گاهی حتی از برخی آزمون‌های خاص، برای شناخت فرد مورد علاقه و سنجش تفاهم برای ازدواج استفاده می‌شود. اما اینکه تا چه میزان می‌توان روی آزمون‌های اینچنینی حساب باز کرد، سئوالی است که باید از «دکتر محمدرضا شالبافان»، روانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران پرسید.

آزمون‌ها یا همان تست‌های روانشناسی، تا چه میزان مفید هستند؟

تست‌های روان‌شناختی به نوعی ابزاری مهم برای روانپزشک محسوب می‌شوند. با کمک گرفتن از این تست‌ها در کنار صحبت با افراد، می‌توان تا حدود زیادی به وضعیت آن‌ها پی برد. نتایج حاصل از تست و مشاوره، در صورت لزوم به درمان ختم می‌شود که با توجه به شرایط افراد، درمان به صورت دارویی یا غیر دارویی است. البته در برخی موارد مانند افسردگی، همه چیز به تست و صحبت با فرد محدود نمی‌شود و وضعیت جسمی فرد را نیز باید بررسی کرد. برخی بیماری‌ها مانند کم‌کاری تیروئید یا کم‌خونی، می‌توانند باعث بروز علائم افسردگی شوند به همین دلیل نباید تنها به یک تست یا مشاوره اکتفا کرد.

آیا تست‌های روان‌شناختی، معتبر هستند؟ 

به طور کلی، موارد زیادی را باید در رابطه با اعتبار یک تست در نظر گرفت. مثلا تست‌های روان‌شناختی به نوعی تحت تاثیر زبان و فرهنگ هر کشور هستند به همین دلیل متخصصین باید اقدام به بومی‌سازی کنند و آن دسته از مواردی که با فرهنگ ما سازگاری ندارند، تغییر داده شوند. برای این منظور اقدامات خاصی صورت می‌گیرد مثلا با قرار دادن تست، به یک نمونه اتفاقی از مردم جامعه، بررسی‌ها و پژوهش‌های زیادی صورت می‌گیرد. بعد از استانداردسازی تست‌ها می‌توان آن‌ها را برای استفاده در اختیار عموم مردم قرار داد. خوشبختانه تست‌های خوب و مفیدی در دسترس افراد قرار دارند که می‌توانند در فضای مجازی به راحتی از آن‌ها استفاده کنند. اما باید به این مسأله توجه داشت، تست‌هایی که در سایت‌های وابسته به دانشگاه (مثلا دانشکده‌های روان‌شناسی و علوم پزشکی) قرار دارند، گزینه بهتری محسوب می‌شوند.

اینکه افراد فقط این تست‌ها را مد نظر قرار دهند، کار درستی است؟

قطعا تست به تنهایی نباید مد نظر قرار بگیرد و در کنار آن مواردی، چون مصاحبه و معاینه بالینی توسط روانپزشک باید وجود داشته باشد. چنانچه از تست‌ها فقط برای غربالگری توسط افراد استفاده شود، این مسأله می‌تواند مفید باشد. آن دسته از افرادی که قبلا به روانپزشک مراجعه نکرده‌اند یا سابقه قبلی بیماری ندارند، از وضعیت کلی خود با انجام تست‌های اینچنینی، می‌توانند آگاه شوند. اگر نتیجه تست مشکلی را نشان دهد یا خودشان احساس کنند که به روانپزشک نیاز دارند، برای بررسی و حتی درمان باید مراجعه داشته باشند.

نتیجه تست‌ها خطا هم دارد؟

بله، نتایج مثبت و منفی کاذب گاهی در رابطه با این تست‌ها وجود دارد. با وجود اینکه خطای بسیاری از تست‌ها کم است، اما در مواری ممکن است افراد به درستی متوجه سئوال نشوند و به گونه‌ای پاسخ بدهند که روی نتیجه نهایی تاثیر بگذارد. به همین دلیل اگر افراد با وجود انجام تست دچار شک و تردید شدند و احساس کردند مشکلی وجود دارد، باید حتما مراجعه به روانپزشک داشته باشند. روانپزشک با توجه به شرایط افراد، گاهی ممکن است آن‌ها را به روانشناس ارجاع بدهد. این نکته را نباید از یاد برد که افراد دارای سابقه مراجعه به روانپزشک، نباید چنین تست‌هایی را به تنهایی و بدون نظر روانپزشک خود انجام بدهند.

تست‌هایی که برای ازدواج وجود دارند هم معتبر هستند؟

برخی از افراد ادعا می‌کنند که با انجام تست‌هایی خاص، امکان پی بردن به شخصیت فرد مورد نظر وجود دارد، این مسأله درست نیست و برای آن پشتوانه علمی وجود ندارد. یک تست به تنهایی نمی‌تواند کمکی به شناخت شخصیت افراد کند. باید به این مسأله توجه داشت که هیچ چیز به اندازه مشاوره برای افرادی که تصمیم به ازدواج دارند، نمی‌تواند مفید باشد. همه افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند، از مزایای مشاوره پیش از ازدواج نباید غافل شوند و حداقل یک تا دو جلسه مشاوره به افراد توصیه می‌شود. در جلسه‌های مشاوره، موارد زیادی بررسی خواهد شد که یکی از مهم‌ترین موارد، بررسی هدف از ازدواج و میزان مسئولیت‌پذیری است.

گاهی برخی از افراد تصور می‌کنند که هر چه بیشتر برای تست‌ها هزینه بپردازند، نتیجه درست‌تری حاصل می‌شود، این باور درست است؟

این باور که هزینه بالا به دلیل بهتر بودن تست است، باور درستی به حساب نمی‌آید و نباید هزینه بسیار زیادی برای این منظور پرداخت. متاسفانه برخی تبلیغات باعث شده که بعضی از افراد تمایل به تست‌های بسیار گران‌قیمت داشته باشند. البته باید توجه داشت که تفاوت‌هایی در رابطه با تعرفه تست‌های روان‌شناسی وجود دارد که این مسأله به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای مثال، تعرفه انجام تست در یک مرکز دولتی با یک مرکز خصوصی متفاوت است. همچنین برخی از تست‌ها به زمان زیادی برای پاسخگویی نیاز دارند و تحلیل آن‌ها نیز زمان‌بر است در نتیجه تعرفه بالاتری هم خواهند داشت. چنانچه روانپزشک انجام یک تست را برای فرد ضروری بداند، در مراکز دولتی با هزینه کم و حتی با بیمه، می‌توان تست را انجام داد. در حال حاضر، مراکز زیادی وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی در کشور فعالیت دارند که در زمینه روانپزشکی و مشاوره، می‌توانند خدمات خوبی را به مردم ارائه دهند.

منبع : شهروند آنلاین