در ایام منتهی به اربعین حسینی علیه‌السلام شاهد حرکت شیعیان از سرتاسر نقاط عالم به سرزمین عراق جهت زیارت عتبات عالیات هستیم. یکی از ضروریاتی که هر فرد مؤمنی باید نسبت به آن شناخت داشته باشد، آداب مسافرت یا آداب مسافر است. این آداب به دو دسته شرعی و اخلاقی تقسیم می‌شود؛ به عنوان نمونه در رساله‌های عملی فصلی با عنوان نماز و روزه مسافر داریم که مؤمنان می‌توانند با رجوع به رساله مرجع تقلید خود با آداب آن سریع‌تر آشنا شوند.

اما درباره آداب اخلاقی سفر، احادیث متعددی از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سایر خاندان وحی صادر شده است، از جمله آن که امام کاظم علیه‌السلام از اجداد مطهرشان نقل کردند که رسول خدا صلی الله علیه و آله در وصیتی به امیر مؤمنان علیه‌السلام فرمود:

«یَا عَلِیُّ لَا تَخْرُجْ فِی سَفَرٍ وَحْدَکَ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ مَعَ الْوَاحِدِ وَ هُوَ مِنَ الِاثْنَیْنِ أَبْعَدُ»؛ یعنی «ای علی، به تنهایی سفر نرو، چرا که شیطان همراه فرد تنهاست و از دو نفر دور است؛ و در جایی فرمودند اگر سه نفر باشند، کاروان حساب می‌شوند.» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏۸، ص ۳۰۳)

رسول خدا صلی الله علیه و آله در این روایت تأکید دارند که افراد تا حد امکان به تنهایی به سفر نروند و تا جای ممکن دو نفره، سه نفره و یا حتی کاروانی به سفر روند. در علت آن فرمود شیطان همراه فرد تنهاست. حداقل از سه منظر می‌توان به این روایت نگریست:

۱. مسافرت از دیدگاه خاندان وحی مانند سایر آداب و اعمال اسلام دارای بُعد معنوی است و نوعی عبادت محسوب می‌شود نه صرفاً تفریح و خوشگذرانیِ بدون هدف. به این معنا که انسان مؤمن وقتی قصد سفر می‌کند، می‌تواند نیت خود را سمت و سویی خدایی ببخشد؛ فردی که این نیت را در خود تقویت کند، به خود اجازه نمی‌دهد خود، خانواده و دوستانش را در هر مکانی ببرد و یا هر رفتار منفی را از خود بروز دهد. 

۲. تأکید بر جماعت در ادای آداب اسلام و اعمال عبادی: در دین اسلام همواره بر انجام آداب به صورت دسته‌جمعی تأکید شده است و به قول امیر مؤمنان علیه‌السلام، «یَدُ اللهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ»؛ یعنی دست خداوند با جماعت است و برکت در حرکت جمعی است. ما این تأکید را در مورد نماز جماعت بیشتر مشاهده می‌کنیم. در طول تاریخ انبیاء و اولیای الهی نیز این سنت الهی را بار‌ها مشاهده کرده‌ایم مانند آنچه در ماجرای حرکت کاروانی حضرت موسی علیه‌السلام به سرزمین موعود شاهد بودیم و آنچه که در کاروان اباعبدالله علیه‌السلام رقم خورد و جالب است که در آخرین موقف قیامت مؤمنان به صورت جمعی وارد بهشت می‌شوند و طبق روایات، حضرت زهرا سلام‌الله علی‌ها به قدری در سوی دیگر صراط صبر می‌کنند که همگان به ایشان بپیوندند و به صورت کاروانی وارد بهشت شوند. 

۳. پرهیز از وسوسه‌های شیطان: بار‌ها به اثبات رسیده فردی که تنهاست، بیشتر در معرض وسوسه‌های شیاطین و به تبعِ آن بیشتر دچار اضطراب و دلهره می‌شود؛ لذا روانشناسان به افرادی که به بیماری افسردگی مبتلا شده‌اند، توصیه می‌کنند حتماً در جمع حضور یابند.

منبع: تسنیم