آشوراده که زخم حمله مغول‌ها در تعقیب سلطان محمد خوارزمشاه و فرار نامدارترین پادشاه سلسله خوارزمشاهیان از شمشیر قوم غارتگر آسیای مرکزی را بر پیکر دارد چندان هم با نامهربانی و انزوا بیگانه نیست.

از دوران صفویه و تاخت و تاز پادشاهان این سلسله برای شکار تا تحمل چکمه‌های سربازان روس در دوران جنگ جهانی دوم و اشغال این جزیره، همه یادگاری‌های آشوراده از روز‌های سخت تاریخ این مرز و بوم است.

جزیره‌ای کوچک در یک گوشه از پهنه آبی تالاب میانکاله با فاصله اندک از ساحل خزر در حوزه جغرافیایی بندرترکمن انگار سرنوشتی گره خورده با نزاع و سرخوردگی، مهاجرت و در نهایت فراموشی دارد.

جزیره آشوراده که شاهد اتفاقات مهم تاریخی در دوره‌های گوناگون بوده و از ظرفیت بکر و کم نظیر گردشگری و اقتصادی برخوردار است، در این سال‌ها از روز‌های شکوفایی و اوج خود فاصله گرفته و با غم غربت و انزوا دست و پنجه نرم می‌کند.

تنها قطعه خشکی پهنه آبی دریای خزر در ایران سده‌های گذشته با حفر کانال از توده اصلی خشکی خود جدا افتاد و انگار این انزوا و تنهایی باید بخشی از سرنوشت این جزیره باقی بماند.

سرزمینی با ظرفیت‌های بکر و کم مانند که ۴۳ سال قبل جزو نخستین مناطق زیست کره جهان معرفی و به عنوان یکی از تالاب‌های مهم دنیا در کنوانسیون جهانی رامسر ثبت شد از مدت‌ها پیش چشم انتظار توجهی اندک یا زیرساختی ابتدایی برای بهره مندی در راه رسیدن به توسعه و شکوفایی است.

به نوشته دانشنامه جهان اسلام "هنگامی که سلطان به جزیره رسید از لحاظ جسمی بسیار ضعیف شده‌بود و از ناحیه سینه و ریه احساس درد می‌کرد.

سلطان چهار ماه در جزیره آبسکون (آشوراده) زندگی کرد. او در همین دوران بود که جلال الدین را که پسر بزرگ‌تر و لایق‌تری برای اداره امور بود به جای اوزلاغ شاه که به اجبار مادرش او را انتخاب کرده بود، منصوب کرد و در شوال ۶۱۷ قمری / دسامبر ۱۲۲۰ میلادی درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.

اجرای طرح گردشگری جزیره آشوراده در دهه هشتاد بر سر زبان‌ها افتاد و تصویب آن بارقه امیدی در بین حدود ۳۰۰ هزار ساحل نشینان گلستان و سایر اهالی این استان کم برخوردار به وجود آورد تا با اجرای آن بخشی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی استان برطرف شود.

طرح گردشگری آشوراده که در سفر استانی هیات دولت به گلستان به تصویب رسید شامل ساخت اسکله، مسیر دسترسی، آلاچیق، رستوران و دیگر زیرساخت‌های مورد نیاز حضور گردشگران بود و قرار بود با سرمایه گذاری چهارهزار میلیارد ریالی بخش دولتی و خصوصی طی زمان بندی سه ساله به بهره برداری برسد، اما موانع متعدد بر سر اجرای آن به خصوص از سوی دستگاه‌های دولتی، از شتاب اجرای کامل این پروژه کاست.

از ابتدای بر زبان افتادن اجرای طرح گردشگری آشوراده، ۲ گروه در برابر هم صف آرایی کردند؛ عده‌ای مدعی آن بودند که تا چند سال آینده آشوراده باید با فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم و رونق چشمگیر اقتصادی به جایگاهی مانند جزیره کیش دست پیدا کند و از سوی دیگر مخالفان بر این عقیده بودند که هر گونه فعالیت گردشگری در آشوراده حاصلی جز نابودی طبیعت و محیط زیست ندارد چرا که شرایط اقلیمی و جغرافیایی این جزیره امکان سرمایه گذاری ندارد.

با این وجود اجرای طرح گردشگری در تنها جزیره ایرانی دریای خزر به عنوان اصلی‌ترین مطالبه مردم و مسوولان گلستان در سفر استانی هیات دولت به تصویب رسید.

در زمینه اجرای طرح گردشگردی در داخل جزیره هم مجوز‌های نهایی گرفته شده و نگرانی علاقه‌مندان به محیط زیست تا حدی کاهش یافته است.

پس از سفر سال ۱۴۰۰ آیت الله رییسی به گلستان و حضور وی در جزیره آشوراده، گره‌گشایی از حوزه گردشگری این جزیره شتاب گرفت، اما هر بار به دلایلی در روند رو به پیشرفت آن خلل ایجاد شده و یا در برخی موارد متوقف می‌گردید.

با وجود آن‌که اجرای طرح طبیعت‌گردی آشوراده سال ۱۳۹۳ به عنوان مصوبه سفر رییس دولت وقت به گلستان اعلام شد و حتی در سال ۹۷ در قالب یک اقدام نمایشی، عملیات اجرایی آن آغاز شد، اما پیشرفتی در اجرای این طرح حاصل نگردید و آشوراده با همه جذابیت بصری و چشم‌انداز‌های بکر، معطل تصمیم‌گیری و اجرای وعده‌ها ماند.

پس از آنکه شورای عالی معماری و شهرسازی با تغییر موضع ۱۸۰ درجه‌ای مصوبه قبلی خود در خصوص امکان شب ماندگاری مسافران در جزیره آشوراده را لغو کرد، راهکار‌های قانونی دیگر تحقق آرزوی دیرین مردم گلستان در سازمان حفاظت محیط زیست بررسی شد که در نهایت شورای عالی معماری و شهرسازی با ایجاد واحد‌های بومگردی در روستای آشوراده بر مبنای تقسیمات وزارت کشور موافقت کرد.

بر این اساس، مالکان چند باب از خانه‌های قدیمی واقع در روستای آشوراده در جزیره آشوراده با ثبت درخواست رسمی مبنی بر احداث واحد بومگردی یا تغییر کاربری منازل خود وارد فرایند اخذ مجوز برای گرفتن پروانه بوم‌گردی و پذیرایی شبانه از گردشگران و مسافران شدند تا یکی از بن‌بست شکنی‌های دولت نمایان شود.

در همین راستا و پس از حدود چهار دهه، اواخر سال گذشته حوضچه ورودی و محل پهلوگیری شناور‌های گردشگری و صیادی اسکله بندرترکمن در پهنه خلیج گرگان لایروبی و تردد ساحل‌نشینان گلستان و گردشگران به خلیج گرگان و جزیره آشوراده تسهیل گردید.

آیت الله رییسی در بازدید اسفند ماه سال ۱۴۰۰ از جزیره آشوراده بر اجرای سریع این طرح تاکید کرد و گفته بود: اجرای طرح گردشگری نباید معطل بماند و باید از این امکان خدادادی استفاده کرد.

رییس جمهور در بازدید ۲ ساعته از آشوراده گفت: تا کی باید معطل بمانیم و در پیچ و خم دستگاه‌های اداری این نعمت الهی راکد و بلااستفاده بماند. باید هر چه سریع‌تر روی زمین شاهد اتفاقات اجرایی باشیم.

آیت الله رییسی ادامه داد: در چند ساعتی که در جزیره آشوراده بودم، هیچ مطلبی که بتوان برای مخالفت با طرح گردشگری به آن استناد کرد شنیده نشد؛ حرف محیط زیست را هم گوش کردم محیط زیست حرفی ندارد. توقف این طرح دلیل می‌خواهد. نمی‌توان این سرمایه بزرگ را متوقف کرد؛ گردشگری اشتغال و تولید از راهبرد‌های دولت است.

در راستای اجرای این طرح به عنوان یکی از مصوبات سفر رییس جمهور، استاندار گلستان از پروژه‌های مختلف قابل افتتاح در سفر دوم رییس جمهور به گلستان از جمله پروژه لایروبی خلیج گرگان و همچنین روند اجرای پروژه طبیعت‌گردی و گردشگری آشوراده بازدید کرد تا آمادگی استان را برای اجرای این طرح مهم و زیربنایی اعلام کند.

علی محمد زنگانه با یادآوری تاکید رییس جمهور در احیای خلیج گرگان و اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده گفت: اجازه نمی‌دهیم جلوی دستور رییس جمهور در اجرای این طرح‌ها به عنوان آرزوی دیرینه مردم استان گرفته شود.

جزیره آشوراده که تمام سال میزبان انواع پرندگان بومی و مهاجر است و در سال ۵۴ جزو نخستین مناطق زیست کره جهان معرفی و ثبت شد.

علاوه بر این، در گذشته تولید ۴۰ درصد از خاویار کشور در نزدیکی این جزیره انجام می‌شد و در تولید این محصول شهره است.

آشوراده در ۲ کیلومتری غرب بندرترکمن قرار دارد و تنها راه دسترسی گردشگران به این منطقه بوسیله قایق است.

منبع: ایرنا