شاید چنین موقعیتی را تجربه کرده‌اید، زمانی که اینترنت تلفن همراهتان دچار اختلال شده یا خللی در گوشی شما رخ داده که قادر به استفاده از اینترنت نیستید. در این زمان مدام آن را بررسی می‌کنید تا شاید راهی برای ورود به فضای مجازی پیدا کنید. گویی دچار نوعی کلافگی یا سردرگمی می‌شوید.

اعتیاد اینترنتی یا سوءکاربری رایانه‌ای هم دقیقا در پی استفاده بیش از حد و وابستگی زیاد افراد از فضای مجازی رخ می‌دهد. کسانی که تمام زمان و انرژی روزانه خود را در فضای مجازی سپری می‌کنند و در بیشتر مواقع به‌حدی در آن غرق می‌شوند که حتی از نزدیک‌ترین و عزیزترین افراد زندگی‌شان غافل می‌شوند.

نوعی از اعتیاد که شاید پیامد‌های آن هم از مواد مخدر به مراتب بیشتر باشد؛ اعتیادی که علاوه بر آسیب‌های روانی، مضرات جسمانی فراوانی را به‌دنبال دارد. افرادی که به اینترنت اعتیاد دارند و در فضای مجازی زندگی می‌کنند، زندگی واقعی و فضای حقیقی خود را با این تکنولوژی آمیخته کرده‌اند. از طرفی استفاده مدام از گوشی، تبلت یا رایانه باعث اختلال در زندگی، کار، درس و روابط بین این افراد شده است. به تعبیر بسیاری از این افراد، آنان با گوشی خود ازدواج کرده‌اند و هرگز نمی‌توانند یک رابطه درست و صمیمانه با دیگران داشته باشند چرا که رفتارشان باعث آزار دیگران می‌شود. 

زوایای پنهان فضای مجازی
با توجه به مزایای استفاده از فضای مجازی، روز به روز نیز شاهد نگرانی‌های جدیدی درباره پیامد‌های ناشی از کاربرد این فناوری بر ابعاد مختلف زندگی انسان هستیم؛ پیامد‌هایی که به موضوع اعتیاد اینترنتی بیشتر دامن می‌زند. دکتر علیرضا چابکرو، محقق و مدرس دانشگاه نیز ضمن بیان چند‌رسانه‌ای بودن اینترنت و میزان تنوع آن و از طرفی گسترش اعتیاد اینترنتی به جام‌جم می‌گوید: «فضای مجازی سطح دید مخاطبان را گسترش داده است و منجر به این می‌شود که کاربران بیش از گذشته از اینترنت استفاده کنند. این فضا در حال حاضر دو‌سویه و تعاملی است و همین موضوع منجر به رجوع بیشتر افراد شده است. از طرفی رشد و ورود روزافزون فضای مجازی در همه جنبه‌های زندگی از دیگر دلایل استفاده بیش از حد از آن شده است. البته ما مجبور به استفاده از آن هستیم چرا که اکثر فعالیت‌های روزمره ما نیز از این طریق انجام می‌شود.» این کارشناس فضای مجازی و رسانه بر این باور است که اینترنت مقدمه‌ای برای زندگی حقیقی ما محسوب می‌شود به‌خصوص که یک عامل خارجی دیگری با عنوان هوش مصنوعی در حال وارد شدن به این فضا است که خیلی از موارد دیگر را نیز تحت دگرگونی قرار می‌دهد. 

بیشتربخوانید

• چالش خانواده‌ها با اعتیاد اینترنتی

افراد مبتلا به این نوع اعتیاد، دارای این باور غیرمنطقی هستند که این فناوری همواره مفید است و هیچ‌گونه مشکلی برای زندگی آن‌ها ایجاد نمی‌کند، در صورتی‌که طبق اظهارات این مدرس دانشگاه، اینترنت هم توهم‌زا‌ست و هم روابط خانواده‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. او همچنین می‌گوید: «رشد افراد دوقطبی در جامعه به جهت استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی است. اینترنت نه تنها تبعات فردی بلکه تبعات اجتماعی هم ایجاد می‌کند.» تبعاتی که شاید بسیاری از افرادی که درگیر این نوع از اختلال هستند، خیلی به آن توجه نمی‌کنند. این نوع از اعتیاد، انسان‌ها را به افرادی رها شده تبدیل کرده و بر روابط اجتماعی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. افزایش خشونت، دور شدن از فعالیت‌ها و برنامه‌های مهم زندگی، کاهش فعالیت‌های جسمانی، بی‌توجهی به سلامت و بهداشت فردی، تغییر الگوی خواب یا کمبود خواب و غفلت از خانواده شاید از عمده پیامد‌های استفاده بیش از حد اینترنت باشد. به‌هر‌حال تداوم روند اعتیاد به شبکه‌های مجازی، خطر بزرگی برای سلامت اجتماعی کشور است و اثرات جبران‌ناپذیری بر توسعه پایدار و ارتقای علمی آینده مملکت خواهد داشت. 

اختلالاتی از جنس اینترنتی
بسیاری از کارشناسان، اعتیاد به اینترنت را به‌عنوان یکی از آسیب‌های روان‌شناختی و اجتماعی معرفی می‌کنند و آن را بسیار زیان‌بخش می‌دانند. از سویی دیگر استفاد بی‌رویه از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، کنش بهنجار و سلامت روانی-اجتماعی فرد را در جنبه‌های مختلف دچار اختلال می‌کند. چابکرو نیز معتقد است که هر تکنولوژی‌ای تبعاتی را نیز به‌دنبال خواهد داشت و اینترنت هم علاوه بر این‌که وقت و زمان را به ما هدیه می‌دهد، پیامد‌های منفی متعددی نیز به همراه دارد. چابکرو نیز می‌گوید: «تبعات منفی ناشی از استفاده اینترنت، خود را در ذهن ما نشان می‌دهد چرا که یک ارتباط ذهنی با آن برقرار می‌کنیم؛ بنابراین این تبعات بیشتر در ذهن ما باقی می‌ماند و پس از مدتی به جسم ما هم اثر می‌گذارد. اینترنت نیز در قسمت‌های خاکستری مغز ما واکنش‌های شیمیایی ایجاد می‌کند و این واکنش‌ها تبعاتی مانند مواد مخدر به‌دنبال دارد.»

پیشگیری از اعتیاد اینترنتی:
‌چک نکردن گوشی هنگام بیدار شدن از خواب
تقویت مهارت‌های اجتماعی
برنامه ریزی برای دوری از اینترنت واوقات فراغت
ایجاد محدودیت برای استفاده از موبایل
کنار گذاشتن گوشی هنگام صرف غذا
استفاده نکردن از گوشی پیش از خواب

منبع: روزنامه جام جم