امروزه انجام عمل‌های زیبایی یکی از شایع‌ترین اقدامات در سطح جهان به‌شمار می‌رود و متقاضیان زیادی هم دارد که البته ایران هم از این قاعده مستثنا نیست. دراین بین رسانه‌های جمعی، شبکه‌های اجتماعی و سلبریتی‌ها برای تغییر ذائقه افراد نقش بسزایی دارند.

گویا در خصوص این موضوع دیگر نمی‌شود به تفکیک جنسیت پرداخت، چراکه در سال‌های اخیر روی‌آوردن مردان نیز به انجام بسیاری از کار‌های زیبایی افزایش یافته است. جریان‌های رسانه‌ای و سلبریتی‌های مختلف، هر روز استاندارد‌های جدیدی از زیبایی را به افراد القا می‌کنند. استاندارد‌هایی که حالا دیگر به یک صنعت فراگیر تبدیل شده است.

البته بسیاری از افراد مشهور در کنار رسانه‌ها و فضای برخط، در اکثر مواقع به‌صورت غیرمستقیم این زیبایی‌ها را القا می‌کنند و نوعی بی‌هویتی و ازخودبیگانگی را برای افراد رقم می‌زنند. سلبریتی‌ها از عناصر مهم رسانه‌ها محسوب می‌شوند و جوانان و نوجوانان ازجمله مهم‌ترین دنبال‌کننده‌های آنان هستند. آن‌ها سعی دارند که به همه لحاظ خود را به این سلبریتی‌ها نزدیک کنند، ولو با انجام عمل‌های سنگین و گزاف که حتی ممکن است سلامت‌شان را به خطر اندازد.

نقش مهم رسانه‌ها در معیار‌های زیبایی

ازمهم‌ترین دلایل گرایش به عمل‌های زیبایی تمایز و دریافت نوعی مقبولیت اجتماعی است. بااین‌حال باید نقش تبلیغات رسانه‌ای را هم بسیار تاثیرگذار دانست. دکتر امیر یزدیان، پژوهشگر سوادرسانه‌ای و مدرس دانشگاه با اشاره به این موضوع و نقش مهم رسانه‌ها درمعیار‌های زیبایی می‌گوید: «دنیای معاصردنیایی است اشباع ازپیام‌های رسانه‌ای؛ به‌نحوی‌که اکثر انتخاب‌ها و تصمیم‌های ما در زندگی از رسانه‌ها متاثر است.

این رسانه‌ها هستند که در یک فرآیند شناختی بلندمدت با پیام‌های مختلف در ناخودآگاه ما تاثیر گذاشته و انتخاب‌ها و اولویت‌ها و به‌طورکلی نیاز‌های ما را به نحوی تعیین و تعریف می‌کنند. تصمیم‌گیری راجع به تغییر ظاهر یا معیار‌های زیبایی هم از این مقوله مستثنا نیست.» به‌هرحال امروزه ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که رسانه‌محور است چراکه رسانه‌ها موارد بسیاری را القا و افراد فکر می‌کنند که خودشان تصمیم می‌گیرند.

یزدیان بر این باور است که امروزه پژوهش‌های بسیار زیادی با محوریت این موضوع در سراسر دنیا به انجام رسیده که بر تعیین اولویت‌های زیبایی جامعه از سوی رسانه‌های جمعی یا حداقل تشدید آن‌ها در سطح جامعه، صحه می‌گذارند. وی همچنین تصریح می‌کند: «این رسانه‌ها اغلب زنان لاغر و با اندام متناسب را به‌عنوان زیباترین زنان معرفی می‌کنند. همین امر باعث می‌شود که بسیاری از زنان به‌دنبال کاهش وزن و رسیدن به این استاندارد‌های زیبایی باشند.»

زیبایی برای موفقیت و خوشبختی!

به نظر می‌رسد که تمام رسانه‌های اجتماعی می‌توانندبرروند گرایش به عمل‌های زیبایی تاثیربگذارند. البته دردوره‌های مختلف معیار‌های زیبایی‌شناختی مدام درحال تعریف و بازتعریف است و این‌طور نیست که حتی درکوتاه‌مدت و میان‌مدت ثابت بماند. طبق گفته این پژوهشگر رسانه‌های جمعی، ویژگی‌های خاصی از صورت را به‌عنوان زیباترین ویژگی‌ها معرفی می‌کنند که علاوه بر تاثیر بر ویژگی‌های ظاهری، این رسانه‌ها می‌توانند بر نگرش افراد نسبت به زیبایی نیز تاثیرگذار باشند. یزدیان نیز می‌گوید: «رسانه‌ها اغلب زیبایی را با موفقیت، خوشبختی و محبوبیت مرتبط می‌سازند. همین امر باعث می‌شود که بسیاری از افراد احساس کنند که برای موفقیت و خوشبختی باید زیبا باشند.»

سلبریتی‌ها، بازوی اصلی رسانه‌های جمعی

«سلبریتی‌ها و چهره‌های مشهور نیز بازوی اصلی رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی برای ترویج و تبلیغ چنین نگرش‌هایی هستند. درچنین جامعه‌ای سلبریتی‌ها معمولا به‌عنوان الگو‌های رفتاری و سبک زندگی برای بسیاری از شهروندان (به‌ویژه جوانان) شناخته می‌شوند. این چهره‌ها با ظاهری آراسته و زیبا دررسانه‌ها ظاهر شده وموجب می‌شوند تا جوانان احساس کنندکه برای زیبا بودن باید شبیه آن‌ها باشند.» این را یزدیان می‌گوید، چراکه همین سلبریتی‌ها معیار‌های زیبایی‌شناختی را ایجاد می‌کنند و احتمالا پس ازمدتی آن را تغییرمی‌دهند و اگر افراد، هویت مناسبی برای خود تعریف نکرده باشند قطعا تحت تاثیر این بازنمایی قرار می‌گیرند. همان‌طور که یزدیان نیز می‌گوید: «سلبریتی‌ها ممکن است با تبلیغ محصولات و خدمات زیبایی و به‌اشتراک‌گذاشتن تصاویر و ویدئو‌های دستکاری‌شده از خود در رسانه‌های اجتماعی موجب تغییر معیار‌های زیبایی در سطح جامعه و در میان شهروندان شوند.» 

تقویت هویت در مقابل سواد رسانه‌ای

در این عمل‌های زیبایی، عواملی همچون اعتمادبه‌نفس پایین، تصویر بدنی منفی از خود، نیاز به کسب توجه و تایید از سوی دیگران، همچنین تشویق‌کننده‌های بیرونی مانند خانواده، دوستان، فامیل و همسر با مقایسه فرد و دادن بازخورد منفی می‌توانند باعث سوق‌دادن افراد برای انجام عمل‌های زیبایی شوند. این مدرس دانشگاه اظهار می‌کند: «ما نیازمند شهروندانی هستیم که هویت خود را به نحوی شایسته پرورش داده باشند. از چنین شهروندی انتظار می‌رود که نخست، انگیزه‌ها و اهداف خود را برای زندگی در این جهان شناسایی کرده و متناسب با این اهداف، نیاز‌های اساسی خود را تعریف کند. ممکن است در این میان بنا به دلایلی، چون تصادف، آتش‌سوزی یا سلامتی نیاز به تغییر ظاهر هم وجود داشته باشد که حتما موارد معدودی را در بر خواهد گرفت.

هرچقدر شخص هویت قدرتمندتر و خودساخته‌تری داشته باشد، به احتمال زیاد کمترین تاثیرپذیری را از رسانه‌های جمعی خواهد داشت.»، اما افرادی که همه زندگی‌شان درگیر چنین جراحی‌های زیبایی می‌شود، باید به این نکته توجه کنند که این اقدامات زیبایی الزاما زندگی آن‌ها را تغییر نمی‌دهد و مشکلات فردی‌شان را حل نمی‌کند.

این مدرس دانشگاه ضمن بیان تقویت مهارت سواد رسانه‌ای اظهار می‌کند: «این موضوع به‌هیچ‌وجه به معنای پرهیز از مصرف رسانه‌ها نیست. در زمانه‌ای که ما زندگی می‌کنیم گریزی از همزیستی با رسانه‌ها نیست چراکه سواد رسانه‌ای به ما این امکان را می‌دهد که از امکانات و ظرفیت‌های موجود بیشترین استفاده، بهره و در نهایت لذت را ببریم.»

منبع: جام جم