سال ۲۰۲۳ سال خوبی برای باستان‌شناسی بود. ما شاهد بودیم چگونه تکنیک‌های جدید مانند هوش مصنوعی (AI) می‌تواند به پیشرفت‌هایی منجر شود و دانشمندان اطلاعات تازه‌ای درباره مصنوعات کشف‌شده در زمان‌های گذشته به دست آوردند.

اما سال ۲۰۲۳، سال اکتشافات باستان‌شناسی جدید هم بود؛ از جمله کارگاه‌های مومیایی‌سازی از مصر که برخی از اسرار تکنیک تدفین باستانی را آشکار کردند و یک معبد زیر آب در ایتالیا که ۲۰۰۰ سال پیش توسط بازرگانان بیابان‌های عربستان ساخته شده بود.

در ادامه، شش مورد از جالب‌ترین اکتشافات سال ۲۰۲۳ را می‌خوانید:

۱. شمشیر‌های دریای مرده

ماه ژوئن، باستان‌شناسان چهار شمشیر سالم پیدا کردند که در غاری در صحرایی در ساحل دریای مرده بین قرن اول و سوم پس از میلاد رها شده بودند؛ چوب و چرم معمولاً به سرعت پوسیده می‌شوند، اما در اینجا به واسطه محیط خشک سالم مانده بودند.

 غاری که شمشیر‌ها در آن کشف شدند

این شمشیر‌ها پس از کشف نوک آهنی یک نیزه رومی به نام پیلوم (Pilum) و قطعات چوب کارشده برای نخستین بار در غار جنوب‌شرقی بیت‌المقدس و کنار دریای مرده کشف شدند. آن زمان، محققان غار را با فلزیاب جست‌وجو کردند که منجر به کشف چهار شمشیر در پشت استالاکتیت‌ها شد. گمان می‌رود این شمشیر‌ها احتمالاً توسط شورشیان یهودی در جریان شورش بار کوخبا، بین سال‌های ۱۳۲ تا ۱۳۶ پس از جمع‌آوری از میدان جنگ یا دزدیدن از واحد‌های رومی، آنجا پنهان شده بودند. باستان‌شناسان از سالم ماندن چوب و چرم هیجان‌زده هستند، اتفاقی که به تعیین محل و زمان ساخت شمشیر‌ها کمک می‌کند.

۲. یک سر سنگی غول‌پیکر جدید در راپا نوئی

ماه فوریه، داوطلبان یک سر سنگی تازه کشف‌شده به نام موآی (Moai) را در راپا نوئی (جزیره ایستر) در اقیانوس آرام بیش از ۲۰۰۰ مایلی سواحل شیلی کشف کردند. این سر سنگی در دریاچۀ دهانۀ آتشفشان خشک‌شده کشف شد و باستان‌شناسان گمان می‌کنند ممکن است سر‌های سنگی بیشتری هم آنجا پیدا شود.

بیشتر موآی‌ها بین سال‌های ۱۲۵۰ تا ۱۵۰۰ ساخته شده‌اند و مردم محلی این مجسمه‌ها را «چهره‌های زنده» اجداد خدایی‌شان می‌دانند. هیچ چیز درباره این موآی جدید، شناخته‌شده نیست، از جمله اینکه نمایانگر کدام اجداد هستند، اما باستان‌شناسان ابزار‌های مورد استفاده برای شکل دادن به آن از سنگ‌های نرم آتشفشانی را جستجو خواهند کرد. لوح‌های چوبی حاوی الفبای تصویری به نام rongorongo چنانچه قابل‌خواندن باشند مسئله را روشن خواهند کرد.

۳. شهر گمشده مایا که توسط لیدار کشف شد

قدرت انقلابی لیدار (فناوری سنجش از راه دور) ماه ژوئن با کشف یک شهر ناشناخته مایایی در شبه‌جزیره یوکاتان مکزیک اثبات شد. این تکنیک از تجهیزات هوابرد برای اسکن منظره زیر سطح زمین با هزاران پالس نور لیزر در هر ثانیه استفاده می‌کند که می‌تواند جزئیات پنهان زیر درختان و دیگر پوشش‌ها را آشکار کند، برای نمونه پناهگاه‌هایی که سربازان در طول نبرد بولج ساخته‌اند.

باستان‌شناسانی که با پای پیاده از این مکان دیدن کردند، این شهر گمشده را Ocomtún نامیده‌اند که از کلمه Yucatec Maya در اشاره به ستون‌های سنگی متعدد آن گرفته شده است. باستان‌شناسان معتقدند اینجا یک مرکز مهم از حدود سال ۲۵۰ پس از میلاد بوده تا زمانی که پس از فروپاشی تمدن مایا بین سال‌های ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ به دلیل خشکسالی و درگیری‌های داخلی، رها می‌شود. Ocomtún بیش از ۱۲۰ هکتار را پوشش می‌دهد و دارای میادین، زمین‌های بازی، خانه‌های نخبگان، سکو‌های مرتفع، محراب‌های آیینی و معابد هرمی است و بقایای بزرگترین هرم آن بیش از ۸۰ فوت ارتفاع دارد.

۴. معبد بیابانی زیر آب در ایتالیا

باستان‌شناسان ایتالیایی ماه اوت از کشف بقایای یک معبد ۲۰۰۰ ساله در زیر آب نزدیک ناپل خبر دادند که به گمان آن‌ها توسط نبطیان باستان ساخته شده است. نبطی‌ها که برآمده از اردن و عربستان امروزی هستند و شهر پترا را نیز تأسیس کردند، بازرگانان بیابان‌نشین بودند که تجملات شرق را در اختیار رومیان گذاشتند. بیشتر تجارت آن‌ها به بندر پوتئولی (پوتزوولی کنونی) چند مایلی غرب ناپل می‌رسید. معبد واقع در خط ساحلی بندر در جریان فعالیت‌های آتشفشانی این منطقه که در منظره کوه وزوویوس قرار دارد، زیر آب رفته است.

خرابه‌های زیر آب شامل یک محراب برای خدایان است و باستان شناسان معتقدند این معبد به عنوان یک نماد برای فرهنگ نبطی‌ها و همچنین مکانی برای عبادت کاربرد داشته است. یک کتیبه لاتین روی یک قطعه سنگ مرمر منقوش به این جمله است: «زیدو و عبدلگه دو شتر را به دوشارا [ایزد] تقدیم کردند»؛ این قربانی احتمالاً به نفع مذاکرات تجاری یا تبرکی برای یک سفر دریایی پرخطر بوده است.

۵. دو کارگاه مومیایی از مصر باستان

باستان‌شناسان مصری ماه مه اعلام کردند دو کارگاه دیگر مومیایی را در گورستان سقاره نزدیک خرابه‌های شهر باستانی ممفیس در چند مایلی جنوب قاهره کشف کردند. این کارگاه‌ها مربوط به سلسله سی‌ام (۳۸۰ تا ۳۴۵ قبل از میلاد) و دوره بطلمیوسی (۳۰۵ تا ۳۰ قبل از میلاد) هستند. مومیایی مصریان برای حفظ جسد مردگان برای زندگی پس از مرگ به هزاران سال قبل از حدود ۲۶۰۰ قبل از میلاد باز می‌گردد.

یکی از این کارگاه‌ها در سقاره دارای تخت‌های سنگی برای آماده‌سازی بدن انسان است، در حالی که دیگری دارای تخت‌های کوچک‌تری است که باستان‌شناسان فکر می‌کنند از آن‌ها برای مومیایی کردن حیوانات استفاده می‌شده است. محققان ابزار مومیایی، کوزه‌های سفالی برای احشاء و ظروف تشریفاتی برای اندام‌های مومیایی‌شده، همچنین منابع ناترون (نوعی خاکستر سودا که از بستر دریاچه‌های خشک در بیابان تهیه می‌شود) یافتند که یک عنصر کلیدی در فرایند مومیایی کردن بوده است.

۶. سنگ‌های قیمتی گمشده از حمام رومی

ده‌ها سنگ قیمتی حکاکی‌شده با تصویر خدایان و حیوانات رومی در کارلایل در شمال انگلستان، میان ویرانه‌های یک سیستم زهکشی باستانی که حامل آب از حمام‌های عمومی در قرن سوم و چهارم بوده، کشف شده است. باستان‌شناسان این یافته‌ها را ماه ژوئن اعلام کردند. گمان می‌رود این سنگ‌های قیمتی را حمام‌کنندگان ثروتمند به عنوان جواهر استفاده می‌کردند، اما زمانی که جای نگین در اثر رطوبت و گرمای حمام شل شده، به داخل زهکشی افتادند.

این جواهرات شامل سنگ‌های نیمه‌قیمتی عقیق، یشم، آمتیست و عقیق جگری می‌شوند. برخی از آن‌ها منقوش به تصاویر خدایان رومی مانند آپولو، زهره و مریخ و برخی دیگر منقوش به حیواناتی مانند خرگوش و پرندگان هستند. سنگ‌های قیمتی حکاکی‌شده مانند این که intaglios نامیده می‌شوند، مورد استفاده رومی‌ها به عنوان یک نوع امضا بودند، به این صورت که اغلب یک حلقه را روی خاک رس یا موم فشار می‌دادند تا مهر ایجاد شود. زهکش‌های باستانی زیر یک غرفه متعلق به باشگاه کریکت کارلایل پیدا شدند. این شهر یک مرکز منطقه‌ای در بریتانیای رومی بود، زمانی که به نام Luguvalium شناخته می‌شد.

منبع: ساعد نیوز