ویژه برنامه‌های هفته جهانی حافظ، با قرائت پیام محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی آغاز شد.

محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیام خود به مناسبت افتتاح هفته جهانی حافظ اظهار کرد: زبان حافظ شیرازی، بازتاب حال ملت ایران در همه اعصار و به تعبیر گویاتر آینه تمام‌نمای فرهنگ همه ایرانیان بوده و هست.

در متن پیام اسماعیلی آمده است: «فرهنگ پرمایه ایرانی اسلامی در بستر تاریخ به سخنورانی نامبردار است که آوازه‌شان مرز‌های زمان را درنوردیده و کلام شیرین شان از گستره این سرزمین فراتر رفته است.

ادیبان و شاعرانی همچون لسان الغیب حافظ شیرازی که با ارائه مفاهیم عمیق عرفانی و افکار والای انسانی و زبان و شعر فاخر خود سهمی انکارناپذیر در غنای فرهنگ و ادب ایران عزیز داشته‌اند.

سده‌ها از زمان حیات حافظ می‌گذرد و این عارف نامی و سخندان بلند آوازه ایرانی، همچنان محبوب‌ترین شاعر ملی ماست. همه ساله شمارگان بالایی از دیوان اشعار حافظ به چاپ می‌رسد و پس از قرآن کریم پر نشرترین کتاب در ایران است.

محبوبیت این فارسی گوی ایرانی که در سطح جهانی هم شناخته شده است، البته تصادفی نیست، از آن رو که بسیاری از مضامین آیات قرآن را در شعر خود ترجمه، تضمین و اقتباس کرده و شعرش بیش از هر چیز از سوره‌ها و تعالیم پیامبر اسلام تاثیر پذیرفته است. در دیوان اوسراسر، از فیض روح القدس، دم مسیحایی، صدر المنتهی، آب حیات تجلی پرتو حسن، استمداد از طایر قدس و پرواز تا خلوتگه خورشید حقیقت سخن به میان آمده است.

زبان حافظ شیرازی، بازتاب حال ملت ایران در همه اعصار و به تعبیر گویاتر آینه تمام نمای فرهنگ تمامی ایرانیان بوده و هست. لسان الغیب را به تعبیر رسای رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی)، تنها به منزله یک حادثه تاریخی ارج نمی‌نهیم، بلکه همچنین برای ما و همه ملت‌ها، حامل یک پیام و یک فرهنگ است و الگوی فرهنگی به شمار می‌رود. این الگوی بشردوستی که در اشعارش متجلی شده، در حقیقت نسخه‌ای مترقی از حقوق بشر ایرانی اسلامی و یادآور منش ملی انسان دوستی نزد ایرانیان است.

به خود می‌بالیم که سالیانی دراز با اشعار، سخنان و آثار ادیبان و دانشمندان مان، نفوذ فرهنگی خود را در عمق لایه‌های فکری و ادبی جهان گسترانیده‌ایم؛ این نفوذ نه از جنس هجمه و گسستگی فرهنگی غرب که از نسخ معرفت، ادب، کلام و کمال است. شاعرانی همچون حافظ، از گذشته‌های دور تا به امروز، درس بزرگ و پیام روشنی به دشمنان ایران داده‌اند و آن، ارزش ذاتی مفهوم صلح در اندیشه اصیل فرهنگ ایرانی _ اسلامی است که عدالت، امنیت، حفظ کرامت انسان و اخلاق را در پی خواهد داشت. ما قصه سکندر و دارا نخوانده‌ایم از ما به جز حکایت مهر و وفا مپرساینجانب ضمن گرامی‌داشت هفته بزرگداشت حافظ شیرازی، تلاش دست‌اندرکاران نکوداشت این شخصیت سترگ را به ویژه در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استانداری فارس و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان ارج می‌نهم و این رویداد را به تمامی دوستداران آثار و مفاخر فرهنگی همچنین اصحاب شعر و ادب و معرفت در ایران و سراسر جهان و نیز مردم فرهنگ دوست و ادب پرور شیراز تبریک می‌گویم. امیدان که نگهبان جاوید اندیشه‌های ارزنده نیاکانمان باشیم.

محمود شالوئی در این مراسم پس از قرائت پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی با اشاره به اینکه امسال برنامه‌های بزرگداشت حافظ به یک هفته گسترش یافته و در شهر‌های مختلف و توسط نهاد‌های گوناگون برگزار می‌شود، تاکید کرد: شعار این دوره هفته حافظ «حافظ، شاعر زندگی» است و برای یک زندگی معقول باید از اندیشه‌های حافظ بهره‌برداری کنیم.

او افزود: نباید فقط به نامی از حافظ قناعت کرد بلکه باید بتوانیم با زبانی ساده و گویا جوانان را با اندیشه‌های حافظ آشنا کنیم.

حضور رئیس جمهور در ویژه برنامه روز حافظ

در ادامه، پس از رونمایی از پوستر روز جهانی حافظ، حمیدرضا قانعی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس با اعلام برنامه‌های هفته بزرگداشت حافظ شیرازی بیان کرد: در آیین یادروز حافظ شیرازی با حضور رئیس جمهور تمبر و نشان بین‌المللی حافظ رونمایی می‌شود. نشان حافظ قرار است با انتخاب هیات علمی، به هنرمندان حوزه‌های هنری مختلف تعلق گیرد که کار‌های شاخص هنری با موضوع حافظ انجام داده باشند.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در بیان شاخصه‌های این دوره از بزرگداشت حافظ نسبت به سال‌های گذشته، عنوان کرد: در این دوره برای ارتقای این آیین از استانی به سطح ملی و بین‌المللی تلاش شده است. در این رویداد، اساتید و پژوهشگرانی از ۲۰ کشور با ما همراه خواهند بود و در مراسم اختتامیه نیز میزبان سفیر هند به همراه هیاتی از شاعران هندی فارس میزبان هستیم.

او گفت: هفته بزرگداشت حافظ شیرازی از ۱۵ تا ۲۱ مهرماه برگزار می‌شود و تقویت بعد ترویجی حافظ از مهمترین شاخصه‌های آن است و به قشر‌ها و گروه‌های سنی مختلف توجه می‌شود.

قانعی تصریح کرد: در هفته بزرگداشت حافظ امسال در مقایسه با گذشته شاهد شکل گیری یک همکاری جمعی از انجمن‌های ادبی و هنری، مرکز حافظ شناسی، موسسات فرهنگی و هنری و دانشگاه شیراز هستیم و از ظرفیت ژانر‌های مختلف هنری استفاده می‌شود.

حافظ درس مدارا و گذشت می‌دهد

همچنین در این مراسم، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه در سخنانی با تبریک هفته حافظ گفت: حافظ شیرازی شاعر بزرگ پارسی‌گوی و اندیشمند جهانی است. همان‌گونه که می‌دانیم زبان فارسی زبان صلح، عشق و دوستی است و از سرآمدان این منش نیکو در زبان فارسی حافظ شیرازی است.

او افزود: آموزه‌هایی، چون مدارا، بخشش، گذشت، نیکی و آسان‌گیری که زمینه‌ساز آشتی و دوستی و راهگشای ما در زندگی شخصی، مناسبات داخلی و عرصه بین‌المللی است در جای جای سروده‌های حافظ به چشم می‌خورد.

کنعانی بیان کرد: حافظ اشاره کرده که «هرکو نکاشت مهر و ز خوبی گلی نچید/ در رهگذار باد نگهبان لاله بود» و در سروده‌ای ما را به دوستی سفارش کرده است «دامن دوست به دست آر و ز دشمن بگسل» و به گفته شهید مطهری حافظ گلشنی از بوستان معرفت اسلامی است.

حافظ برای تاجیک‌ها فراتر از یک شاعر بزرگ است

همچنین نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در سخنانی با تاکید بر اینکه هیچ ادبیاتی، چون فارسی نتوانسته این همه ادیب و شاعر را به جهان عرضه کند، گفت: یکی از بزرگان ادب فارسی حافظ است که با غزل‌هایش به بلندترین قله خلاقیت رسیده است.

زاهدی افزود: حافظ در تاجیکستان از محبوب‌ترین شاعران و حافظه تاریخی تاجیک‌ها شده و وی را فراتر از شاعری بزرگ و بخشی از آمال و آرزو‌های خود می‌دانند. تاجیک‌ها در کنار نوزادشان دیوان حافظ می‌گذارند چراکه اعتقاد دارند اشعار وی تعبیر قرآنی دارد.

او در ادامه به ترجمه‌های مکرر دیوان حافظ به زبان تاجیکی اشاره کرد و گفت: هیچ ادیب تاجیک نیست که به حافظ مراجعه نکرده باشد و یا از وی الهام نگرفته باشد.

حافظ عصاره تفکر ایرانیان است

در این مراسم همچنین سعید حسام‌پور رئیس مرکز حافظ‌شناسی گفت: در ویژه برنامه بزرگداشت حافظ که به میزبانی شیراز برگزار می‌شود، ۶ نشست تخصصی حافظ‌شناسی ارائه می‌شود. در کنار این نشست‌های تخصصی، نشست‌هایی بین‌المللی نیز از سوی اساتید ایرانی و خارجی در دانشگاه‌های استانبول ترکیه، آدلاید استرالیا، دوستداران حافظ در دوبی امارات، فسقاری ایتالیا، داکا بنگلادش، کشمیر هندوستان و آسوکای ژاپن برپا می‌شود.

دبیر علمی هفته بزرگداشت حافظ شیرازی اضافه کرد: اگر حافظ، حافظ شد و شهرت جهانی یافت به این دلیل است که عصاره شاعران بزرگی، چون فردوسی و سعدی و عصاره تفکر تمام ایرانیان است.

حسام‌الدین سراج، از خوانندگان مشهور کشورمان هم در این مراسم ضمن اجرای ابیاتی از حافظ با مطلع «فاش می‌گویم و از گفته خود دلشادم» در سخنانی تاکید کرد: حافظ تک بعدی نیست و باید به تمام وجوه اندیشه وی توجه کنیم.

در این مراسم همچنین، سیریام گوتس- رهگشای، ایران‌شناس فرانسوی در سخنانی به معرفی تلاش‌های گوته برای معرفی حافظ به جهانیان پرداخت.

بلرام شکلا، رئیس مرکز فرهنگی سفارت هند هم با اشاره به اینکه برخی از اشعار دیوان حافظ را به سانسکریت ترجمه کرده و تلاش داردهمه دیوان حافظ را ترجمه کند، گفت: هنوز هم خیلی از افراد در هند دلداده شعرحافظ هستند و اشعار این شاعر بزرگ، جزیی از هویت ما نیز شده است. همایون دومین پادشاه گورکانی هند بعد از ۱۵ سال که در دربار ایران پناهنده بود به کمک شاه طهماسب اول به کشورش برگشت. وی پیش از بازگشت به هند تفألی به دیوان حافظ زد که با این مژده روبه رو شد «یوسف گمگشته بازآید به کنعان غم مخور کلبه احزان شود روزی گلستان غم مخور»

این شاعر هندی با اشاره به اینکه قدیمی‌ترین نسخه دیوان حافظ در هند یافت شده، عنوان کرد: این نسخه متعلق به کتابخانه‌ای در ایالت اترارپرادش به نام نسخه گورکپوری است که ۴۳۴ غزل حافظ دارد و در سال ۸۲۴ هجری قمری کتابت شده است.

وی ادامه داد: بسیار جالب است که برخی ابیات منتسب به حافظ در میان هندیان شهرت دارد و در دیوان حافظ نمی‌توان یافت. از جمله می‌توان به این بیت اشاره کرد که «حافظا گر وصل خواهی صلح کن با خاص و عام با مسلمان الله الله با برهمن رام رام»

دیگر سخنران این مراسم، حجابی کرلانگیچ بود که اظهار امیدواری کرد: اشعار حافظ و مولانا در تمام حوزه تمدنی ایران بزرگ گسترش یابد.