صنایع دستی بازتابی از فرهنگ و سنت ملت های گوناگون و از سرمایه های فرهنگی هر جامعه ای محسوب می شود که با نگاهی گذرا به آنها می توان با روحیه و آداب رسوم جوامع مختلف آشنا شد.

با وجود اینکه این صنعت، فرصت های اقتصادی مناسبی را برای کشورها فراهم می کند اما نمی توان تنها به بعد اقتصادی آن توجه داشت زیرا همراه با داد و ستد این کالاها، ویژگی های فرهنگی یک جامعه نیز منتقل می شود و با تبادل صنایع دستی، فرهنگ ها نیز با یکدیگر تعامل و ارتباط برقرار می کنند.

بسیاری از محصولات صنایع دستی با وجود ارزش بسیار بالای هنری و مادی به دلیل نداشتن بسته‌بندی مناسب، امکان رقابت در بازارهای صادراتی را ندارد؛ استان زنجان نیز با دارا بودن ظرفیت‌های بی‌بدیل در این بخش آنگونه که باید و شاید نتوانسته است به حد مناسب یا ایده آل خود در این زمینه برسد.

طبق اعلام مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در حال حاضر ۵۵ رشته صنایع دستی در استان زنجان فعال است که ملیله کاری، چارق دوزی، چاقوسازی، مسگری، قلم زنی، گلیم بافی، گیوه بافی و ساخت مصنوعات چرمی از جمله مهمترین آنها به شمار می‌رود.

یک محصول برای داشتن وجه اقتصادی باید دارای استانداردهایی باشد که یکی از آنها بسته‌بندی است و در مقابل نداشتن بسته‌بندی یا بسته‌بندی‌های غیر استاندارد و نامناسب از چالش‌های تجاری و مزمن صنایع دستی کشور است و برای رونق آن باید سرمایه گذاری لازم صورت گیرد.

لزوم توسعه مجوز بسته بندی محصولات صنایع دستی استان زنجان

معاون صنایع‌ دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی،‌ گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه با کارهای انجام گرفته ۲ مجوز بسته بندی محصولات صنایع دستی در استان صادر شده است، گفت: برای این متقاضیان تسهیلات برای خرید تجهیزات لازم بسته بندی و طراحی محصولاتی نظیر چاقو در ابعاد مختلف از جمله کوچک و میوه خوری پرداخت شده است.

سید میکائیل موسوی افزود:در سال ۹۷ یک نشست تخصصی و مسابقه طراحی صنایع دستی در کشور برگزار شد که در این مراسم اساتید و دانشجویان این رشته طرح هایی را تهیه و ارائه کردند که مشابه چنین مراسمی در سال ۸۹ در اداره کل میراث فرهنگی استان انجام گرفت و برای بسته بندی محصولات صنایع دستی قدم هایی برداشته شد.

وی با بیان اینکه چنین اقدامی در بازه زمانی یاد شده در استان مشوقی برای هنرمندان به منظور پیگیری بسته بندی صنایع دستی بود، اضافه کرد: این اقدامات به نوبه خود نگاهی نو به این بخش را موجب شد به طوری که بسته بندی چاقوی زنجان که پیش از این در کاغذهای باطله و روزنامه پیچانده می شد به شکل دیگری عرضه شد.

این مسوول با بیان اینکه در زمان حاضر بسته بندی چاقوی زنجان در ابعاد مقوایی یا چوبی انجام می گیرد، گفت: با توجه به اینکه محصولات مس زنجان از تعدد و تنوع بیشتری برخوردار است به همین دلیل نمی توان برای همه آنها بسته بندی لحاظ کرد و اغلب محصولات با ابعاد کوچکتر را در بسته بندی قرار می دهند.

وی عمده مشکل کنونی بسته بندی صنایع دستی استان را مربوط به هزینه های ناشی از آن عنوان کرد و گفت: برخی کارگاه های تولید کننده نیز به این سمت حرکت کرده اند که بسته بندی محصول را انجام دهند اما در این میان هزینه های بالای آن یکی از موانع محسوب می شود.

موسوی با تاکید بر اینکه بسته بندی به محصولات صنایع دستی ارزش و جایگاه لازم را می دهد، افزود: این استان در زمینه صنایع دستی حرفی برای گفتن دارد به طوری که انواع منحصر به فردی از محصولات با تلاش بی وقفه هنرمندان زنجانی تولید می شود اما در بحث بسته بندی آنها مشکلاتی وجود دارد .

وی با بیان اینکه در مقایسه با مصداق های جهانی، صنایع دستی تولیدی استان فاقد بیوگرافی و همچنین درج مشخصات کامل به ویژه در نوع کلکسیونی است، اظهار داشت: انجام چنین کاری به ارتقای محصول و شناساندن بیشتر آن منتهی می شود که چندان در کشور ما دیده نمی شود.

معاون صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه با اقدامات انجام گرفته بسته بندی صنایع دستی استان در مقایسه با کشور رو به رشد بوده است، گفت: تلاش می شود اعطای مجوز برای واحدهای بسته بندی بیش از گذشته در استان توسعه یابد و این مهم مورد توجه قرار بگیرد.

وی با اینکه تنوع تولیدات صنایع دستی استان بیش از گذشته افزایش یافته است، خاطر نشان کرد: در زمان حاضر مس استان تنوع بیشتری دارد هرچند صادرات این محصول بنا به دلایلی کاهش یافته اما تلاش می کنیم روند رو به رشدی برای آن در پیش گرفته شود.

فقدان فرهنگ سازی برای بسته بندی چاقو در زنجان

نماینده توسعه خوشه چاقوی زنجان نیز با بیان اینکه در زمان حاضر تولیدکنندگان انبوه این رشته از بسته بندی های مناسبی استفاده می کنند اما جامع و کامل نیست، گفت: تمامی فروشندگان چاقو از یک مدل تبعیت می کنند و بسته بندی یک نوع هزینه اضافی برای تولیدکننده محسوب می شود.

محمدرضا معجونی با بیان اینکه همین هزینه اضافی قیمت کالا را افزایش می شود، افزود: متاسفانه بسته بندی صنایع دستی به عنوان یک فرهنگ در استان نهادینه نشده و این موضوع به مشکلی در این صنعت تبدیل شده است.

این فعال صنایع دستی استان با تاکید بر اینکه علت این امر به تامین هزینه های آن از سوی تولید کننده صنایع دستی باز می گردد، ادامه داد: بسته بندی محصولات صنایع دستی مزیت های مختلفی دارد و علاوه بر جلوه خوب آن، نقش حفاظتی ایفا می کند و می تواند اثرگذاری لازم را بر روی مشتری داشته باشد.

وی با بیان اینکه هم اکنون یک دستگاه در خوشه چاقو برای بسته بندی چاقو خریداری شده است، اظهار داشت: تلاش می شود هنرمندان این رشته بتوانند در قالب های مختلف و با برند و لوگوی شخصی خود کارهای لازم را انجام دهند .

معجونی با بیان اینکه این دستگاه تا یک ماه آینده ارسال خواهد شد اما هنوز مکان استقرار آن نهایی نشده است، افزود: برای ارتقای محصولات صنایع دستی استان باید بسته بندی ها نیز از تعدد و تنوع بیشتری برخوردار باشد تا مورد اقبال خریداران قرار گیرد.

نماینده توسعه خوشه چاقوی زنجان با بیان اینکه بسته بندی محصول صنایع دستی باید یک الزام باشد، ادامه داد: این موضوع در بحث صادرات نقش مهم و تعیین کننده ای دارد و نباید به راحتی از آن گذشت.

وی با تاکید بر اینکه در زمان حاضر طراح های خوبی در حوزه صنایع دستی وجود دارد و می توان از ظرفیت های آنها در ارتقای این مهم استفاده کرد، اظهار داشت: هم اکنون ۶۰۰ کارگاه چاقوسازی به صورت سنتی و صنعتی در استان فعالیت می کند و در مجموع آمار اشتغال این صنعت به یک هزار و ۷۰۰ نفر می رسد.

معجونی با تاکید بر اینکه برای صادرات چاقو زنجان باید شرکت های مدیریت صادرات پای کار باشند، افزود: ورود چنین شرکت هایی و شناسایی بازارهای هدف، ارائه سفارش ها و بسته بندی مطابق استانداردها می تواند با سهولت بیشتری انجام گیرد.

وی با بیان اینکه حتی وجود یک شرکت تعاونی توانمند با تفکرات جدید می تواند در توزیع محصولات تولیدی نقش آفرین باشد، اظهار داشت: وجود همین نظام توزیع به صورت صحیح از اقدامات جزیره ای جلوگیری می کند و در نهایت به فروش بهتر محصولات منتج می شود.

این فعال صنایع دستی خاطر نشان کرد: ورود تکنولوژی در این خصوص امری اجتناب ناپذیر است، بر این اساس باید برای ماندگاری و بقای چاقوی زنجان کارگاه ها با اعطای تسهیلاتی به سمت صنعتی شدن حرکت کنند که این مهم در حال رخ دادن است.

گرانی مواد اولیه عاملی در بی رغبتی بسته بندی محصولات مس

رییس اتحادیه مسگران زنجان نیز در این زمینه با بیان اینکه وضعیت مس زنجان متغیر است اما در آستانه سال نو فروش مناسبی دارد، ادامه داد: روزانه به صورت میانگین در چرخه توزیع حدود ۱۰ تن مس مورد استفاده قرار می گیرد و در زمان حاضر قیمت هر کیلو مواد خام اولیه این صنعت به چهار میلیون و ۶۰۰ هزار ریال رسیده است.

محسن سلیمی با بیان اینکه این مبلغ با احتساب ۱۰ تن، رقم بسیار بالایی می شود، اضافه کرد: طی ۶ ماه گذشته قیمت مواد اولیه این محصول ثابت بود، اما با توجه به افزایش تقاضا در بازار و در پیش بودن سال نو، این روند صعودی است.

این فعال صنایع دستی ادامه داد:به عنوان مثال در سه روز گذشته هر کیلوگرم مواد اولیه مس ۲۵۰ هزار ریال افزایش قیمت داشته و این موضوع بر روند کار فعالان این حوزه تاثیرگذار است.

وی با بیان اینکه بسته بندی مس زنجان تابعی از شرایط مختلف است، اظهار داشت: گرانی مواد اولیه خود عاملی در بی رغبتی تولید کننده برای بسته بندی محصول است.

سلیمی با بیان اینکه اتحادیه برای رفع این مشکل با کارخانه ای تفاهم نامه منعقد کرده تا تولیدکنندگان بتوانند ۵۰۰ عدد کارتن بسته بندی در مدت یک هفته تهیه کنند، افزود: البته باید این کار طبق برنامه ای از پیش تعیین شده انجام شود،اما برخی تولید کنندگان مس زنجانی به دلیل فروش پایین از این موضوع چندان استقبال نکرده اند.

وی با بیان اینکه با کارهای انجام گرفته تا حدودی این فرهنگ در حال شکل گیری در بین تولید کنندگان مس است، اضافه کرد: این رشته تنوع زیادی دارد و بسته بندی بازاری و کادویی در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است.

رییس اتحادیه مسگران زنجان با بیان اینکه ۵۰ درصد تولیدکنندگان به بسته بندی گرایش پیدا کرده اند، ادامه داد: پیش بینی ها بر این است تا سال آینده تمامی محصولات ظروف مسی به صورت بسته بندی به بازار عرضه شود.

وی خاطر نشان کرد: بسته بندی محصولات صنایع دستی باید به یک فرهنگ در جامعه تبدیل شود چرا که به ثابت ماندن کیفیت آن منتهی می شود و در این میان بسته بندی صادراتی نیز بیش از گذشت مورد توجه قرار گرفته است.