حجت الاسلام امیر علی حسنلو مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه  در خصوص به امامت رسیدن امام جواد (ع) گفت: امام جواد ـ علیه السّلام ـ پیشوای نهم شیعیان در سال ۲۰۳ ه‍. ق پس از شهادت پدر بزرگوارش امام رضا علیه السّلام در سن هشت سالگی، به تصریح پیشوایان گذشته و با تعیین امام رضا ـ علیه السّلام ـ عهده‏دار منصب امامت و خلافت خدا در زمین شد.

وی ادامه داد: بیشتر عمر ۲۵ ساله حضرت یعنی ۱۷ سال دوران امامت او با زمامداری مأمون (۲۱۸- ۲۰۳) و معتصم (۲۲۰- ۲۱۸) مصادف بود.

مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه افزود: امامت در کودکی چیزی نیست که سابقه نداشته باشد، وقتی قرآن از نبوت عیسی و یحی در کودکی خبر می‌دهد، بدیهی است که این منصب بزرگ الهی از طرف خداوند موهبت شده و به انسان‌های لایق تعلق می‌گیرد، نظر خداوند براین بود که همچنان که نبوت را در کودکی به عیسی (ع) ویحیی (ع) عنایت فرمود به امام جواد (ع) نیز امامت را برای هدایت انسان‌ها عنایت کند؛ وقتی امامت حضرت در کودکی مورد تردید عده‌ای قرار گرفت، حضرت در اثبات حقانیت امامت خود با براهین علمی و اوصافی که از خود بروز داد همه منکران و تردید کننده گان را به شگفتی وحیرت واداشت.

وی ادامه داد: بنابراین وقتی امام جواد علیه السّلام در سن کودکی به امامت رسید، حتی بعضی از شیعیان، در امامت آن جناب مردد بودند تا آنکه علماء و افاضل و اشراف شیعه از اطراف عالم متوجه حج شدند و بعد از مناسک حج به خدمت آن حضرت شرفیاب شده و از مشاهده فضائل و معجزات و کرامات ایشان اقرار به امامت آن منبع سعادات کردند و رنگ شبهه از آیینه خاطرات خود زدودند، در اینجا به برخی از فضائل و کرامات آن حضرت اشاره می‏‌کنیم.

فضائل امام جواد (ع)

حجت الاسلام حسنلو بیان داشت: فضائل امام جواد علیه السّلام را می‌‏توان به دو دسته تقسیم کرد: ۱. فضائل علمی ۲. فضائل اخلاقی. درباره فضائل علمی امام (ع) باید گفت امام جواد (ع) از دو جهت به مناظرات علمی کشانده می‌‏شد. از طرف شیعیان خود که با توجه به سن کم آن حضرت می‌‏خواستند علم الهی را دریابند. همچنین از طرف حکومت، به ویژه مأمون و معتصم، , دو خلیفه معاصر آن حضرت. خلفا می‌‏کوشیدند با تشکیل مناظره، شیعیان را رودرروی برخی از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شاید در پاسخ برخی از پرسش‌ها درمانده شوند و شیعیان از این رهگذر، در اعتقاد خود (وجود علم الهی نزد ائمه اهل بیت علیهم السلام) دچار مشکل شده و از پیروی آن‌ها دست بردارند، ولی در همه این بحث‌ها و مناظرات علمی، حضرت جواد ـ علیه السّلام ـ با پاسخ‌های قاطع و روشنگر، اعتقاد و اطمینان کامل شیعیان به امامت آن حضرت را تثبیت کرد و ابر‌های تیره ابهام و شبهه را از فضای فکر و ذهن آنان کنار زد و خورشید حقیقت را آشکار ساخت.

پاسخ به شبهات از سوی امام جواد (ع)

مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه با اشاره به مناظره با یحیی بن اکثم، افزود: با حضور عباسیان و مأمون، یحیی بن اکثم از حضرت جواد (ع) پرسید: مُحرِمی که حیوانی را کشته وظیفه‌‏اش چیست؟ امام در جواب از وی پرسید: آیا فرد مُحرِم، صید را در حرم کشته یا بیرون از آن؟ آیا مُحرِم جاهل به حکم بوده یا عالم به حکم؟ آیا عمداً آن را کشته یا به خطا؟ آیا مُحرِم آزاد بوده یا برده؟ آیا بالغ بوده یا نابالغ؟ هنگام رفتن به مکه آن را کشته یا در موقع بازگشت؟ صید از پرندگان بوده یا غیر از آن؟ صید کوچک بوده یا بزرگ؟ مُحرِم اصرار بر عمل خود دارد یا از کرده خود پشیمان است؟ در شب صید را کشته یا در روز؟ مُحرِم در حال عمره بوده یا حج؟» با این فروضی که امام جواد ـ علیه السّلام ـ برای مسأله طرح کرد، یحیی حیرت زده و درمانده شد تا جایی که همه حضار از رنگ باختن چهره‏اش شکست او را به وضوح دریافتند. آنگاه امام از یحیی بن اکثم پرسید: مرا از مردی خبر بده که زنی در اوایل صبح بر او حرام بود، روز که بالا آمد آن زن بر وی حلال شد و در هنگام ظهر دوباره بر او حرام شد و در موقع عصر حلال شد و در موقع عشاء حلال و در نیمه شب باز بر او حرام و در هنگام طلوع آفتاب حلال شد؛ مسأله این زن چیست؟ و چگونه بر او حلال و حرام می‏‌شود؟ - یحیی گفت: به خدا سوگند که من جواب این مسأله را نمی‏‌دانم شما بفرمایید تا یاد بگیرم.

وی ادامه داد: حضرت فرمود: این زن کنیز شخص دیگری بوده که بر این مرد حرام بود، روز که بالا آمد کنیز را از صاحبش خریداری کرد و حلال شد. ظهر او را آزاد کرد و بدین جهت بر او حرام شد. عصر با او ازدواج کرد و حلال شد. هنگام غروب او را ظهار کرد و در نتیجه بر او حرام شد و در وقت عشاء کفاره ظهار داد و دوباره بر وی حلال شد؛ نیمه شب او را طلاق داد و به این علت حرام شد؛ صبح رجوع کرد و دوباره بر او حلال شد. مأمون بار دیگر در مقابل دانش امام اظهار شگفتی کرد و گفت: کمی سن مانع از کمال عقل برای این خاندان نمی‌‏شود.» این خود اعترافی بود از سوی مامون بر امامت حضرت در کودکی چنانکه در منابع اهل سنت نیز این وقایع گزارش شده است که علمایی که در مناظره امام جواد با یحی بن اکثم حضور داشتند همه بر امامت و علوم الهی حضرت معرف شدند.

علم امام جواد (ع) به خواسته ونیت درونی افراد

مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه افزود: وقتی عرفا از نیات درونی افراد وشاگردان خبر می‌دهند این عمل برای امام (ع) کاری غیر ممکن نیست وقتی خداوند به زنبور عسل وحی می‌کند که چگونه عسل تولید کند، امام خود را که مامور هدایت مردم نموده است با این سلاح‌ها مجهز می‌کند، دراین تردیدی نیست؛ «محمد بن حمزه از محمد بن علی هاشمی نقل کرده که او گفت: صبح روز ازدواج امام جواد ـ علیه السّلام ـ با ام الفضل بر او وارد شدم و به علت دارویی که شب قبل خورده بودم عطش مرا فرا گرفته بود، ولی از حضرت خجالت کشیدم آب طلب کنم، امام به صورتم نگاهی کرد و فرمود: خیلی تشنه‌‏ای درست است؟ گفتم: بله حضرت به غلامش فرمود آب بیاور من با خودم فکر کردم الان برایم آب زهرآلود می‏‌آورد و به همین جهت بررسی غلام آب را آورد، حضرت لبخندی زد پس آب را از غلام گرفت و مقداری نوشید سپس به من داد و من نوشیدم، مدت زیادی نزد حضرت ماندم، دوباره تشنه‌‏ام شد حضرت بار دیگر آب طلبید و همان کاری را که دفعه اول انجام داده بود انجام داد. محمد بن حمزه گفت که محمد بن علی هاشمی به من گفت: به خدا سوگند ابو جعفر ـ علیه السّلام ـ آنچه را در دل‌ها باشد می‏داند همچنانکه شیعیان می‏‌گویند.»

فضائل اخلاقی امام جواد (ع)

وی با تاکید به فضائل اخلاقی امام جواد (ع) گفت: از میان القاب امام جواد (ع) دو لقب «التقی و الجواد» مشهورترین القاب است که این خود دلیل بر این است که آن حضرت در دوران نوجوانی و دوران پذیرش مسئولیت امامت و جوان بودن در هنگام شهادت، به صفت پارسایی آراسته بوده و خدمت‏‌رسانی و سخاوتمندی نسبت به مردم و اطرافیان کار همیشگی او بوده است. کارنامه امام در سه سال نبود پدر در مدینه و ارجاع امور دینی و اجتماعی و خانوادگی توسط امام هشتم به وی، گواه دیگر از برتری و جامعیت و فضیلت امام نهم می‏باشد.

حجت الاسلام حسنلو اظهار داشت: «امام هشتم به آن حضرت توصیه کرد ورود و خروج تو از درب بزرگ باشد، به همراه خود طلا و نقره داشته باش و کمتر از پنجاه دینار به عمو‌های خود عطا نکن، انفاق کن و از فقر هراسناک مباش که قدرت الهی با تو است و امام جواد ـ علیه السّلام ـ طبق توصیه پدر بزرگوارش عمل می‏کرد.» بهره ‎گیری از فرصت برای رفع مشکلات مردم و گره‏گشایی ازکار آنان از مسلمات سیره امام جواد (ع) است.

برخی از کرامات حضرت جواد (ع)

وی افزود: از حسین مکاری نقل شده که گفت زمانیکه امام محمد تقی ــ علیه السّلام ــ در بغداد بود وارد بغداد شدم، دیدم که حضرت نزد خلیفه در نهایت جلالت است با خودم گفتم که حضرت جواد ـ علیه السّلام ـ با این مقام و مرتبه‌‏ای که اینجا دارد و از حیث جلال و طعام‌های لذیذی که در اختیار دارد، دیگر به مدینه بر نخواهد گشت همین که این خیال در خاطر من گذشت دیدم آن جناب سر به زیر افکند، سپس سر بلند کرد در حالی که رنگ مبارکش زرد شده بود فرمود:‌ای حسین نان جو با نمک نیم‌‏کوب در حرم رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ نزد من بهتر است از در آنچه که در اینجا مشاهده می‌‏کنی». «از اسماعیل بن عباس هاشمی نقل شده که گفت: روز عیدی خدمت حضرت جواد ـ علیه السّلام ـ رفتم و از تنگی معاش خود نزد حضرت شکایت کردم، آن حضرت از محل نماز خود یک مشت خاک برداشت، خاک به برکت دست آن حضرت پاره ‏طلایی گداخته شد پس آن را به من عطا کرد و من به بازار بردم که ۱۶ مثقال بود.»

طی الارض و رفتن به خراسان و رها کردن زندانی

حجت الاسلام حسنلو ادامه داد: درباره حضور امام جواد (ع) در خراسان هنگام شهادت پدرش امام علی بن موسی الرضا (ع) که حضرت باطی الارض به خراسان آمده است روایات وگزارشاتی وجود دارد که با توجه به کراماتی که اهل سنت نیز نقل کرده‌اند، این قضیه صورت گرفته است و و قوعش غیر قابل انکار است؛ از آن رو که طی الارض عملی ممکن حتی برای افراد عادی به حساب می‌آید، درباره نبوت وانبیا مثلا حضرت موسی و حضرت رسول الله نیز صورت گرفته است که در قرآن پیرامون معراج پیامبر (ص) و طی طریق از مکه تا فلسطین و مسجد الاقصی تصریح شده است؛ درباره پیامبران دیگر نیز این روی داد وجود داشته است؛ بنابراین طی الارض عملی غیر ممکن نیست؛ چنانکه درباره افراد عادی نیز که مقداری مراقبت داشته اند این عمل برای آن‌ها مقدور بوده است؛ لذا در باره امام جواد (ع) افزون بر حضورش بر بالین پدر موارد دیگری که در منابع اهل سنت گزارش شده است واقع شده است.

منبع: آنا