از چند روز دیگر صدای زنگ مدارس به گوش می‌رسد و سرو صدا وذوق و شوق زیاد دانش‌آموزان برای کسب علم و دانش در مدارس کشور فرا گیر می‌شود. دانش‌آموزان کلاس اولی به عنوان دانش‌آموزان تازه کار و افرادی که برای اولین بار تجربه درس و مشق خواندن را کسب می‌کنند گروهی هستند که غالب آن‌ها در روز‌های ابتدایی سال تحصیلی با ترس و اکراه از خانواده و به ویژه مادران خود جدا می‌شوند.

ترس کودک از مدرسه از ابتدای مهر ماه و آغاز حضور کودکان در مدارس، بروز پیدا می‌کند. با شروع مدارس بسیاری از والدین دچار استرس و نگرانی می‌شوند. همچنین بسیاری از کودکان نیز هراس خود را از مدرسه رفتن بروز می‌دهند. در مدرسه ممکن است وجود عواملی از قبیل نوع برخورد معلم و کادر مدرسه با کودک، رفتار اجتماعی کودک، ساختار نظام آموزشی مدرسه، انجام دادن تکالیف سنگین و حتی محیط مدرسه نیز در کم یا زیاد شدن هراس کودک تاثیرگذار باشد.

وجود ترس کودک از مدرسه و اضطراب باعث می‌شود کودک از مدرسه رفتن امتناع کنند و یا به اجبار به مدرسه فرستاده شود. شدت استرس حضور در مدرسه در کودکان به شکل‌های مختلفی از جمله دل درد، سر درد، حالت تهوع، تب، حالت گیجی و ... خود را نشان می‌دهد.

در این وضعیت توصیه می‌شود والدین و معلمان با یکدیگر هماهنگ باشند و با ایجاد شرایط مساعد در منزل و مدرسه، حس ترس را در کودک از بین ببرند. در این گزارش تلاش می‌کنیم به ذکر نکاتی بپردازیم که لازم است معلمان و والدین نسبت به آن‌ها آگاهی داشته باشند تا بتوانند کودک را از این هراس و اضطراب رها کنند. علت ترس کودکان از مدرسه می‌تواند ریشه در مشکلات خانوادگی، فردی و یا محیطی داشته باشد. 

بیشتربخوانید

• مدرسه هراسی را جدی بگیریم

داشتن اضطراب جدایی؛ مهم‌ترین علت ترس کودک از مدرسه

مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت ترس کودک از مدرسه، اضطراب جدایی از والدین است. برخی کودکان هنگامی که از خانه خارج شده و یا از والدین خود جدا می‌شوند، دچار اضطراب بیش از حد می‌شوند. این استرس ممکن است سایر عملکرد کودک را با مشکل مواجه کند و او را در انجام کار‌های شخصی خود ناتوان سازد.
این کودکان تمایل دارند در آغوش پدر و مادر خود باشند و یا در طول روز مدام آن‌ها را در خانه تعقیب می‌کنند و هیچ زمانی را به تنهایی سپری نمی‌کنند. کودکانی که دچار اضطراب جدایی از والدین هستند، هنگام دور شدن از پدر و مادر بی‌تاب می‌شوند و به دنبال عذر و بهانه هستند تا دوباره نزد آن‌ها بازگردند.

در صورتی که این اختلال درمان نشده باقی بماند، باعث هراس کودک از مکان‌های مختلف می‌شود و روابط اجتماعی او را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. کودکانی که مادران آن‌ها دچار اضطراب و افسردگی هستند، بیشتر از سایر کودکان به این اختلال دچار می‌شوند.

امین ماهورام، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار کرد: ترس از مدرسه یکی از مشکلات شایع در دوران تحصیل است که به ویژه در سال‌های ابتدایی دبستان بیشتر دیده می‌شود.

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان با بیان این‌که وجود استرس در والدین می‌تواند مقدار نگرانی و اضطراب فرزندان را به مراتب افزایش دهد، توصیه کرد: تا زمانی کـه خودتان آرامش نداشته باشید نمی‌توانید بـه فرزند خود نیز کمک کنید.

 وی با بیان اینکه هراس از مدرسه، ترس بیش از حدی است که در مورد برخی کودکان در خصوص رفتن و ماندن در مدرسه وجود دارد، افزود: این کودکان ممکن است در مکان‌های دیگر بتوانند دوری از مادر را تحمل کنند.

ترس از مدرسه چند علتی است

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان خاطر نشان کرد: ترس از مدرسه می‌تواند از بخش خاصی از مدرسه، عملکرد تحصیلی، محیط مدرسه یا در اثر تجربه اتفاق‌های ناخوشایند، مانند آزار دیدن از دوستان در مدرسه یا مشکلاتی در مسیر خانه تا مدرسه باشد، در این موارد پی بردن به علت هراس، برای مداخلات درمانی ضرورت دارد.

 ماهورام با اشاره به اینکه برخی کودکان هنگام جدا شدن از مادر اضطراب شدیدی تجربه می‌کنند، توضیح داد: در مواردی هم کودک حتی در خانه هم مانند سایه مادرش را دنبال می‌کند تا به این وسیله بر اضطراب خود غلبه کند. چنین کودکانی به جدا شدن از مادر (یا هرکدام از والدین) و خانه، تمایلی نشان نمی‌دهند، چون به شدت وابسته‌اند.

وی با تاکید بر اینکه اضطراب جدایی می‌تواند به صورت‌های گوناگون، حتی شکایات جسمی مانند درد‌های شکمی، حالت تهوع، بی اشتهایی، مشکلات خواب، سردرد و کابوس‌های شبانه خود را نشان دهد، افزود: در صورت بروز علایم اضطراب جدایی در نوجوانان، باید بررسی و درمان جد‌ی‌تر باشد، زیرا در برخی موارد علایم اولیه افسردگی نوجوانان همین اضطراب جدایی است.

کودکان را تهدید نکنید

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان به والدین توصیه کرد: کودک به جزییات همه قوانین و مقررات مدرسه واقف نیست و تهدید و ترساندن آن‌ها می‌تواند مشکل‌آفرین باشد؛ بنابراین هرگز او را از معلم نترسانید، مثلا به او نگویید اگر غذا نخوری به معلمتان خواهم گفت.

از چند روز قبل از شروع مدرسه، فرزند خود را صبح زود بیدار کنید

عضو هیأت علمی دانشگاه گفت: برای آن که بتوانید استرس و نگرانی شروع مدرسه فرزندان‌تان را کاهش دهید باید بـه سراغ روش تمرین و تکرار بروید؛ یعنی باید تغییرات روزمره‌ای را که بعد از شروع سال تحصیلی در زندگیشان رخ می‌دهد پیش از آن زمان کم‌کم ایجاد کنید تا خود را به آن‌ها عادت دهند. برای مثال شـما می‌توانید از چند روز قبل از شروع مدرسه، فرزند خود را صبح زود بیدار کنید.

والدین بصورت تدریجی از کودک دور شوند

ماهورام ادامه داد: تعداد زیادی از والدین عادت دارند کـه تا لحظه آخر در کنار فرزند خود بمانند و خیال کودک خود را راحت کنند، در حالی که این کار باعث می‌شود جدایی کودک از والدین سخت‌تر شود. بهتر است والدین بصورت تدریجی از کودک دور شوند تا هم برای کودک قابل تحمل باشد و هم بتوان پس از مدتی ترس از جدایی را از بین برد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به والدین یادآوری کرد: اگر کودک شـما دچار مشکلات جدی و یا اختلالات مشخصی نباشد، می‌تواند یاد بگیرد کـه خودش را با شرایط جدید و رفتن بـه مدرسه تطابق دهد. علاوه بر آنکه مهم است به ترس‌ها و نگرانی‌های فرزند خود توجه کنید و آن‌ها را نادیده نگیرید، بـه فرزند خود بگویید در کنار او هستید و می‌توانید با کمک یکدیگر آمادگی لازم را برای این مرحله تازه از زندگی او ایجاد کنید.

دقت کنیم! که جدا کردن کودکان از خانه و والدین به ویژه کودکان کلاس اولی که برای نخستین بار به مدرسه می‌روند نیازمند صبر و حوصله و سعه صدر و مهربانی همراه با درایت است تا ضمن اینکه فرزند دلبندمان آسیب روحی و روانی نبیند از کلاس و مدرسه نیز محروم نشود.

منبع: فارس