آشوراده نام جزیره‌ای با مساحت ۶۸۰ هکتار در منتهی‌الیه شرقی پناهگاه حیات وحش میانکاله است، این جزیره تنها جزیره ایرانی دریای خزر است که در جنوب شرقی این دریا و در فاصله حدود ۲ کیلومتری بندر ترکمن قرار دارد.

نام جزیره آشوراده برای بسیاری از افرادی که در گذشته به این جزیره سفر کرده اند یادآور شیهه اسب‌های ترکمن و اسکان پرندگان مهاجر است.

این جزیره زمانی حدود هزار نفر جمعیت داشت و دارای امکاناتی نظیر پاسگاه ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه راهنمایی، مغازه، مسجد و حسینیه بود، اما در سال ۱۳۷۲ به علت طغیان رودخانه ولگا در روسیه و وقوع سیلاب، ساکنان این جزیره ایرانی تن به کوچ اجباری دادند و سال هاست که این جزیره بدون استفاده خاک می‌خورد.

اجرای طرح ملی گردشگری و طبیعت‌گردی در این جزیره یکی از مطالبه‌های مهم مردم و مسئولان گلستان در دهه‌های اخیر بوده است.با وجود آغاز اجرای طرح گردشگری آشوراده در سال ۹۷ کش و قوس میان حامیان محیط زیست و مدیران اجرایی استان سبب شد تا مساحت اجرای این طرح از ۳۸۰ هکتار به ۳۸ هکتار و در نهایت به ۲۲ هکتار و در مجاورت بافت مسکونی و متروکه فعلی آشوراده و با هدف وارد نشدن آسیب به این زیستگاه منحصر به فرد، محدود شود.

اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و پس از سفر استانی ریاست جمهور به استان گلستان و بازدید از جزیره آشوراده، بر ضرورت رفع مشکلات پیش روی اجرای طرح طبیعت گردی آشوراده از سوی رئیس جمهور تاکید شد و بلافاصله جلسات مستمری توسط سازمان حفاظت محیط زیست و با همکاری تنگاتنگ دستگاه‌های مرتبط از جمله استانداری گلستان برگزار شد.

۲ مرداد ۱۴۰۲ در سیزدهمین نشست کمیته ملی طبیعت‌گردی که با حضور علی‌اصغر شالبافیان معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست و معاون حفاظت و امور اراضی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به عنوان اعضای کمیته ملی طبیعت‌گردی برگزار شد موضوع پروژه طبیعت‌گردی جزیره آشوراده منطبق با معیار‌های محیط زیستی در محدوده ۲۲ هکتاری به عنوان یکی از موضوعات مهم و دارای اولویت از سوی شخص رییس جمهور در سفر استانی گلستان، مطرح شد و مورد تایید نهایی اعضا قرار گرفت.

۱۴ روز پس از سفر حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای به استان گلستان که در تاریخ ۲۶ مرداد ۱۴۰۲ انجام شده بود با صدور دستور ویژه از ناحیه ریاست دستگاه قضا برای اتخاذ تدابیر و اقدامات عاجل در راستای رفع جنبه‌های حقوقی و قضائی تمامی مسائل و مشکلات استان از جمله مسئله «طرح گردشگری جزیره آشوراده»، پرونده مزبور در ضمن توجه به جوانب و ملاحظات زیست محیطی، به لحاظ حقوقی و قضائی تعیین تکلیف شد.

رئیس قوه قضائیه با تفویض اختیارات ویژه به رئیس کل دادگستری استان گلستان دستور داد تا در ضمن اهتمام نسبت به جوانب و ملاحظات زیست محیطی، تدابیر و اقدامات عاجل در راستای حل مشکل حقوقی ۲۵ ساله طرح گردشگری جزیره آشوراده، اتخاذ شود.

در این پرونده دعوی حقوقی بین بنیاد مسکن و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان بر سر مالکیت و کاربری ۱۹ هکتار از زمین‌های روستای متروکه جزیره آشوراده بود که در مدت زمان کمتر از یک ماه پس از تقدیم دادخواست از سوی بنیاد مسکن، رأی بدوی و تجدیدنظر پرونده صادر و مشکل حقوقی حل شد.

با صدور این رأی قطعی و حل مشکل حقوقی زمین‌های این روستای متروکه که در جزیره آشوراده قرار دارد، مقدمات اجرای طرح گردشگری آشوراده که از ۲۵ سال پیش تاکنون معطل مانده است، فراهم شد.

به گفته محمدرضا کنعانی مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان طرح طبیعت گردی جزیره آشوراده در پهنه تفرج و در راستای طرح مدیریت پناهگاه حیات وحش میانکاله تدوین شده است و قرار است وظیفه مندی را در پناهگاه حیات وحش میانکاله برای تفرج و حضور ضابطه‌مند طبیعت گردان و گردشگران مشخص کند.

او افزود: در حال حاضر مردم، گردشگران و طبیعت گردان به پناهگاه حیات وحش میانکاله مراجعه می‌کنند، اما حضورآن‌ها در چهارچوب ضابطه نیست و در هر جا و مکانی از جزیره که می‌خواهند بیتوته می‌کرده و آتش روشن می‌کنند، اما اگر یک زون مشخصی در نظر گرفته شود امکان حضورشان در سایر زون‌های حفاظت و امن محدود می‌شود و بنابراین طرح گردشگری آشوراده در اصل در پهنه تفرج و در راستای تکالیف سازمانی اتفاق می‌افتد.

به گفته کنعانی در راستای دستور رئیس جمهور ۹ گام برای رسیدن به مرحله اجرایی شدن طرح طبیعت گردی آشوراده باید برداشته شود که تاکنون هفت گام برداشته شده و گام ۸ و ۹ هم باید به توالی اتفاق بیفتد تا طرح طبیعت گردی آشوراده وارد فاز اجرایی شود.

او افزود: گام اول بحث دسترسی به جزیره آشوراده بود که باید از طریق قایق و ساحل بندرترکمن صورت پذیرد، اما با توجه به اینکه تراز آب در خلیج گرگان و دریای خزر کاهش پیدا کرده بود نیاز بود دسترسی به آشوراده تسهیل شود که با پیگیری‌های انجام شده مجوز‌های محیط زیستی برای لایروبی اخذ شد.

کنعانی گفت: لایروبی در اسکله بندرترکمن ومسیر دسترسی به جزیره آشوراده انجام شد تا دسترسی سهل و ایمنی با رعایت همه ملاحظات اتفاق بیفتد.

او توضیح داد: با توجه به ایرادی که شورای عالی شهرسازی و معماری کشور درباره اقامت شبانه در محدوده طرح طبیعت گردی آشوراده در محدوده ۲۲ هکتار وارد کرده بود بحث تعیین مستثنیات روستای آشوراده در دستور کار قرار گرفت و با همکاری مرجع قضایی مستثنیات اشخاص حقیقی و حقوقی روستای آشوراده مشخص شد.

کنعانی ادامه داد: گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی به عنوان گام سوم اصلاح شد و کمیته مربوطه در سازمان محیط زیست مجوز ارزیابی زیست محیطی را تمدید کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان با اشاره به تغییرات انجام شده در این گزارش گفت: با تغییرات انجام شده اقامت شبانه از محدوده طرح طبیعت گردی آشوراده به محدوده روستا و با اولویت جوامع محلی و با رعایت ظرفیت برد اکولوژیک و از طریق بهسازی و بازسازی ابنیه موجود انتقال پیدا کرد.

کنعانی با بیان اینکه یکی از ایرادات گزارش سازمان بازرسی به طرح گردشگری آشوراده اخذ نکردن مصوبه کمیته ملی طبیعت گردی بود، ادامه داد: با توجه به اینکه طرح‌های طبیعت گردی باید بر اساس آیین نامه مصوبه کمیته ملی طبیعت گردی هم داشته باشد واز دبیرخانه کمیته ملی طبیعت گردی (با عضویت سه دستگاه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری) مصوبه کمیته ملی طبیعت گردی هم اخذ شد.

او افزود: در نهایت تمام این موارد به دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری که ایراد مبنی براصلاح گزارش طبیعت گردی وارد کرده بود ارایه شد و تاییدیه آنجا هم اخذ شد.

کنعانی گفت: در گام بعدی نقشه‌های اجرایی و مدل‌های مالی برای سرمایه گذاری مهندسین مشاور ذیصلاح عقد قرار داد شد نقشه‌های اجرایی تدوین کردند مدل مالی طراحی شد. سرمایه گذار که بر اساس توافقات صورت گرفته از ظرفیت صندوق محیط زیست استفاده کنند از طریق وزارت میراث فرایند انتخاب صندوق ملی محیط زیست به عنوان سرمایه گذار با رعایت تشریفات قانونی از طریق وزارت میراث طی و موافقت اصولی برای آن صادر شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان ادامه داد: در تاریخ ۶ مهر در جلسه‌ای که با حضور ریاست جمهور برگزار شد گزارشی ارایه شد مبنی بر اینکه طرح طبیعت گردی آشوراده به کجا رسید و در این جلسه بحث اخذ مصوبه شورای اقتصاد مطرح شد.

کنعانی افزود: در راستای دستور صریح رییس جمهور مبنی بر اینکه مصوبه شورای اقتصاد آخذ شود، مدارک و مستندات به برنامه و بودجه ارسال شده است که مصوبه اخذ شود اگر اخذ شود قرار داد با سرمایه گذار صندوق ملی محیط زیست منعقد خواهد شد که پیش نویس قرارداد با نظر حقوقی سازمان حفاظت محیط زیست تدوین شده است و برای ارائه طریق هم به سازمان بازرسی کشور ارسال شده است.

او ادامه داد: در سفر بعدی ریاست جمهور به استان رییس جمهور با حضور در آشوراده و بازدید از این مکان دستور اجرای این طرح گردشگری را با رعایت قوانین و مقررات و الزامات محیط زیستی خواهد داد.

احمد وحیدی وزیر کشور در سفر یک روزه خود به گلستان که در تاریخ ۲۷ مهر انجام شد، در بازدیدی که از جزیره آشوراده داشت به استاندار گلستان دستور داد تا متولی مشخصی برای اجرای طرح گردشگری آشوراده تعیین کند تا اجرای این طرح را با نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان آغاز کند.

برخی کارشناسان معتقدند جزیره آشوراده نگین توسعه گلستان بوده و اجرای طرح گردشگری می‌تواند باعث انتفاع جوامع محلی این منطقه شود و در توسعه اشتغال و رونق اقتصاد آن‌ها موثر باشد.