محمدعلی زلفی گل در جمع تعدادی از اعضای هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین (ع) گفت: من عنوان سخنرانی امروزم را دوگانه‌ها و چندگانه‌هایی تجمیع پذیر گذاشته ام؛ دو گانه و چندگانه‌هایی های که باید آن‌ها را پاس بداریم، روبه‌روی هم قرار ندهیم و مکمل خود بدانیم.

وی تاکید کرد: دوگانه‌هایی مانند علم و ثروت، علم یا فناوری، اقتصاد یا سیاست، اجتماع یا فرهنگ، مردم‌سالاری یا مردم‌سالاری دینی که حداقل در جامعه دانشگاهی در کنار هم مطرح می‌شوند و برخی اوقات هم به نادرست در مقابل هم قرار داده می‌شوند که صحیح نیست.

دوگانه مرجعیت علمی و حل نیاز‌های جامعه

زلفی گل گفت: در جامعه دانشگاهی این سوال مطرح می‌شود که به تولید علم بیشتر توجه کنیم یا فناوری؟ تولید علم بیشتر مورد عنایت باشد یا مصرف؟ "تولید علم مرجعیت می‌آورد و مصرف علم رفاه و آسایش می‌آورد". این سوال مطرح می‌شود که بالاخره مرجعیت علمی مهم است یا رفاه و آرامش جامعه؟ طبعاً پاسخ این است که همه این‌ها مهم است و مکمل یکدیگر هستند.

وی افزود: دانشگاه باید به مسائل روز جامعه بپردازد و آن‌ها را حل کند، دنبال رفع نیاز‌های جامعه باشد یا به تولید علم بپردازد؟ کتاب، مقاله علمی، ثبت اختراع، آثار بدیع هنری و نظریه‌های جدید لازم هستند یا اینکه جامعه دانشگاهی باید ظرفیت خود را برای حل نیاز‌های جامعه اختصاص دهد؟ طبیعی است پاسخ این است همه این‌ها باهم مهم و قابل جمع هستند.

زلفی‌گل گفت: شخصیت علم کشور باید متوازن و دارای هماهنگی و هارمونی باشد، شخصیت علمی دانشگاه جامع هم باید این گونه باشد.

وزیر علوم اظهار داشت: اگر همه ظرفیت‌های علمی را به سمت تولید علم ببریم و از نیاز‌ها غفلت کنیم حتما به اشتباه رفته‌ایم؛ باید به گونه‌ای در کشور برنامه‌ریزی شود که افراد استعداد خود را شناسایی و در آن زمینه رشد کنند.

وی گفت: همان‌طور که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی فرمودند: "برای کشور ما هم مرجعیت علمی مهم است و هم حل مسائل جامعه". تولید علم مرجعیت می‌آورد و حل نیاز‌های جامعه؛ یعنی مصرف علم رفاه و آسایش می‌آورد. پس دوگانه علم و فناوری و دوگانه علم و ثروت با هم قابل جمع هستند.

وزیر علوم اظهار داشت: این که برخی می‌فرمایند "نباید به یک شاخص ویژه توجه کرد" حرف کاملا درستی است. باید به همه شاخص‌های ارزیابی توجه و به گونه‌ای راهبری کنیم که در نهایت شخصیت علمی متوازن و هارمونیک در کشور شکل بگیرد.

وی تاکید کرد: دانشگاهی که تولید علم نداشته باشد دانشگاه نیست. دانشگاهی هم که به مسائل و نیاز‌های جامعه بی تفاوت باشد شایسته نظام جمهوری اسلامی نیست.

وزیر علوم بیان کرد: دانشگاه تراز جمهوری اسلامی، دانشگاهی است که شبکه‌ای از فضایل باشد و در این شکل از دانشگاه همه این دوگانه‌ها و چندگانه‌ها قابل جمع است.

سند ملی نوآوری

زلفی‌گل گفت: سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان شخصیت علمی جامع الاطراف را در کشور شکل داد؟ حتما می‌فرمایید با برنامه‌ریزی. ما هنوز سند ملی نظام نوآوری را نداریم. این موضوع را به شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار کردیم و آن‌ها قسمت آموزش عالی را به وزارت علوم واگذار کردند و در حال نهایی شدن است.

وزیر علوم گفت: در سند ملی نظام نوآوری وظیفه هر بازیگر حوزه فناوری و نوآوری، دانشگاه و موسسه آموزش عالی مشخص است. مانند یک جورچین و پازل است که جایگاه هر بخش مشخص است، در این سند نقش دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی تعریف شده و وزارت علوم، وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی و همه موسسات آموزش عالی تکه‌های این پازل هستند و باید نقش خود را درست ایفا کنند.

وی افزود: ما در دو سال گذشته تلاش کردیم از طریق قوانین و مقررات که خروجی آن منجر به نگاهی شود که در دانشگاه هم به تولید علم و هم به تولید خدمت توجه کرد.

زلفی‌گل گفت: بسیاری از رشته‌های دانشگاهی شاید ثروت‌آفرین نباشند، اما خدمت‌آفرین هستند. نتایج و تولیدات رشته‌های علوم طبیعی ثروت و آسایش جامعه است، ولی به ایجاد آرامش منجر نمی‌شود.

وی اظهار داشت: بشر هم به آسایش احتیاج دارد و هم آرامش. آرامش را رشته‌های علوم انسانی و علوم دینی ما تامین می‌کنند. پس در شخصیت علمی هر کشور باید به تامین آرامش و آسایش و همه ابعاد سلامت اعم از جسمی و روحی عاطفی، معنوی و اجتماعی توجه شود. حتی سلامت جسمی هم مربوط به وزارت بهداشت نیست و مبحث تغذیه به رشته‌های کشاورزی و دامپزشکی مربوط نیست و سلامت روحی و عاطفی هم به رشته‌های علوم انسانی و هنر و علوم دینی مرتبط است.

وزیر علوم تاکید کرد: سند ملی نظام نوآوری باید به همه رشته‌های فوق توجه کند و جامعه دانشگاهی نباید از این دوگانه‌ها و چندگانه‌ها غافل باشد.

وی گفت: جامعه از طریق مقررات هدایت می‌شود. فرهنگ سالم از طریق مقررات نهادینه می‌شود و پویش و پالایش فرهنگی هم به قانون و مقررات مربوط است.

زلفی‌گل افزود: در کشور‌های پیشرفته، از قانون جاری کردن فرهنگ در جامعه استفاده می‌شود، ولی در کشور ما علاوه بر نظارت بیرونی که قانون است؛ کنترل درونی و اخلاق و اعتقادات هم است. پس اگر به دنبال استفاده از ظرفیت دانشگاهیان برای پیشرفت کشور هستیم باید به کنترل‌های درونی، وجدان، مروت و اخلاق و حکمت توجه کنیم و هم به کنترل‌های بیرونی و مقررات توجه کنیم.

 وزیر علوم گفت: در راهبرد روزمزدی به افراد به خاطر حضور در محل کار اجرت می‌دهند، در راهبرد کارمزدی، خروجی و نتیجه، مبنای اجرت و پاداش است؛ شهید مطهری در کتاب "انسان کامل" نگاه کارمزدی دارد و می‌فرماید: انسان باید متناسب با استعداد، تلاش و اثربخشی‌اش بهره‌مند باشد.

وزیر علوم اظهار داشت: سوالی که مطرح می‌شود این است که آثار علمی و هنری آیا باید منتشر شود یا نه؟ آیا پژوهش دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا باید منتشر شود یا در کتابخانه‌ها نگهداری شود؟ آیا در بعد ملی منتشر شود یا فراملی و بین‌المللی؟ از دیدگاه من به عنوان وزیر علوم اعتقاد دارم بعثت انبیا و فعالیت امامان در راستای این بوده است که سرمایه‌های بشری و انسانی هدر نرود؛ هم افزایی داشته باشد. مگر پیامبر مهربانی‌ها متعلق به کشور خاصی است؟ مگر ما اعتقاد نداریم امام زمان روزی ظهور می‌کنند و دنیا را مدیریت می‌کنند و باعث رشد بشریت می‌شود.

وی تاکید کرد: معنای حرف من این است که اگر در یکی از استان‌ها دانشجویی با بودجه کشور و صرف سرمایه انسانی و مادی پژوهش کرد و در قالب رساله دکتری یا پایان نامه ارشد ارائه کرد؛ باید نتایج آن در اختیار سایر استان‌ها هم قرار بگیرد.

زلفی گل ادامه داد: یک نگاه وجود دارد که نتایج پژوهش دانشمندان و محققان در اختیار همه کشور‌ها قرار بگیرد و دانشمندان همه دنیا تحقیقات خود را با استفاده از پیشینه تحقیقات دیگران انجام دهند.

وزیر علوم افزود: سیستم‌های نمایانی علم از هدر رفتن سرمایه‌های انسانی جلوگیری می‌کند. دانشمندان عمر خود را صرف فعالیت موازی یا تکراری نکنند. نمایه کردن و نمایانی علم هدف بعثت انبیاست. علم عنبکوت وار ارزش ندارد؛ ارزش بیشتر علم به گستردگی و انتشار بیشتر آن و در معرض نقد بودن است.

زلفی‌گل گفت: در علم مالکیت مطرح نیست. در علوم بنیادی مالکیت مطرح نیست. وقتی شما مقاله خود را منتشر می‌کنید به قول ابن خلدون دانشگاه شخصی خود را به دانش اجتماعی تبدیل می‌کنید. همه در جا‌های مختلف دنیا علم تولید می‌کنند و مانند رودخانه‌هایی که به اقیانوس می‌ریزد در اختیار همه دنیا قرار می‌گیرد.

وزیر علوم گفت: همه فناوری و علم مال ما نیست. ما از برق و هواپیما استفاده می‌کنیم که مال کشور ما نیست؛ سهم ما از تولید علم دنیا دو درصد است و ما باید این هنر را داشته باشیم که از ۹۸ درصد علم دنیا استفاده کنیم که البته استفاده هم کرده‌ایم و بخشی از قدرت و اقتدار ما به استفاده خوب از علم دنیاست.

مرجعیت علمی بدون انتشار مقاله ممکن نیست

زلفی گل گفت: باید مقاله‌های علمی خودرا در دنیا منتشر کنیم تا مورد استفاده دیگران قرار گیرد، دانشمندان ما باید سرمشق هم بنویسند و راه سرمشق نوشتن انتشار مقالات علمی در ابعاد بین المللی است. در فناوری مالکیت است. خروجی فناوری ثبت اختراع است و وقتی ثبت اختراع انجام می‌شود شما با قرارداد و دریافت هزینه روش ساخت را در اختیار دیگری قرار می‌دهید. ستون فناوری علم است.

وی تاکید کرد: علاوه بر نیاز‌های امروز جامعه باید به نیاز‌های آینده هم توجه کنیم و در این مسیر باید اساتید این فرصت را داشته باشند که علایق پژوهشی خود را هم دنبال کنند تا علم رشد کند.

وزیر علوم اظهار داشت: برای فناوری و مرجعیت علمی برنامه‌ریزی منسجم کردیم. در بحث مرجعیت علمی به اساتید ممتاز و یک درصد و دو درصد برتر دنیا گرنت ویژه دادیم و خواهیم داد و به زودی اعتبار پژوهانه ویژه‌ای هم اختصاص می‌دهیم.

وی افزود: از اساتید جدید الاستخدام تحت عنوان جهش علمی حمایت کردیم و از پژوهانه مرتبط با نیاز‌های جامعه تا دو و سه برابر سایر طرح‌ها پژوهانه می‌دهیم.

 حمایت از نمایه شدن مجلات علمی

وزیر علوم گفت: به معاون پژوهشی این ماموریت دادیم تا مجلات علمی ایرانی وارد نمایه بین المللی شوند تا همگان در دنیا به این مجلات رجوع کنند و در دوسال گذشته ۴۵ مجله را بین المللی کردیم که ۹ مجله به زبان فارسی است و برای سال جاری میلادی نمایه کردن ۴۰ مجله برنامه‌ریزی شده است.

 دو برابر شدن مجلات بین المللی ایران

زلفی گل گفت: با برنامه ریزی و اقدامات ما پیش بینی می‌شود در دوره اول دولت رئیسی تعداد مجلات ما دو برابر شود. در دوران گذشته هر سال ۲ مجله نمایه بین‌المللی می‌شد، ولی ما در دوسال گذشته ۴۵ مجله را نمایه کرده‌ایم. با تاسیس معاونت فناوری به پارک‌های علمی و مراکز رشد توجه کردیم و اشتغال آن‌ها چند برابر شد و پایه‌های تشویقی به ۶۰ پایه افزایش پیدا کرد و در دولت هم تصویب شد و در قانون جهش دانش بنیان قرار گرفت. استادی که تلاش بیشتر می‌کند می‌تواند هر سال ۳ پایه بگیرد و به جای پایه ۳۰ با پایه ۹۰ یا ۱۰۰ بازنشسته شود.

وی در پایان با بیان اینکه مقاله، کتاب، نوآوری و فناوری مقابل هم نیستند و با هم قابل جمع هستند گفت: انتقادات که از سر دلسوزی است را به روی چشم می‌گذاریم و تلاش می‌کنیم خواسته شهدا را که اقتدار نظام اسلامی است محقق کنیم.

نقش دانشگاه و انتظارات آن

وزیر علوم اظهار داشت: دانشگاه‌های ما در موفقیت کشور در عرصه‌های مختلف نقش دارند و به همین دلیل دشمن تلاش می‌کند دانشگاه را مقابل نظام قرار دهد و رهبر معظم انقلاب در دیدار‌های مختلف خود به جامعه دانشگاهی و نخبگانی عنایت ویژه دارند و باید قدر این عنایت را بدانیم.

انتظار از حاکمیت برای سرمایه گذاری بیشتر در علم و فناوری

زلفی‌گل گفت: سرمایه‌گذاری برای علم و فناوری بهترین سرمایه‌گذاری برای آینده کشور است و حاکمیت باید در این حوزه بیشتر سرمایه‌گذاری کند.

وی گفت: برخی افراد وزارتخانه‌های آموزشی را مصرفی می‌دانند و این افراد نقش دانش‌آموختگان دانشگاهی را در مدیریت‌ها نمی‌بینند؛ اگر فقط بخشی از هزینه آموزش دانش‌آموختگان از محل اشتغال آنان گرفته شود یا درصدی از خروجی و توفیقات دانش‌‍آموختگان به دانشگاه محل تحصیل پرداخت شود آن موقع وزارتخانه‌های متولی آموزش، تولیدی‌ترین و ثروتمندترین وزارتخانه می‌شوند.

وزیر علوم اظهار داشت: امیدوارم عالمان و محققان ما روز به روز بیشتر قدر ببینند و در صدر بنشینند. انتظار داریم در برنامه هفتم توسعه سهم بیشتری از درآمد ناخالص ملی به پژوهش اختصاص داده و در اجرا هم پیاده شود.