اخبار منفی چه اثری بر سلامت روان دارد؟
امروزه بیشتر از هر زمانی مردم در معرض بمباران خبری قرار گرفته‌اند، بمبارانی که در آن بیشتر خبرهای منفی دیده می‌شود.
ترویج شبکه‌های اجتماعی و سرعت نشر اخبار و اطلاعات میان افراد، آن‌هم به لطف اینترنت و گوشی‌های هوشمند، سرعت انتشار اخبار نامعتبر و جعلی در همه زمینه‌های علمی، سیاسی، نظامی، مملکتی و مذهبی را بیشتر کرده و در این میان به نظر می‌رسد قدرت‌های متخاصم و دشمنان ایران برای ضربه‌زدن و ایجاد حس ناامیدی و ناامنی میان مردم و حکومت در نشر اخبار جعلی، بیشترین تلاش را می‌کنند که به اعتقاد صاحب‌نظران رسانه‌ای در جهان، رسالت اصلی چنین اخباری، آسیب‌زدن به جامعه است، حتی اگر با هدف طنز منتشر شده باشد، چراکه در نهایت باعث وحشت، بی‌نظمی، اقدام نابخردانه، احساس دائمی اضطراب، عدم‌اطمینان در افراد و همچنین ترویج عقاید منحرف و متزلزل‌کردن اعتقادات دینی و مذهبی و دین‌ستیزی در افراد می‌شود.
هدف از انتشار اخبار جعلی در تمام زمینه‌ها به‌صورت نوشتاری، صوتی و تصویری می‌تواند به جهت آسیب‌رساندن به افراد، گروه‌ها، نهادها، دولت‌ها، کشور‌ها و... باشد. ملیکا ملک‌زاده‌رضوی، کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی ضمن اشاره به این موضوع می‌گوید: «در بیشتر مواقع نسبت به یک خبر حقیقی تلخ یا ناخوشایند، اخبار جعلی حاوی تیتر‌ها و محتوا‌های زردی هستند که برای مخاطب جذابیت بیشتری دارند و باورپذیرتر هستند.
یکی از دلایل مهم جذابیت بیشتر اخبار جعلی نسبت به اخبار معتبر، تحریک هیجانات افراد با سرعت بالاست. یعنی به محض این‌که چشم مخاطب عنوان خبر را مشاهده و به دنبال آن محتوا را مطالعه می‌کند هیجان‌هایی همچون اضطراب، ترس، خشم، ناامیدی و ... سراغش می‌آید و در چنین موقعیتی به‌جای بررسی صحت خبر، زنگ‌خطری برایش به‌صدا‌درمی‌آید و در خیال خود برای محافظت از عزیزانش خبر نادرست را برای آن‌ها هم ارسال می‌کند تا باعث هوشیاری و آگاهی آن‌ها شود درحالی‌که بیشتر باعث آسیب‌رساندن به روان آن‌ها می‌شود و این سیر ناآگاهی تداوم می‌یابد.»
باور خبر، بدون زحمت
دلیل این‌که اغلب افراد، خبر‌هایی که در فضای مجازی منتشر می‌شوند را بدون هیچ‌گونه تحقیق باور می‌کنند چیست؟ ملک‌زاده‌رضوی می‌گوید: «ابتدا باید تفکر فرد بررسی شود که چه فرآیندی باعث این پذیرش و باور می‌شود. اغلب افراد، زمانی که درباره موضوعی، محتوا یا خبری را مطالعه می‌کنند درصورتی‌که این محتوا حاوی اطلاعاتی باشد که فرد در مورد آن پیش‌زمینه، تجربه و باوری دارد این خبر یامحتوا رادرست تلقی می‌کند ومی‌پذیرد، اما اگر محتوا مخالف و ضدباورها، تجربیات و پیش‌زمینه خودش باشد آن را رد کرده و نمی‌پذیرد.»
بیشتربخوانید
دومین مورد عدم آموزش‌های صحیح است. اگر افراد درباره شیوه تشخیص اخبار جعلی آموزش ببینند به مهارت و توانمندی در این زمینه دست پیدا می‌کنند. سومین مورد که بسیار مهم است، عدم مهارت تفکر نقادانه است. افراد زمانی که اخباری را مطالعه می‌کنند بدون به‌چالش‌کشیدن و بررسی صحت و سقم خبر و به‌زحمت‌انداختن خود این خبر را می‌پذیرند و حتی گاهی اوقات خود این افراد اخباری که صحت آن تایید نشده را برای دیگر افراد بازگو می‌کنند و باعث تداوم و شدت‌گرفتن پخش اخبار جعلی می‌شوند. همچنین اغلب افراد زمانی که چندین بار در معرض یک خبر دروغین و جعلی قرار می‌گیرند از این خبر تاثیر گرفته و آن را می‌پذیرند.
اثرات روانی اخبار غیرموثق
اخبار نامعتبر و جعلی می‌تواند برای سلامت روان افراد بسیار مخرب باشد. ملک‌زاده‌رضوی معتقد است، چنین اخباری به میزان زیادی می‌تواند سبب آسیب‌های روانی و تخریب افکار افراد شود. مادر بیشتر اختلالات روانی، اضطراب است. حال در عصر ارتباطات که مداوم این اخبار جعلی در صفحه‌ها، نرم‌افزار‌های مختلف و حتی کلامی رد و بدل شده و اشخاص بمباران اطلاعاتی می‌شوند، سطح اضطراب افراد به‌شدت افزایش پیداکرده و آسیب‌های زیادی در بر دارد و می‌تواند افراد را به سمت مرداب افسردگی سوق دهد. ناامیدی، احساس پوچی، ترس‌های شدید و بیمارگونه، خشم، بی‌اعتمادی، تضعیف اعتمادبه‌نفس و ... از دیگر آسیب‌های دنبال‌کردن و پذیرش چنین اخباری است و در نهایت این اضطراب‌ها و هیجانات منفی مدیریت‌نشده باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و افراد، بیماری‌های جسمی مانند سرطان‌ها، بیماری‌های خودایمنی، مشکلات معده و گوارش، سردرد‌ها و... را تجربه می‌کنند.
این روان‌شناس به راهکار‌های مقابله با پذیرش زودهنگام خبرهای نامعتبر اشاره می‌کند و می‌گوید: «هنگامی که افراد با خبری مواجه می‌شوند، درباره آن از افراد متخصص سؤال بپرسند، مقاله‌های به‌روز را مطالعه و چندین خبرگزاری و سایت معتبر و موثق را بررسی و محتوای خبر را تجزیه‌وتحلیل کنند و از زوایای مختلف موضوع را بررسی کنند و باور‌های خود را به چالش بکشند و در نهایت از خود بپرسند آیا باور‌های من درست هستند.»
منبع: روزنامه جام جم
