۲۴ مهر برابر با ۱۶ اکتبر توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد به عنوان روز جهانی غذا نامگذاری شده است. در سراسر جهان و به منظور جلب توجه تمامی ذی نفعان و نقش آفرینان در مقوله امنیت غذا، این روز را گرامی می‌دارند.

دستیابی به امنیت غذایی در گرو برخورداری از یک سیستم پایدار غذایی است و لازمه آن توجه به مدیریت هوشمند و آگاهانه در حوزه کشاورزی است.

بنا به تعریف سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، روش خوب کشاورزی؛ عبارت است از مجموعه‌ای از اصول برای اعمال فرایند‌های تولید در مزرعه و پس از تولید است که منجر به مواد غذایی ایمن و سالم و محصولات غیر غذایی کشاورزی می‌شود.

برابر گزارش‌های جهانی موجود، تخمین زده می‌شود حدود ۶۹۰ تا ۷۸۰ میلیون نفر در جهان در سال ۲۰۲۲ با گرسنگی مواجه بودند و حدود ۳.۱ میلیارد نفر به درجاتی از سوء‌تغذیه مبتلا هستند.

حجم هدررفت مواد غذایی در جهان

حجم جهانی هدر رفت مواد غذایی ۱.۶ میلیارد تن تخمین زده می‌شود که از این میزان ۱.۳ میلیارد تن بخش قابل خوراکی آن است.

بخش مهمی از این مواد غذایی به صورت زباله دفن و یکی از بزرگ‌ترین منابع انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است.

پیامد‌های اقتصادی مستقیم هدر رفت مواد غذایی (به‌استثنای ماهی و غذا‌های دریایی) سالانه بالغ بر ۷۵۰ میلیارد دلار است.

برآورد می‌شود حدود ۱۳ درصد مواد غذایی قبل از عرضه به بازار از بین می‌رود و حدود ۱۷ درصد هم در سطح عرضه و مصرف هدر می‌رود.

کشاورزی و تغذیه یک نقطه مشترک دارند و آن هم غذا است. غذا یک نتیجه کلیدی از فعالیت‌های کشاورزی است و به نوبه خود یک ورودی کلیدی برای تغذیه خوب است. اما دسترسی به غذا متضمن تغذیه خوب نیست. هدف اصلی توسعه کشاورزی را باید بهبود سلامت انسان و فراتر از تأمین کالری کافی دانست. سوءتغذیه و ناایمنی غذا همچنان یک چالش جدی در سراسر جهان است.

۶۰۰ میلیون نفر با خوردن غذای آلوده بیمار شده اند

بیماری ۶۰۰ میلیون نفر پس از خوردن غذای آلوده و ۴۲۰۰۰۰ نفر مرگ و میر که منجر به از دست دادن ۳۳ میلیون سال زندگی سالم می‌شود، نتیجه ناایمنی غذا است. کودکان زیر ۵ سال ۴۰ درصد از بار بیماری‌های ناشی از غذا را به دوش می‌کشند و سالانه ۱۲۵ هزار مرگ و میر را برای آنان به همراه دارد.

تأثیر این همه بر اقتصاد قابل‌توجه است. کاهش بهره‌وری مرتبط با بیماری‌های ناشی از غذا در کشور‌های با درآمد کم و متوسط ۹۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود. هزینه سالانه درمان بیماری‌های ناشی از غذا ۱۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

برنامه‌های سازمان غذا و دارو

محمود آل بویه مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که بیش از ۱۷ هزار نمونه پایش شده سموم کشاورزی داشتیم، گفت: بیش از ۴۴ هزار نمونه پایش شده در سطح عرضه را داشتیم و بیش از ۲۲۰۰ نمونه پایش افزودنی‌های خوراکی انجام شده و بیش از ۲۷۰۰ مورد پایش شده برای برچسب تراریختگی انجام شده است و در این راستا ۲۹ هزار نمونه از نظر فلزات سنگین و نیتریت پایش شده است.

وی درباره نظارت بر سلامت آرد و نان، افزود: گندم سالم و آرد سالم در نهایت سبب تولید نان مناسب می‌شود که موضوعی چند بخشی است. در این جهت غنی‌سازی آرد با آهن و اسیدفولیک انجام می‌شود و حتی غنی‌سازی آرد با روی یا سلنیوم هم مطرح است که در حال حاضر حدود ۳۶۰ پروانه ساخت برای آرد کامل صادر شده و همین طور بیش از ۱۰۰ پروانه ساخت برای محصولات با آرد کامل صادر شده است که ماحصل این‌ها می‌تواند در ماکارانی، بیسکوئیت و پودر کیک هم دیده شود.

آل بویه به مقوله تقلب در محصولات غذایی اشاره کرد و گفت: تقلب در هر محصول و کالایی رخ می‌دهد، اما طبیعتاً اثرات تقلب در حوزه غذا بیشتر است؛ چون بر سلامت افراد اثرگذار است. اگر کشف کنیم افراد یا شرکتی غذای تقلبی تولید و عرضه کرده است با آن‌ها برخورد خواهد شد. یکی از اقدامات روزانه ما بررسی بازار است که تحت عنوان PMS از آن یاد می‌کنیم و نمونه‌ها را از سطح عرضه برمی‌داریم و با برگه آنالیز اصلی آن‌ها مقایسه می‌کنیم. سال قبل بیش از ۴۴ هزار و ۹۰۰ مورد نمونه از سطح عرضه برداشته و پایش شد.

وی افزود: تولید کارگاهی برخی مواد غذایی روش شایع است که به کارگاه‌هایی که اصول اولیه را رعایت کنند مجوز می‌دهیم، اما کارگاهی که از ما مجوز گرفته باشد روی محصولی که به بازار عرضه می‌کند شماره و لوگو می‌زند، ولی اگر محصولی خلاف این عرضه شود باید جمع آوری شود.

تدوین دو سند غذایی

اهمیت و جایگاه غذا در تحقق امنیت غذایی و سلامت جامعه منتج به آن گردید تا در سال ۱۴۰۲ دو سند مهم شامل سند دانش بنیان امنیت غذایی و سند ملی امنیت غذا و تغذیه به ترتیب در شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور به تصویب برسد. این دو سند لازم و ملزوم یکدیگر بوده و می‌توان گفت از جامعیت لازم و کافی برخوردار است.

محتویات بسته امنیت غذایی وزارت بهداشت

احمد اسمعیل زاده مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، با بیان اینکه تمام برنامه‌های وزارت بهداشت در حوزه تغذیه با اولویت ۸ استان انجام می‌شود که ناامنی غذایی آن‌ها کمتر شود، به بسته امنیت غذایی (باغ) اشاره کرد و گفت: این برنامه سال‌ها قبل در دفتر بهبود تغذیه تدوین شد و در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی مصوبه اولیه را گرفته است، اما برای اجرایی شدن برنامه «باغ»، وزارت بهداشت تنها یک قسمت از ماجرا بود؛ چراکه مقرر شده بود تا همکاری بین بخشی به ویژه در حوزه وزارت کشور، فرمانداری‌ها و شهرداری‌ها انجام شود که این بسته با اولویت استان‌های کمتر برخوردار اجرایی شود، اما این اتفاق به درستی رقم نخورد.

وی افزود: این برنامه پس از تدوین در دو استان به صورت پایلوت اجرایی شده و برای ما مشخص شد این برنامه مفید است. اجزای اصلی که در برنامه «باغ» دیده شد این بود که اقدام به توانمندسازی خانوار‌های استان‌های ناامن غذایی کنیم. در واقع علت اصلی ناامنی غذایی در تمام دنیا از جمله کشور ما فقر، بیکاری و نداشتن درآمد است که این موضوع معمولاً در خانوار‌های فقیر اتفاق می‌افتد و یکی از اهداف اصلی برنامه «باغ»، توانمندسازی خانوار‌ها به ویژه خانوار‌هایی است که سرپرست آن‌ها زنان هستند.

منبع: مهر