یکی از موضوعاتی که سال هاست در هنر جهان توجه هنرمندان مستقل را به خود جلب کرده هنر مقاومت است. بعد از جنگ جهانی دوم که ماجرای فلسطین اتفاق افتاد و این مسئله جدی شد و اشغال فلسطین به دست صهیونیستها رخ داد بسیاری از هنرمندان دنیا در شاخههای مختلف شروع به فعالیت کردند و آثار هنری خلق شد که تقریباً میتوان آن را به عنوان یک جریان هنری شناخت.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷، خیلی از هنرمندان ما نیز به این جریان پیوستند و در حوزه نقاشی، کاریکاتور، عکاسی، گرافیک، مجسمه سازی شروع به کارهایی کردند که موضوع و محور آن فلسطین بوده است.
در دوره ای، هنر مقاومت و انقلابی با یک سری دیدگاههای سیاسی چپ گرا هم، پیوند خورده بود؛ به طوری که وقتی از هنر انقلاب مکزیک و هنر مقاومت در آمریکای لاتین صحبت میکنیم شاهد تولید کارهای زیادی توسط هنرمندان آمریکای لاتین با نگاههای ضد استعماری و ضد آمریکایی هستیم که همه آنها موجود هستند و میتوان آنها را دید و بخشی از این کارها در موزه هنرهای معاصر تهران موجود هستند.
در سالهای اخیر و در جریان برگزاری جشنواره فجر نیز، بخشی از این کارها به نمایش گذاشته شد. یعنی ریشه هنر انقلابی خود ما هم، به نوعی اعتراضهایی بود که با نگرش زیبایی شناختی و نگرش الهی که در انقلاب ما رخ داده خودش را در آثار هنرمندان هنرهای تجسمی نشان داد و از سوی دیگر نگاه جامعه شناسانه و سیاسی در آثار آنها به روشنی دیده میشد که از آن جمله میتوان به نقاشیهایی که از زنده یاد حبیب الله صادقی، ایرج اسکندری و خیلی از هنرمندان دیگر وجود دارند اشاره کرد که هنرمندان یک جریان تاریخی را در آثار خود نشان دادند.
اهمیت ماجرای فلسطین روز به روز نه تنها برای هنرمندان ما بلکه برای هنرمندان جهان عرب هم بیشتر شده است و کارهای زیادی را تولید کرده اند.
محمد خراسانی زاده، مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درمورد نمایشگاه آثار هنرمندان جهان اسلام با محوریت فلسطین بیان کرد: شنبه هفته گذشته، اتفاق خوبی در موزه هنرهای معاصر تهران رقم خورد و آن هم، گردهمایی هنرمندان در حمایت از مردم مظلوم فلسطین بود که طیفهای مختلف هنرمندان در عرصههای تجسمی، سینمایی، نمایشی، موسیقی و حتی حوزه ادبیات بزرگوارانه حضور چشمگیر و متفاوتی داشتند؛ از چهرههای مختلف جوان، پیشکسوت و تراز اول تا هنرمندان میان رده و طیفهای مختلف شرکت کردند و قبل از ورود به موزه هنرهای معاصر تهران، کارگاههای خلق اثر برگزار شد و خوشنویس ها، نقاشها و نگارگرها به خلق اثر میپرداختند و در فضای موزه آثاری از کارتن، کاریکاتور، تصویرسازی و پوسترهایی در خصوص ماجرای طوفان الاقصی و جنایت رژیم غاصب صهیونیستی و پرچمهای فلسطین نصب شده بودند.
مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: یکی از اتفاقهای جنبی مهم این رویداد نمایشگاهی بود که در ۶ گالری و نگارخانه برگزار شد و در این میان، باید بازگشتی به گذشته موزه هنرهای معاصر تهران داشته باشیم؛ به طوری که بعد از انقلاب اسلامی ایران هنگام بازگشایی موزه هنرهای معاصر تهران اولین رویداد آن در بهمن ماه سال ۵۸ رقم خورد که اتفاقاً یک نمایشگاه از آثار هنرمندان عرب در خصوص فلسطین است و حتی پوستر آن را در نمایشگاه آورده بودیم و حدود ۲۴-۲۳ اثر از گنجینه خودمان را استخراج کردیم که اغلب آنها را هنرمندان عرب و تعدادی از آنها را هنرمندان ایرانی کار کرده بودند به همراه ۲۸-۲۷ اثر از گنجینه حوزه هنری که همه آنها را هنرمندان ایرانی بعد از انقلاب خلق کرده بودند و این نمایشگاه به مدت دو روز به عنوان یک اتفاق جنبی برای تجمع هنرمندان برقرار شد.
خراسانی زاده درمورد نمایشگاه کارتون و کاریکاتور آمریکای لاتین در موزه هنرهای معاصر تهران گفت: دبیری این نمایشگاه با سید مسعود شجاعی طباطبایی است و ماجرای کلی از این قرار است که ما تاکنون در موزه هنرهای معاصر تهران نمایشگاهی که به صورت مستقل، همه ۹ نگارخانه را در زمینه کارتون و کاریکاتور به خود اختصاص دهد نداشته ایم. البته گاهی در دوسالانههای کارتون و کاریکاتور، بخشی از نگارخانهها به تعدادی از آثار فاخرتر اختصاص پیدا کرده بود، اما هیچ وقت تمام نمایشگاهها درگیر این موضوع نمیشدند. به همین دلیل، اولین بار است که چنین رویدادی را بدین صورت رقم میزنیم و حدود ۴۰۰ کارتون و کاریکاتور داریم که همه از هنرمندان آمریکای لاتین از ۱۵ کشور مختلف این قاره هستند و ۹ نفر از این هنرمندان حضور دارند و مهمانهای دیگری از سفارت خانهها هستند و تا ۲۸ آبان ماه از ۹ صبح تا ۶ بعدازظهر میزبان علاقهمندان هستیم به جز روزهای دوشنبه که موزه هنرهای معاصر تهران تعطیل است.
او با اشاره به موضوعات مطرح شده در این نمایشگاه مطرح کرد: موضوعاتی که در نمایشگاه کارتن و کاریکاتور آمریکای لاتین موزه هنرهای معاصر تهران مطرح میشوند رویکردهای مختلفی است که هنرمندان آمریکای لاتین دارند و بخشی از این رویکردها، رویکردهای مبتنی بر صلح جهانی، حقوق بشر و مواردی از این دست هستند و بخش دیگری از رویکردها مبتنی بر نگاههای ضد امپریالیستی و ضد صهیونیستی هستند که نگارخانه مرکزی؛ شماره ۵ را به طور کامل به کارهای هنرمندان آمریکای لاتین در زمینه مقاومت مردم فلسطین اختصاص داده ایم که حدود ۶۰ اثر برای این نگارخانه انتخاب شده است و در برخی از نگارخانههای دیگر هم، تقریباً کارهایی در این زمینه وجود دارند.
مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به فایلهای ارسالی از سوی هنرمندان ادامه داد: با توجه به این که ارسال آثار پرهزینه و پردردسر است هنرمندان فایل کارها را فرستادند و با هماهنگی هنرمندان در ابعاد مختلف آثار را چاپ کردیم و با توجه به این که موزه هنرهای معاصر تهران، بدون شک مهمترین موزه هنری غرب آسیا و در شمار مهمترین موزههای هنری دنیا به شمار میآید برخی از دوستان که فهمیدند قرار است نمایشگاه در این موزه برگزار شود در خصوص انتخاب اثر خود با دبیر مکاتبه کرده بودند. مثلاً ما پسندیده بودیم اثر شماره ۳ هنرمند بزرگتر از دیگر آثارش چاپ شود، ولی به نظر هنرمند چاپ اثر دیگر بهتر به نظر میرسید و به همین دلیل، کارها را در ابعاد مختلف چاپ کردیم و روی دیوار قرار دادیم.
خراسانی زاده با بیان این که وظیفه آقای شجاعی طباطبایی در این نمایشگاه بیشتر نمایشگاه گردانی بوده است تا دبیری تصریح کرد: با توجه به این که نمایشگاه گردانی تعریفهای مختلفی دارد یک مقدار در موزه هنرهای معاصر تهران فراتر از صِرف نمایشگاه گردانی است و به همین دلیل، ما به آن دبیر هنری میگوییم. اما اصطلاحاً نزدیک به همان نمایشگاه گردانی است. زیرا با هنرمندان ارتباط برقرار میکنند تا ایده و آثار را جمع آوری کنند و آماده سازی آنها و بیانیه هنری نمایشگاه و برچسبها را انجام دهند و نشستهای تخصصی و کارگاههای خلق اثر را برگزار کنند و رویدادهایی که در این نمایشگاه پیش بینی میشوند را آقای شجاعی طباطبایی دبیری میکنند.