مروری بر برترین اتفاقات سال ۲۰۲۳ در جهان علم
سال ۲۰۲۳ را اگرچه باید به نام هوش مصنوعی زد، اما در سایر عرصه‌های علم و فناوری هم دنیا در این سال در مسیر پیشرفت قدم گذاشت.
از فرود آمدن روی ماه گرفته تا اتفاقات درمان چاقی با دارو، پیشرفت‌های علمی اگرچه قرار است به سود جوامع بشری تمام شود، اما تبدیل داستان‌های تخیلی که قبلا فقط در فیلم‌ها و کتاب ها نمایش داده می‌شد به واقعیت کمی ترسناک است.
نگاهی کوتاه به ۵ اتفاق تاریخی علمی و فناوری سال ۲۰۲۳ بیشتر به ما نشان می‌دهد که در سال جدید میلادی باید انتظار چه چیزهایی را بکشیم.
هند به نیمه تاریک ماه رسید
در حالی که میلیاردرهای غربی مشغول فرستادن موشک به فضا بودند، دانشمندان هندی خیلی بی سر و صدا کاری را انجام دادند که هیچ کس قبلاً انجام نداده بود. کاوشگر ماه Chandrayaan-۳ آن‌ها اولین مأموریتی بود که به قطب جنوبی ماه رسید. منطقه‌ای ناشناخته که تصور می‌شود مخازن آب یخ زده در آن وجود داشته باشد. وقتی تصاویر اتاق کنترل در هند در رسانه‌های اجتماعی پخش شد و دانشمندان ارشد زن را در حال جشن گرفتن دستاورد باورنکردنی نشان می‌داد، یک لحظه تاریخی ثبت شد. موفقیت Chandrayaan-۳ که در جولای ۲۰۲۳ به فضا پرتاب شد، به جهان نشان داد که نه تنها هند یک بازیگر اصلی در فضا است، بلکه می تواند یک فرودگر ماه ۷۵ میلیون دلاری به فضا پرتاب کند. این هزینه هرچند کم نیست، اما بسیار ارزان تر از بودجه کشورهای دیگر برای ماموریت ماه است.
جاه طلبی‌های هوش مصنوعی
سال ۲۰۲۳ یکی از آن سال‌های نادری است که می‌توانیم با قاطعیت بگوییم جهان تغییر کرده است. سالی بود که سرانجام هوش مصنوعی به یک جریان اصلی تبدیل شد. چت بات ChatGPT که اواخر سال ۲۰۲۲ منتشر شد، در سال ۲۰۲۳ مثل یک ویروس همه گیر، کاربران را به خود درگیر کرد. صنعت فناوری که توسط شرکت‌های تریلیون دلاری رهبری می‌شود به رقابتی سنگین در اثبات برتری خود در این حوزه می پردازند. هر روز یک غول فناوری یک برگ برنده جدید رو می کند و معلوم نیست این تکاپوی ناامیدانه تا کی ادامه خواهد داشت.
گرم ترین سال ثبت شده در جهان
۲۰۲۳ گرم ترین سال تاریخ تا امروز است. این رکورد قبلاً ۷ سال پیش، در سال ۲۰۱۶ ثبت شده بود. اما مسئله این است که انسان نسبت به آنچه رکوردها می‌گویند بی حس شده است. اثرات گرما در حال افزایش است. دریاهای گرمتر و جو گرمتر به حوادثی کمک کرد که مرگ و ویرانی را با سرعتی نگران کننده به همراه آورد. در لیبی بیش از ۱۰هزار نفر بر اثر سیل در یک شهر جان خود را از دست دادند. آتش سوزی در جزایر یونان و جنگل‌های کانادا هزاران هکتار را از بین برد. خشکسالی و گرما برخی از مناطق را غیر قابل سکونت کرد. اما خبر خوب این است که در برخی نقاط دنیا تلاش برای استفاده از انرژی پاک برای پیشیگری از گرمایش جهانی به اوج خود رسیده است. پیش‌بینی‌های هوش مصنوعی نیز در این زمینه کارساز بوده است.
بیشتربخوانید
درمان چاقی با Wegovy
جهان مشکل غذایی دارد: ۶۵۰ میلیون فرد بزرگسال درگیر چاقی هستند، به این معنی که شاخص توده بدنی (BMI) بیش از ۳۰ کیلوگرم بر متر مربع دارند و کالری بیشتری نسبت به بدنشان مصرف می‌کنند. طبق آمار افراد بیشتری به دلیل چاقی جان خود را از دست می‌دهند تا سوء تغذیه. بنابراین از کشف گروهی از داروها که به عنوان محرک گیرنده پپتید-۱ شبه گلوکاگون (GLP-۱) شناخته می‌شوند، استقبال می‌شود. این داروهای GLP-۱ در ابتدا برای کنترل دیابت تجویز می‌شدند و از آن زمان به عنوان داروهای کاهش وزن مجوز دریافت کردند. داروی ویگاوی با کاهش گلوکز خون و ایجاد احساس سیری سریع‌تر در هنگام خوردن عمل می‌کند. در یک کارآزمایی بالینی دو ساله، ۳۰۴ نفر، افراد تحت درمان با ویگاوی ۱۵ درصد از وزن بدن خود را از دست دادند، در حالی که افراد تحت کنترل فقط ۳ درصد وزن خود را از دست دادند.
درمان جدید بیماری بتا تالاسمی
سال ۲۰۲۳ بریتانیا در حال دنبال کردن یک روش درمانی بیوتکنولوژیک برای بیماری سلول داسی شکل و بتا تالاسمی بود. این بیماری‌های ناتوان‌کننده و گاهی کشنده به ترتیب بیشتر به سیاه‌پوستان و آن‌هایی که ریشه در جنوب مدیترانه، خاورمیانه، جنوب آسیا و آفریقا دارند آسیب می‌زند. برای اولین بار در جهان، تنظیم کننده داروهای بریتانیا ابزار ویرایش ژنوم Crispr-Cas۹ به نام Casgevy را برای درمان بیماری تایید کرده است. این درمان دوره‌های ناتوان‌کننده درد در بیماری سلول داسی شکل را تسکین می‌دهد و نیاز به تزریق گلبول‌های قرمز را در تالاسمی برای حداقل یک سال حذف یا کاهش می‌دهد.
منبع: همشهری آنلاین
