از خبرگزاری رویترز، سرمایه‌گذاری‌های چین در ویتنام در سال ۲۰۲۳ توسعه قابل‌توجهی داشته، اما در مقایسه، تجارت آمریکا در این کشور با کاهش روبرو بوده است. این درحالی است که دو اقتصاد بزرگ جهان به دنبال نفوذ در این کشور راهبردی جنوب شرق آسیا هستند.

ویتنام به عنوان قطب تولید در امتداد دریای جنوبی چین، یک عامل مونتاژ کلیدی در زنجیره‌های تامین جهانی است که اغلب وابسته به قطعات چینی و مصرف‌کنندگان آمریکایی محسوب می‌شود.

جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا توانست در یک سفر به هانوی در ماه سپتامبر (شهریور/ مهر) روابط دیپلماتیک با دشمن سابق خود را ارتقاء دهد. این مساله پس از یک سال تلاش‌های دیپلماتیک فشرده در راستای ارتقای سطح روابط آمریکا با ویتنام اتفاق افتاد.

شی جین‌پینگ این هفته با هدف تعمیق روابط بیشتر به ویتنام سفر خواهد کرد. دیپلمات‌های آگاه گفتند که او ممکن است اعلام کند که دو کشور یک سرنوشت مشترک خواهند داشت که این می‌تواند در پکن به عنوان ارتقای روابط دیپلماتیک رسمی تعبیر شود.

مشخص نیست که کدام تلاش برای ارتقای نمادین روابط وزن بیشتری را دارد، اما در اصطلاح اقتصادی، چین به نظر تاکنون دست بالاتر را داشته که این تا حدودی از عواقب سیاست تجاری آمریکا ناشی می‌شود. تنش‌های بین واشنگتن و پکن و تحریم‌های مختلف آمریکا علیه چین در سال‌های اخیر به ترغیب سرمایه‌گذاری‌های چین در ویتنام منجر شده است.

طبق آمار رسمی ویتنام، سرمایه گذاری ثبت شده از چین و هنگ‌کنگ در مجموع به ۸.۲ میلیارد دلار در ۱۱ ماه اول سال ۲۰۲۳ افزایش یافته که آن‌ها را به بزرگترین سرمایه‌گذاران در ویتنام تبدیل کرده است. این میزان دو برابر مدت مشابه در سال ۲۰۲۲ است؛ زمانیکه هنوز چین محدودیت‌های کرونایی را رفع نکرده بود.

در عوض سرمایه‌گذاری ثبت شده آمریکا از ۷۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ به ۵۰۰ میلیون دلار در سال جاری کاهش یافته است که این کشور را پس از ساموا و هلند در رتبه ۱۰ سرمایه‌گذاران در ویتنام قرار داده است.

تجارت دو جانبه آمریکا و ویتنام هم با رکود مواجه بوده، درحالیکه مصرف‌کنندگان آمریکایی با بحران هزینه‌های زندگی در سال ۲۰۲۳ روبرو هستند و هیچ توافقی برای کاهش تعرفه‌ها در جریان سفر بایدن به ویتنام به دست نیامد.

در مدت مشابه، صادرات ویتنام به چین با افزایش ۵ درصدی به حدود ۵۰ میلیارد دلار رسید، اما واردات کاهش پیدا کرده چرا که ویتنام به صورت عمده قطعاتی از پکن می‌خرد که برای صادرات به کشور‌های غربی مونتاژ می‌شود.

علی‌رغم تبادل‌های اقتصادی قوی، روابط با پکن به علت منازعات بر سر حد و مرز‌ها در دریای جنوبی چین پیچیده است. همچنین حس ضد چینی در میان مردم ویتنام وجود دارد و منجر به اعتراض‌های مکرر در این کشور می‌شود؛ از جمله اعتراض سال ۲۰۱۸ علیه ایجاد مناطق ویژه اقتصادی که می‌توانست به نفع شرکت‌های چینی باشد.

ریسک زدایی

ارتقای سطح روابط دیپلماتیک آمریکا درحالی است که کاخ سفید سرمایه‌گذاری‌های بیشتر و تجارت آسان‌تر با ویتنام را خواستار است.

زاخاری ابوزا استاد سیاست جنوب شرق آسیا در کالج ملی جنگ در واشنگتن، با اشاره به اینکه کسب و کار‌های خارجی در هنگام سرمایه گذاری در ویتنام با چالش‌های قابل توجهی روبرو هستند، گفت: علی‌رغم هیاهو‌هایی که در طول سفر بایدن به راه افتاد، ما تاکنون تحقق چندانی (از سرمایه گذاری‌ها) را شاهد نبوده‌ایم.

چندین مشاور تجاری مستقر در ویتنام از افزایش علاقه سرمایه‌گذاران آمریکایی خبر دادند و خاطرنشان کردند که اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری به زمان نیاز دارد.

به گفته کایل فریمن از شرکت مشاوره بازرگانی «دزان شیرا»، رونق موازی در سرمایه گذاری چین که بدون احتساب هنگ‌کنگ در سال ۲۰۲۳ (بیش از میزان قبل از همه‌گیری) با رسیدن به ۳.۹ میلیارد دلار دو برابر شده، تا حدی با راهبرد‌های ریسک زدایی شرکت‌ها در بحبوحه تنش‌های تجاری ایالات متحده و چین قابل توضیح است.

چاد اوول از شرکت مکونگ کپیتال که متمرکز بر ویتنام است، گفت: رکود چین نیز عاملی در تصمیم‌گیری‌ها برای سرمایه‌گذاری بوده است. چشم‌انداز کلان ضعیف برای کوتاه‌مدت تا میان مدت در این کشور، چینی‌ها را برای یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری در خارج از کشورشان ترغیب می‌کند.