چرا رئیسی به ترکیه رفت؟

آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان ظهر چهارشنبه بعد از برگزاری جلسه هیأت دولت در رأس هیأتی سیاسی - اقتصادی و به منظور شرکت در شورای عالی همکاری‌های ایران و ترکیه عازم آنکارا شد. در این سفر تعدادی از وزرا و اعضای کابینه دولت سیزدهم و رئیس کل بانک مرکزی و حسین امیرعبداللهیان که از نیویورک مستقیما به آنکارا سفر کرده بود نیز رئیس جمهور را همراهی کرده بودند.

البته در ابتدا قرار بود این سفر ۱۵ دی صورت بگیرد که به دلیل حادثه تروریستی و انفجار در مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی در کرمان به تعویق افتاد.

اما سفر رئیس جمهور به ترکیه چرا اهمیت داشت؟

ایران و ترکیه از موقعیت استراتژیک در منطقه برخوردارند که این موقعیت مرهون جغرافیایی است که در آن قرار دارند. دو کشور به لحاظ عامل جغرافیایی، همسایگی، موقعیت استراتژیکی خاص در منطقه، ارتباطات اقتصادی و مشترکات تاریخی، فرهنگی، مذهبی و قومی، دارای ظرفیت‌ها و زمینه‌های مناسب در برقراری مناسبات ویژه می‌باشند. با این وجود، برخی حوزه‌ها مانند آسیای مرکزی و قفقاز و همچنین مساله اسلام گرایی، به دلیل تضاد منافع، باعث ایجاد چالش و بقیه حوزه‌ها مانند خاورمیانه، انرژی، روابط اقتصادی و مساله کردها، به دلیل منافع مشترک، باعث ایجاد فرصت‌هایی در روابط دو کشور شده است.

جمهوری اسلامی ایران و دولت رجب طیب اردوغان در ترکیه در برخی زمینه‌ها در سیاست خارجی رقیب یکدیگر و در زمینه‌هایی دارای دیدگاه‌های متعارض بوده‌اند.

هر دو کشور به روش‌های خود به تلاش برای گسترش نفوذ در کشور‌های منطقه ادامه داده و در این زمینه رقیب یکدیگر تلقی می‌شده‌اند.

همچنین مواضع دولت ترکیه و حکومت جمهوری اسلامی ایران در مورد منطقه آسیای میانه به ویژه در ارتباط با طرف‌های درگیر در مناقشه قره‌باغ بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، متفاوت بوده است.

ترکیه به شدت از موضع جمهوری آذریابجان حمایت سیاسی کرده است و روابط ترکیه و ارمنستان به خاطر موضوعات تاریخی همواره با تنش همراه بوده و با وجود ابراز علاقه گاه به گاه طرفین برای بهبود روابط، تغییر محسوسی در آن مشاهده نشده است.

در مقابل، جمهوری اسلامی ایران ضمن تلاش برای حفظ روابط مناسب با جمهوری آذربایجان، معمولا موضع دوستانه‌تری نسبت به ارمنستان داشته و برخلاف دولت غربگرای آذربایجان، از جمله کشور‌های حامی روسیه تلقی می‌شود.

میر قاسم مومنی کارشناس بین الملل در ارتباط با سفر رئیس جمهور کشورمان به ترکیه اظهار کرد: سفر رئیس جمهور به ترکیه بیشتر در حوزه توسعه روابط و همفکری در ارتباط با موضوعات مهم منطقه‌ای است.

وی گفت: مسئله مهم‌تر بحث اتخاذ سیاست مشترک در ارتباط با موضوع فلسطین است که روسای جمهور دو کشور در خصوص راهکار‌های عملی برای مردم فلسطین بحث و گفت‌وگو خواهند داشت.

مومنی ادامه داد: مسئله دوم، موضوع تروریست‌ها هستند که از شمال عراق به خاک ایران و ترکیه اقداماتی انجام می‌دهند و مشکلاتی را برای هر دو کشور ایجاد کرده‌اند و  موضوع بعدی توسعه روابط اقتصادی و ریلی است.

وی افزود: رئیس جمهور و تیم اقتصادی و سیاسی که با خود به همراه دارد، بحثی که مطرح می‌کنند توسعه مناسبات اقتصادی خواهد بود و رساندن روابط اقتصادی به ۳۰ میلیون دلار که بتوانند روابط اقتصادی را توسعه بدهند.

مومنی تاکید کرد: احساس می‌کنم رئیس جمهور و تیم همراهش اگر بتوانند مانند روسیه بحث ارز‌های موجود مانند ریال و لیر را در مبادلات خود وارد کنند بسیار می‌توانیم پیشرفت‌های بزرگی را حاصل کنیم. می‌توانیم تحریم‌ها را دور بزنیم و آن‌ها را بی اثر کنیم، به همین دلیل احساس می‌کنم رئیس جمهور در این مسیر قدم بر می‌دارد و حجم روابط ما با ترکیه را افزایش خواهد داد.

کارشناس مسائل بین الملل درباره موضوع فلسطین و اتخاذ تصمیمی مشترک میان ایران و ترکیه در این زمینه گفت: بحث فلسطین باعث شده است که معادلات منطقه‌ای تغییر پیدا کند و این به برکت مقاومت مردم فلسطین است. ترکیه‌ای‌ها اکنون علاقه دارند در بحث فلسطین و همچنین گروه‌های تروریستی که در منطقه هستند و علیه ایران و ترکیه اقداماتی انجام می‌دهند، همکاری کنند.  

وی افزود: ترک‌ها اکنون نقش جمهوری اسلامی را متوجه هستند. کشور ما به  یک قدرت بین المللی و نه منطقه‌ای تبدیل شده است. ترک‌ها اکنون مجبور هستند با کشور ما همکاری‌های خود را افزایش دهند چرا که امنیت منطقه‌ای و امنیت مرزهایشان بسیار برایشان اهمیت دارد و اکنون بیش از گذشته آن‌ها مایل هستند درباره مسائلی مثل زنگزور و خط لوله گاز و توسعه مناسبات انرژی با ایران همکاری داشته باشند.

مومنی گفت: احساس می‌کنم ترکیه هم نسبت به موضوع فلسطین و اتخاذ یک سیاست مشترک با ما درخصوص کمک به مردم فلسطین و جلوگیری از ادامه حملات وحشیانه صهیونیست‌ها علاقه‌مند است. همچنین در این دیدار‌ها به بحث راهکاری به جهت صلح بین آذربایجان، ترکیه و ارمنستان و ایجاد راهکار‌هایی برای توسعه مناسبات پرداخته خواهد شد.  

مومنی در انتها گفت: در شرایط فعلی سفر رئیس جمهور به ترکیه در زمان بسیار خوبی انجام می‌شود و این سفر می‌تواند خیلی از مشکلات منطقه را حل کند و باعث اتخاذ یک سیاست مشترک شود.

سفر رئیسی به ترکیه با استقبال رسمی اردوغان همراه بود و در این سفر فشرده یک روزه قرارداد‌های همکاری مشترکی میان ۲ کشور انجام شد.

مقامات دو کشور پس از حضور در هشتمین نشست شورای‌عالی همکاری‌های ایران و ترکیه، در حضور روسای جمهور، ۱۰ سند همکاری در زمینه‌های فرهنگی، رسانه و ارتباطات، حمل و نقل ریلی و هوایی، برق، انرژی، اقتصادی و مناطق آزاد تجاری امضاء کردند.

این اسناد همکاری از سوی وزرای امور خارجه، راه و شهرسازی، نفت، کشور، فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و رئیس شرکت توانیر جمهوری اسلامی ایران و وزرای صنعت و فناوری، برای حمل و نقل و زیرساخت، انرژی و منابع طبیعی، کشور، فرهنگ و گردشگری، رئیس سازمان ارتباطات ریاست جمهوری و معاون وزیر تجارت ترکیه به امضاء رسید.

جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در پایان سفر آیت الله سید ابراهیم رئیسی به این کشور در بیانیه مشترکی بر عزم راسخ دو کشور برای گسترش مناسبات دوجانبه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی تأکید و ضمن تببین دیدگاه‌های خود در خصوص مسائل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه ضرورت همکاری در راستای توقف فوری جنایات رژیم صهیونیستی بر علیه مردم مظلوم غزه، تاکید کردند: برای بازگشت به شرایط عادی در منطقه دریای سرخ، اقدامات قاطع برای جلوگیری از جنایات رژیم صهیونیستی ضروری است.

در بخشی از این بیانیه آمده است:

- جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در پرتو روابط سنتی خود بر اساس احترام متقابل، منافع مشترک، دوستی و پیوند‌های ریشه‌دار فرهنگی و تاریخی، بر اراده قوی سیاسی خود برای گسترش روابط در همه زمینه‌ها از طریق دیدار‌های متقابل در سطوح عالی و تقویت ارتباطات بین مردم تاکید کردند.

- دو کشور برعزم خود برای مبارزه مشترک با همه اشکال و مظاهر تروریسم که به یکی از بزرگترین چالش‌های عصر ما تبدیل شده و آسیب‌های زیادی در منطقه وارد کرده، تصریح نمودند و بر مبارزه با قاچاق کالا، سلاح، مواد مخدر و مبارزه با جنایات سازمان‌یافته در طول مرز‌های مشترک تاکید کردند.