف با بیان اینکه الزامی مبنی بر ثبت گرایش یا رویکرد سیاسی افراد در هنگام ثبت‌نام وجود ندارد، عنوان کرد: ما در بررسی صلاحیت‌ها نگاه نمی‌کنیم که چه کسی چه رویکرد سیاسی دارد. ما طبق شرایط و موانع قانونی به بررسی صلاحیت‌ها می‌پردازیم. بالاخره هر آنچه در قانون آمده همچون مدرک، تابعیت و... یعنی لازم بوده و باید مورد بررسی قرار گیرد.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در پاسخ به سوال این دانشجو بار دیگر یادآور شد که روی کار آمدن مجالس و دولت‌های مختلف با گرایش‌های سیاسی کاملاً متفاوت نشان‌دهنده این است که شورای نگهبان رویکرد سیاسی و جناحی ندارد.

درخواست سخنگوی شورای نگهبان از دانشجویان برای نقش‌آفرینی در انتخابات و معرفی نامزد‌های شایسته به مردم/ خواست مردم ترکیب مجلس آینده را مشخص خواهد کرد؛ بیش از ۱۵ هزار نفر تاییدصلاحیت شدند

۸ هزار تماس و ملاقات با داوطلبان انجام شد

سوال انتخاباتی دانشجوی دوم همراه با پیشنهاداتی برای شورای نگهبان در حوزه روابط عمومی و رسانه بود که طحان‌نظیف پاسخ داد: دلایل عدم تایید صلاحیت‌ها با داوطلبان در میان گذاشته می‌شود. قانون شورای نگهبان را مکلف کرده که دلایل ردصلاحیت‌ها را به داوطلبان اعلام کند. این موضوع در قانون قبلی انتخابات بود و در قانون جدید نیز بر آن تاکید شده است.

وی در ادامه خبر داد که در جریان انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، ۸ هزار ملاقات و تماس با داوطلبان انجام شد که این ملاقات‌ها و تماس‌ها به رفع ابهام در مورد بسیاری از پرونده‌ها کمک کرد و به دفاع از حقوق داوطلبان انجامید.

طحان‌نظیف خاطرنشان ساخت: تمامی نمایندگانی که ردصلاحیت شدند به شورای نگهبان دعوت شدند و دلایل ردصلاحیتشان با آن‌ها در میان گذاشته شد که عمده آن‌ها پذیرفتند. حتی یکی از نمایندگان اعلام کرده بود که نیاز نمی‌بینم حضور پیدا کنم، اما پس از مدتی تماس گرفت که می‌آیم. ایشان هم آمد و دلایل ردصلاحیتش را شنید.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوال این دانشجو این موضوع را یادآور شد که شورای نگهبان برخوردار از سامانه جامع نظرات است که این اقدام در راستای شفافیت صورت گرفته است. تمامی نظرات شورای نگهبان درباره طرح‌ها و لوایحی که از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون به شورای نگهبان ارسال شده، در آن سامانه آمده است و علاوه بر مشروح مذاکرات، حتی گزارش‌های استدلالی درباره هر مصوبه نیز در آن سامانه آمده است.

برای انتشار عمومی دلایل ردصلاحیت‌ها به مجوز قانونی نیاز داریم

 طحان‌نظیف در ادامه بار دیگر به موضوع بیان دلایل ردصلاحیت‌ها پرداخت و عنوان کرد: ما دلایل را به خود افراد می‌گوییم، ولی برای انتشار عمومی دلایل ردصلاحیت‌ها به مجوز قانونی نیاز داریم. گاهی افراد ادعا‌هایی را مطرح می‌کنند، اما قانون به ما اجازه نداده است که دلایل ردصلاحیت‌ها را به صورت عمومی منتشر کنیم. البته در اصلاحیه اخیر قانون انتخابات مجلس این فرصت را به شورای نگهبان و دستگاه‌ها داده که اگر داوطلبی ادعای خلاف واقعی مطرح کرد و حرف نادرست و خلاف واقع متوجه شورای نگهبان یا سایر دستگاه‌ها ساخت، آن نهاد حق دفاع داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: ادعا‌ها درباره شورای نگهبان زیاد است و من مثال‌های زیادی از این ادعا‌های غیرواقعی در ذهن دارم. به نظر می‌رسد که برخی نمی‌خواهند شورای نگهبان به طور واقعی به مردم معرفی شود و رویکرد‌های سیاسی خودشان را دنبال می‌کنند.

چرا یک نفر از رد به تایید یا تایید به رد می‌شود؟

سوال پایانی دانشجویان نیز انتخاباتی بود و سخنگوی شورای نگهبان عنوان کرد: ما در هر دوره‌ای صلاحیت افراد را بررسی می‌کنیم چرا که هم هرکدام از انتخابات‌ها قانون خاص خودش را دارد و هم اینکه ممکن است صلاحیت هر فرد در هر دوره از انتخابات تغییر کرده باشد. یک نفر در گذشته تایید شده، اما در ادامه اقدامی انجام داده که موجب ردصلاحیتش شده است. یا اینکه یک نفر در گذشته پرونده یا محکومیت قضایی داشته که در ادامه تبرئه شده است؛ بنابراین باید اتفاقی افتاده باشد تا رد به تایید یا تایید به رد رُخ دهد.

وی در پایان بر این نکته تاکید کرد که شورای نگهبان یک نهاد حقوقی است و از این نهاد نباید خواست که اقدام خلاف قانون انجام دهد. شورای نگهبان طبق قانون مجاز به انتشار عمومی دلایل ردصلاحیت‌ها نیست.