بهترین راه‌های کاهش مصرف سوخت
مصرف افسارگسیخته بنزین در ایران، کشور را با چالش بزرگی مواجه کرده‌است، اگرچه گفته می‌شود واردات بنزین در کار نیست، اما به نظر می‌رسد این اقدام از طریق تهاتر با نفت کوره در حال انجام است.
چندی پیش خبرگزاری رویترز در گزارشی از فعالیت کارخانه مشترک UzAuto Motors و شورلت ایالات متحده در ازبکستان، نوشت که شهروندان ازبک برای دریافت هر خودرو باید قریب ۱ سال در انتظار بمانند، هر چند خودرو‌های شاسی بلند آمریکایی علی رغم قیمت به النسبه ارزان، خواهان بسیار کمتری دارد، این رسانه، دلیل این مسئله را قیمت حدود ۵۰ هزار تومانی هر لیتر بنزین در این کشور آسیای میانه اعلام کرد.
این وضعیتی است که در بسیاری از کشور‌های منطقه کما بیش جریان دارد. به گزارش موسسه globalpetrolprices در آپریل ۲۰۲۳ قیمت هر لیتر بنزین بر پایه دلار آمریکا در سوریه ۲.۳۴، فنلاند ۲.۱۱، ترکیه ۱.۱۵، آمریکا ۱.۰۴۰، پاکستان ۹۹ سنت، امارات ۷۹ سنت، عربستان ۶۲ سنت، عمان ۶۲ سنت، عراق ۵۱ سنت و هر لیتر بنزین آزاد در ایران قیمتی معادل ۶ سنت دارد.
با توجه به این داده ها، مدافعان افزایش نرخ بنزین در کشور معتقدند که قیمت حامل‌های انرژی، به ویژه بنزین و گازوئیل در ایران معقول نیست و باید افزایش یابد.
در مقابل مخالفان نیز با تاکید بر تفاوت فاحش درآمد سرانه در ایران و برخی کشور‌های منطقه، معتقدند رشد قیمت بنزین اقدامی خردمندانه نخواهد بود. درآمد سرانه هر شهروند در ۲۰۲۳ در امارات قریب ۴۹ هزار دلار و در ایران ۴۲۵۱ دلار است.
مخالفان همچنین دلائلی همچون التهابات آبان ۹۸، تحریم و سرانه فقر در کشور را به عنوان چالش‌های پیش روی رشد قیمت بنزین مثال می‌زنند. در واقع کمتر مسئله‌ای اقتصادی در کشور همچون بحث افزایش یا عدم رشد قیمت بنزین با حواشی سیاسی مواجه بوده است. عباس عبدی تحلیلگر اصلاح طلب با یادآوری رفتار اصولگریان در آبان ۹۸ موضوع رشد قیمت بنزین را «بومرنگ سیاسی» خواند. در مقابل زهره سادات لاجوردی نماینده مجلس از جمله چهره‌های بود که اصلاحطلبان را به سوء استفاده و فرصت طلبی در مقوله ملی و فراجناحی بنزین متهم کرد.
مصرف افسارگسیخته بنزین در ایران، کشور را با چالش بزرگی مواجه کرده‌است، اگرچه گفته می‌شود واردات بنزین در کار نیست، اما به نظر می‌رسد این اقدام از طریق تهاتر با نفت کوره در حال انجام است. در واقع این تهاتر تفاوتی با واردات ندارد؛ به این معنی که کشور، سوخت‌هایی را که می‌توانسته صادر کند و از محل آنها ارزآوری داشته باشد، عملا از دست می‌دهد و این خود ضرری است به بدنه اقتصادی کشور.
بیشتربخوانید
جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، به تازگی از تراز شدن بنزین به صورت موقت خبر داد و گفت: با ورود به نیمه دوم سال، روند کاهشی مصرف بنزین در کشور آغاز شده و درحال حاضر موازنه تولید و مصرف روی ۱۱۵میلیون لیتردرروز برقراراست. اما باید به این نکته توجه داشت که این وضعیت موقت است و با نزدیک شدن به روز‌های پایانی سال و تعطیلات نوروزی، مجددا این تراز منفی خواهدشد. در نتیجه لازم است دولت یک راه‌حل ریشه‌ای و بنیادی برای این موضوع بیندیشد و به راه‌حل‌های موقت بسنده نکند.
مدیر اسبق تامین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز در گفتگویی اظهار کرد که با توجه به هزینه تولید بنزین «قیمت ۱۰ هزار تومان نیز برای فروش هر لیتر بنزین کم خواهد بود». در حال حاضر یارانه پرداختی دولت برای بنزین رقمی در حدود ۹۵۴ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود که بیش از ۶۰ درصد کل بودجه کشور را در بر می‌گیرد.
بهترین راه‌های کاهش مصرف سوخت
در تجمیع و آنالیز نظرات کارشناسان مختلف، مجموعه قریب به اتفاق پیشنهادات در این زمینه را احصاء نموده یم.
در این بین ۲ گروه از مخالفان و موافقان دولت، ۲ روش رادیکال و کاملاً متضاد را عرضه می‌کنند. از یک سو مخالفان رشد قیمت بنزین با یادآوری شرایط عمومی کشور معتقدند این اقدام به بروز سطحی از واکنش‌های پیش بینی نشده تورمی و اجتماعی منهتی خواهد شد که زیان این اقدام را به مراتب در مرتبه بالاتری از مواهب مالی آن برای دولت قرار می‌دهد.
در مقابل گروهی دیگر معتقدند که سطح تاب آوری مردم ایران بالا است و دولت چاره‌ای جزء منطقی سازی نرخ حامل‌های انرژی ندارد و این جراحی دردناک باید هر چه زودتر انجام گیرد و پاسخ مخالفان و معترضان احتمالی نیز باید اقتدار و مشت آهنین باشد.
در مقابل این دو طیف، گروه سومی از کارشناسان بر راه حل طبقاتی، چند وجهی و پلکانی تاکید می‌کنند. آزاد سازی واردات خودرو‌های کم مصرف و حذف تعرفه آنها، ساخت کارخانه مشترک تولید خودرو‌های کم مصرف با حضور شرکت‌های بزرگ بین المللی در داخل کشور، افزایش قیمت بنزین دارندگان خودرو‌های لوکس در درجه اول و تدوین بسته مکمل پیشنهادی حمایتی برای اقشار ضعیف در صورت رشد نرخ بنزین از این جمله هستند.
در این بین برخی از اقتصاد دانان انرژی هم بر اختصاص سهمیه بنزین به افراد به جای خودرو‌ها و تفاوت قائل شدن میان دهک‌های پایین و بالای درآمدی تاکید دارند. این پیشنهاد در زمان دولت قبلی نیز ارائه شد و به گفته اسحاق جهانگیری معاون اول وقت، حسن روحانی رئیس جمهور قبل به شدت با آن مخالف بود و در ابراز مخالفت خود اظهار کرده بود: «آقای جهانگیری معتقد است باید به هر ایرانی در هنگام تولد به همراه پستانک شیر یک پستانک بنزین هم داده شود».
غلامرضا مرحبا سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در اینباره گفت: چالش بنزین حتماً راه حل خردمندانه‌ای دارد، در حال حاضر جهان به سمت تولید خودرو‌های به شدت کم مصرف و هیبریدی حرکت می‌کند و خودرو‌های ما بسیار پرمصرف هستند. بسیاری راهکار‌های دیگر نیز وجود دارد، اما در مجموع در حال حاضر با توجه به جمیع جهات و شرایط موجود کشور، افزایش قیمت بنزین را به مصلحت نمی‌دانم.
شرایط مالی دولت نسبت به ۲ سال قبل الحمد الله بهتر است، هر چند با چالش‌های مالی جدی نیز مواجه است، اما حتی اگر دولت در یک شرایط مالی عالی هم بود، افزایش یکباره قیمت بنزین به صلاح نبود، خداوند اصراف را نکوهش کرده و باید بر روی کاهش اتلاف انرژی به صورت کلان در کل کشور از جمله در بحث بنزین و گازوئیل متمرکز بود. در آینده نیز اگر فشار روانی و تورمی بر مردم کاهش یافت، می‌توان در مورد تغییر قیمت بنزین صحبت کرد. اما در حال حاضر گران کردن به مصلحت نیست.
منبع:
