با وجود سنگینی سایه خشکسالی بر سر سیستان و بلوچستان و بدعهدی حاکمان کشور افغانستان و عدم پایبندی این کشور به معاهده بین‌المللی رهاسازی حق‌آبه هیرمند، دولت که خود را موظف به ارائه خدمات به مردم می‌داند، دست از تلاش برنداشت و با تدوین و اجرای همزمان 3 برنامه اضطراری، کوتاه‌مدت و میان‌مدت در صدد رفع دغدغه آب مردم سیستان و بلوچستان و تأمین آب پایدار برای این استان است.

گام‌های امیدوارکننده‌ای که به عنوان یک اولویت مهم پیگیری می‌شود تا تکمیل این طرح‌ها به عنوان خدمتی ماندگار از دولت سیزدهم برای مردم این دیار به یادگار بماند.

بر این اساس طرح‌های کلانی چون اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان به عنوان یک منبع آبی پایدار، طرح انتقال آب از آب‌خوان‌ شرقی برای مرکز استان و اجرای طرح تأمین آب اضطراری منطقه سیستان و زاهدان در دولت سیزدهم کلید خورد و اکنون با پیشرفت مناسبی در دست اجرا قرار دارد.  راستا نیز نصب بزرگترین آب شیرین کن خاورمیانه در سیستان به عنوان بخشی از پروژه اضطراری تامین آب استان دنبال می‌شود.

علیرضا قاسمی،مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان در تشریح اهمیت اجرای توأمان این طرح‌ها در استان گفت: چالش‌های بسیاری برای تأمین آب در پهنه سیستان و بلوچستان وجود دارد، از جمله وابستگی استان به آب‌های مرزی، کاهش نزولات جوی و خشکسالی‌های طولانی مدتی که ضمن افت شدید منابع آب زیرزمینی منجر به کاهش کمًی و کیفی منابع آب نیز شده است.

وی با بیان اینکه سیستان و بلوچستان از حیث منابع آبی فقیر است، افزود: در حال حاضر بالغ بر ۹۰ درصد منابع آبی استان درگیر خشکسالی شده است.

وی با بیان اینکه در سیستان و بلوچستان به دلیل پهناوری، شاهد اقلیم‌های مختلفی هستیم، ادامه داد: شرایط استان از لحاظ وضعیت آب وهوایی به گونه‌ای است که اگر در بخشی از استان سیلاب اتفاق می‌افتد همزمان در پهنه دیگر خشکسالی حاکم است، این ویژگی‌ باعث شده که طرح‌های مختلفی در سطح استان مطالعه و اجرا شود.

وی با اشاره به مهم‌ترین چالش‌ حال حاضر که در تأمین آب منطقه سیستان و شهر زاهدان وجود دارد، تصریح کرد: خشکسالی در شمال استان و عدم تحقق حق‌آبه از جانب کشور افغانستان طی چند سال اخیر باعث شده حجم ذخایر آبی "چاه‌نیمه" به طور بی‌سابقه کاهش یابد و برداشت آب برای یک میلیون و ۵۰۰ نفر که در زاهدان و ۱۱ شهر و ۹۴۵ روستا و آبادی منطقه سیستان سکونت دارند از طریق طراحی و احداث بارج شناور انجام شود.

قاسمی افزود: همزمان با جابه‌جایی آب در چاه‌نیمه‌ها و برداشت آب با شرایط جدید، از آذر سال1401، مطالعه و اجرای طرح تأمین آب اضطراری از منابع آب زیرزمینی در دستور کار قرار گرفت تا با استفاده از این منابع تنش آبی قابل تصور در منطقه سیستان و شهر زاهدان ناشی از عدم پایبندی کشور افعانستان به معاهده 1351 هیرمند به حداقل ممکن برسد.

وی با بیان اینکه سه دشت در محدوده دشتک برای برداشت آب شناسایی شد، افزود: تاکنون، عملیات حفر و تجهیز ۷۵ حلقه چاه، اجرای حدود ۱۰۰ کیلومتر خطوط انتقال آب و ۱۲۰ کیلومتر خط انتقال برق برای اجرای این طرح به اتمام رسیده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان یاداور شد: طرح تأمین بخشی از آب موردنیاز ساکنان سیستان و زاهدان از منطقه دشتک شامل حفر و تجهیز چاه، اجرای خطوط انتقال آب، برق، احداث ایستگاه پمپاژ و کارخانه آب‌شیرین‌کن، با اعتباری بالغ بر ۴۰۰۰ میلیارد تومان در دست اجرا است.

وی در ارتباط با جزئیات آب‌شیرین‌کن 100 هزار مترمکعبی طرح اضطراری بیان کرد: به این دلیل بزرگ‌ترین آب‌شیرین‌کن عنوان شده که معمولا با این حجم از شیرین‌سازی، آب‌شیرین‌کن‌ها در کنار سواحل اجرا می‌شوند ولی با توجه به شرایط اضطراری برای تامین آب شرب در منطقه شمال استان و بخشی از شهر زاهدان و ضرورت شیرین‌سازی برای ارتقای کیفیت شرب لازم بود تا این حجم از دستگاه‌ها در محل نصب شود.

وی تأکید کرد: منابع آبی شناسایی شده در منطقه‌ای که قابلیت برداشت دارند در دسته آب‌های لب‌شور و شور محسوب می‌شوند، بنابراین برای ارتقای کیفیت ضرورت دارد تا شیرین‌سازی بر روی این منابع صورت پذیرد.

وی فرآیند شیرینی‌سازی آب در دشت هامون هیرمند را از طریق سیستم اسمز معکوس (RQ) که یکی از روش‌های متداول شیرین‌سازی در دنیا است اعلام کرد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان، مدت بهره‌برداری از طرح را 3 سال پیش‌بینی کرد و افزود: تا تکمیل دیگر طرح‌های تامین آب منطقه شامل تأمین آب از آبخوان شرقی استان و انتقال آب از دریای عمان، قرار است طرح اضطراری تأمین کننده آب شرب مردم باشد و در ادامه در خصوص نحوه برداشت و میزان شیرین‌سازی تصمیم‌گیری خواهد شد.

وی هزینه طرح آب‌شیرین‌کن را حدود ۲۸۰۰ میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: اعتبار آن از محل تنش‌آبی مصوب و بر اساس پیشرفت کار پرداخت می‌شود.

وی با اشاره به تأثیر اجرای طرح اضطراری در رفع مشکل آب شرب مردم منطقه، گفت: با بهره‌برداری از آب‌شیرین‌کن قطعا مشکل کمبود آب شرب در سطح شهر زاهدان تا حدودی مرتفع خواهد شد و چون بخشی از تامین آب منطقه سیستان از این طرح صورت خواهد گرفت می‌توان عنوان کرد حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد سیستان نیز با این آب‌شیرین‌کن تامین آب خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان، کیفیت آب خروجی آب‌شیرین‌کن را بر اساس استانداردهای تعریف شده و قابل شرب بیان کرد و افزود: بعد از راه‌اندازی و بهره‌برداری از خط انتقال دریای عمان به دلیل اینکه طرح عمان بخشی از کمبود آب شرب را مرتفع خواهد کرد این دستگاه‌ها برای امکان تامین آب شرب زاهدان در محدوده نقاط حاشیه شهر و یا نقاطی که دارای آب شور هستند نصب و استفاده خواهند شد.

وی با بیان اینکه تأمین آب سیستان و زاهدان در محور تمرکز پروژه‌های اضطراری دولت برای رفع تنش‌های آبی قرار دارد، افزود: تمام تلاشمان را می‌کنیم تا نگرانی مردم از شرایط آبی منطقه که مهم‌ترین دغدغه این روزهای دولت است را رفع کنیم.