جنگ اوکراین در سال سوم چگونه پیش خواهد رفت؟

در حالی که جنگ اوکراین امروز (شنبه) وارد سومین سال خود شد، درگیری در میدان تقریبا به بن‌بست رسیده است. در اوکراین، زمین‌هایی که پیش‌تر به دست کشاورزان بارور می‌شد، اکنون پر از حفره برای خاکسپاری سربازان است. بسیاری از آن‌ها  با صلیب‌های چوبی ساده، عکس جانباختگان، گل‌های رنگارنگ بر سر مزار و پرچم‌های زرد و آبی این کشور دیده می‌شود. شهر‌ها خلوت‌تر از همیشه و کلاس‌های درس با تعداد انگشت‌شماری از دانش‌آموزان تشکیل می‌شود. 

در انتهای دو سالگی جنگ دیگر خبری از بیانیه‌های شدید اللحن اتحادیه اروپا و ناتو در حمایت از اوکراین نیست و نظرسنجی‌هایی که تا سال قبل حمایت حداکثری مردم اروپا و آمریکا از کی‌یف را نشان می‌داد، امروز آن روی دیگر مردم غرب را نشان می‌دهد. 

در میانه روگردانی غرب از اوکراین، اقتصاد این کشور نیز بر اثر جنگ به شدت آسیب دیده است. بر اساس مطالعه جدید بانک جهانی که هفته پیش منتشر شد، حتی اگر هم اکنون جنگ در اوکراین به پایان برسد، بازسازی اقتصاد این کشور ۴۸۶ میلیارد دلار هزینه دارد که ۲.۸ برابر بازده اقتصادی این کشور در سال ۲۰۲۳ است. این امر جدای از هزینه جانی و نیروی انسانی است که اوکراین طی دو سال از دست داد.

تلفات ارتش روسیه و اوکراین در نبرد دو ساله چقدر است؟

آمار تلفات ارتش اوکراین یک راز دولتی است و به شدت از انتشار اطلاعات مربوط به آن جلوگیری می‌شود. با این حال، اواخر تابستان امسال وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که ۶۱ هزار و ۲۰۷ اوکراینی از ابتدای جنگ کشته شده و ۴۹ هزار و ۳۶۸ نفر زخمی شده‌اند. این وزارتخانه همچنین تایید کرد که ۵ هزار و ۹۳۷ سرباز روسی در میدان نبرد کشته شده‌اند. 

با این حال منابع مختلف ارقام گوناگونی را از تعداد سربازان کشته شده دو طرف اعلام می‌کنند و به دلیل حساسیت بالای موضوع، در بسیاری از موارد آمار‌ها با یکدیگر تفاوت چشمگیری دارند و تشخیص صحت آن‌ها ممکن نیست. به طور مثال، یوگنی پریگوژین، رئیس  سابق گروه نظامی واگنر که سربازان او نیز در جنگ اوکراین برای روسیه می‌جنگیدند، پیش‌تر گفته بود که سازمان او تا اواخر مه سال ۲۰۲۳ بیش از ۲۰ هزار سرباز در اوکراین از دست داده است. او همچنین مدعی شده بود که ارتش روسیه تا اواخر ژوئن ۱۲۰ هزار کشته داشته است. 

در یک تخمین دیگر، مقامات آمریکایی مرداد ماه امسال تعداد کشته‌های دو طرف در ۱۸ ماه اول جنگ را نیم میلیون نفر برآورد کردند. به ادعای روزنامه نیویورک تایمز به نقل از منابع آگاه آمریکایی، تلفات نظامی روسیه شامل ۱۲۰ هزار کشته و ۱۸۰ هزار زخمی است. این منابع تلفات طرف اوکراینی را ۷۰ هزار کشته و ۱۰۰-۱۲۰ هزار مجروح دانسته‌اند. این روزنامه همچنین بیان می‌کند که تعداد روس‌ها در میدان نبرد تقریبا ۳ برابر سربازان اوکراین است و روسیه جمعیت بیشتری دارد که بتواند صفوف خود را با آن‌ها پر کند.

توان دفاعی دو کشور برای ادامه جنگ چقدر است؟

موسسه سلطنتی سرویس‌های [دفاعی] متحد در ماه جاری اعلام کرد روسیه ۶.۵ درصد از کل بودجه خود را صرف جبران خسارت در میدان جنگ کرده و می‌تواند ۱۲۵ تانک در ماه تولید کند. این مقدار حتی بیش از اندازه برای جایگزینی تانک‌هایی است که در جنگ‌های اخیر منهدم شده کافی است. 

صنعت روسیه همچنین به طور قابل توجهی تولید گلوله‌های توپخانه و سیستم‌های موشک پرتاب چندگانه را همراه با واردات مهمات و موشک‌های بالستیک از کره شمالی افزایش داده است. در همین حال، محاسبات نشان می‌دهد اوکراین برای اینکه با روسیه همگام شود احتیاج دارد هر ماه ۲۴۰ هزار گلوله بیشتر دریافت کند. 

در حال حاضر، روسیه قادر است به ازای هر گلوله اوکراینی، ۵ گلوله شلیک کند. سربازان اوکراینی که دیگر از دریافت مهمات بیشتر از غرب ناامید شده‌اند می‌گویند در برخی از مناطق فقط چند گلوله در روز شلیک می‌کنند تا فقط از شکست جلوگیری کنند. 

پیشروی نیرو‌های روسیه در خاک اوکراین تا چه اندازه بوده است؟

از ابتدای شروع جنگ در فوریه ۲۰۲۲، نیرو‌های زمینی روسیه به سرعت وارد عمل شده و در عرض چند هفته کنترل مناطق وسیعی از اوکراین را در دست گرفته و تا حومه کی‌یف پیشروی کردند. یکی از مهم‌ترین پیروزی‌های روسیه در این جنگ دو ساله را می‌توان تصرف «باخموت» دانست. در ماه مه سال ۲۰۲۳، نیرو‌های روسیه این شهر را که در منطقه دونباس در شرق اوکراین قرار دارد پس از ماه‌ها نبرد شدید و تلفات سنگین تحت تسلط خود درآوردند. ارزش استراتژیک شهر باخموت مورد بحث بود، اما ارزش نمادین آن برای اوکراین به عنوان نمونه‌ای از مقاومت این کشور در برابر روسیه بسیار مهم تلقی می‌شد. شاید بتوان گفت که تصرف باخموت تبدیل به نمادی از شکستن مقاومت نیرو‌های اوکراینی در برابر روسیه شد.

اخیرا و در آستانه وارد شدن جنگ اوکراین به سه سالگی خود، نیرو‌های اوکراینی به طور کامل از شهر «آودیوکا» عقب نشینی کرده و این شهر به تصرف کامل نیرو‌های روسیه درآمد. رخدادی که به عنوان دومین دستاورد مهم روسیه بعد از تصرف باخموت ارزیابی شده است. آودیوکا از سال ۲۰۱۴، زمانی که جنگنده‌های تحت حمایت روسیه بخش‌های وسیعی از مناطق شرقی دونتسک و لوهانسک را تصرف کردند، میدان جنگ بوده است. اکنون تقریبا تمام جمعیت این شهر آن را ترک کرده و ساختمان‌های آن نیز تقریبا به طور کامل ویران شده است. سقوط آودیوکا بزرگ‌ترین تغییر در خط مقدم جنگ بود که بیش از هزار کیلومتر درازا دارد. 

روسیه همچنین حملاتی را در اطراف روستا‌هایی در منطقه «زاپوریژیا جنوبی» انجام داده است، جایی که اوکراین در جریان ضد حمله خود در سال ۲۰۲۳ دستاورد‌هایی داشت.

در این نقشه می‌توان سرزمین‌های تحت کنترل روسیه در اوکراین را دید. مناطق مذکور با رنگ قرمز مشخص شده است.

در هر صورت، همانطور که آناتول لیون و جورج بیبی، کارشناسان موسسه کوئینسی در گزارش جدید خود اشاره می‌کنند، «در حال حاضر چشم انداز واقع بینانه کمی برای پیشرفت اوکراین در میدان نبرد وجود دارد؛ و خطر مهم‌تر آن است که اوکراین ممکن است نیروی انسانی و مهمات خود را تمام کرده و خود را در معرض یک ضدحمله ویرانگر روسیه قرار داد.»

این دو تحلیلگر می‌گویند تنها و بهترین راه حل این است که قبل از نابودی اوکراین همه طرف‌ها را به میز مذاکره بکشانیم.