"هادی اگر تویی که کسی گُم نمی‌شود. " تکراریست؟ باشد! پذیرفته ایم که برخی تکراری‌ها همیشه حلاوت دارند. به هر حال روی نقشه زندگی همه مان، یک نقطه‌های کوری هست. گاهی همین تکرار ها، قوّت می‌شود برای قرار دل‌های از هم پاشیده مان. در این گزارش حجت الاسلام علیرضا بیاتانی با توضیح یکی از روایت‌های نورانی امام هادی علیه السلام، دریچه‌های تازه تری از مبحث توبه را به رویمان باز می‌کند.

*توبه نصوح چیست؟
باطنی مثل ظاهر، بلکه بهتر از ظاهر! این گزاره را را امام هادی علیه السلام لازمه‌ی توبه نصوح می‌داند. حجت الاسلام بیاتانی در این خصوص می‌گوید: «سه ماه پرفیض رجب و شعبان و رمضان، بهار عبادت و فرصت مناسب تری برای بازگشت به سوی خدا هستند و خوب است در این فرصت نورانی در رابطه‌ی مان با خدا و کیفیت بندگی مان به درگاه او تجدیدنظر کرده و خودمان را در مسیر تقرب به او با سرعت بیشتری جلو ببریم.

خوب است همین ابتدای بهار توبه و بندگی با توجه به روایتی نورانی از امام هادی علیه السلام، توبه را از زاویه‌ای دیگر ببینیم و با پیدا کردن نگرشی جدید به مبحث توبه دریچه‌های تازه تری نیز به سوی آن به رویمان باز شود. زمانی که از امام هادی علیه السلام پرسیدند توبه‌ی نصوح چیست؟ ایشان پاسخ دادند:أنْ یَکونَ الباطِنُ کالظّاهِرِ وأفْضَلَ مِن ذلکَ. یعنی این است که باطن مثل ظاهر بلکه بهتر از ظاهر شود. (جلد ۶ بحارالانوار).»

*واقعا پاکی دل، کافیست؟!

«دل، باید پاک باشد!» این هم تکراریست؟ باشد! برای توضیح و اثبات اشتباه بودن برخی گزاره‌های پر تکرار، به ناچار تکرارشان می‌کنیم. اما اشتباه بودن این گزاره را حجت الاسلام بیاتانی با توجه به همان روایت توبه نصوح از امام هادی، به خوبی توضیح می‌دهد: «قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم که چگونه می‌شود باطن را بهتر از ظاهر کرد. این سوال مطرح می‌شود که چرا امام ابتدا فرمودند باطن مثل ظاهر شود و سپس یک گام فراتر رفته و بهتر شدن باطن از ظاهر را بیان فرمودند؟ پاسخ این است که امام می‌خواهند تفکر غلط بی توجهی به صلاح ظاهر را نفی کنند و جلوی سوء استفاده‌ی کسانی که معتقدند پاکی دل کافی است و ظاهر و سلوک دیندارانه لازم نیست را بگیرند. درواقع وقتی امام می‌فرمایند توبه این است که باطنت مثل ظاهرت شود پیش فرض این بیان، طهارت ظاهری و رفتاری و سلوکی است.»

*عبادت و حسنات پنهانی راهی برای بهتر شدن باطن از ظاهر

«هرکس در ماه رجب صدقه بدهد، خداوند روز قیامت در بهشت او را به ثوابی گواهی می‌دارد که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و به خاطر بشری خطور نکرده است. (بحار الانوار، ج۹۷)» حالا این فرمایش مولایمان امام علی علیه السلام را ضمیمه کنید به ادامه صحبت‌های حجت الاسلام بیاتانی و کِیفش را ببرید: «حال باید به پاسخ این سوال بپردازیم که برای ارتقاء باطن برای اینکه هم تراز ظاهر یا حتی بهتر از آن شود چه باید کرد؟»

یکی از مهمترین راهکارهایش عبادات و حسنات مخفی و به دور از چشم دیگران است؛ لذا طبق روایات صدقه مستحبی اگر پنهان باشد ثوابش ۷۰ برابر است. یا طبق روایت دیگری از امیرالمومنین علیه السلام:صَدَقَةُ اَلسِّرِّ فَإِنَّهَا تُکفِّرُ اَلْخَطِیئَةَ وَ صَدَقَةُ اَلْعَلاَنِیةِ فَإِنَّهَا تَدْفَعُ مِیتَةَ اَلسُّوءِ که حضرت برای صدقه‌ی پنهانی اثر درونی و تهذیبی و برای صدقه‌ی آشکار اثر بیرونی ذکر می‌کنند و این بیانگر تاثیر ویژه حسنات پنهانی در ارتقاء و تهذیب باطن است. همچنین باید به آیه‌ی شریفه‌ی تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَاشاره کرد که برای نمازشب و مناجات سحرگاهی که یکی از بارزترین مصادیق عبادات پنهان است پاداشی فوق تصور انسان را ذکر می‌کند.»

*زیارت جامعه کبیره، منبعی جامع برای افزایش معرفت به ساحت امام

مرحوم فاطمی نیا اهمیت و جایگاه زیارت جامعه کبیره را این گونه بیان کرده بود: «اگر بعضی از فراز‌های جامعه کبیره را کسی بفهمد، ممکن است وجودش منشأ خوارق عادات بشود؛ فلسفه زیارت جامعه به این دلیل بود که لازم بود شیعه تکانی بخورد.»

حجت الاسلام بیاتانی یکی دیگر از عوامل اصلاح و ارتقاء باطن را اتصال آن به معدن نور و طهارت، یعنی وجود مقدس امام می‌داند و در ادامه می‌گوید: «نمی شود بدون اتصال به امام باطن را بهتر از ظاهر و به عبارت دیگر توبه نصوح کرد و مقدمه این اتصال و دوام آن معرفت است. برای افزایش معرفت به ساحت امام، منبعی جامع‌تر و مورد اعتمادتر از زیارت جامعه‌ی کبیره‌ی صادر شده از امام هادی علیه السلام سراغ نداریم.

در قدم اول پیشنهاد می‌شود همان گونه که زیارت عاشورا و دعای عهد و دعای ندبه و ... در بین ما رواج دارند و مجالسمان را به آن‌ها زینت می‌دهیم؛ اهتماممان به زیارت جامعه کبیره را نیز بیشتر کرده و در منازل و مساجد و حسینیه‌ها جلسه‌ی زیارت جامعه کبیره همراه با دعوت از استادی برای شرح مضامین آن برگزار کنیم و عطر معرفت به جایگاه رفیع امام را در جامعه و شهر و دیارمان بپراکنیم.

همچنین لازم است آنقدر فراز‌های این زیارت نورانی را در فضای حقیقی و مجازی و به صورت تابلو و پرچم و پیامک و ... منتشر کنیم و به دیگران برسانیم که به مرور زمان لباس غربت از تن آن‌ها خارج شده و در بین مردم جامعه معروف شوند. مثلا وقتی باران می‌بارد عبارت نورانی «بکم ینزل الغیث» زیارت جامعه‌ی کبیره در قالب یک پیام زیبا و تاثیرگذار در فضای مجازی و حقیقی به مردم یادآوری شود. لازمه افزایش معرفت به امام (چه به صورت شخصی و چه به صورت اجتماعی) ایجاد و تقویت اتصال روحی با امام است.»

منبع: فارس