نخل گردانی یکی ازآئین‌های قدیمی مردم دیار شاهرود است که پیشینه‌ای بالغ بر ۱۵۰ سال داشته و همه ساله در روز ظهر عاشورای حسینی برگزار می‌شود. 

در این آئین روز عاشورا، اقشار مختلف مردم، روحانیون و مسوولان و نیز ساکنان روستا‌های اطراف هم حضور پیدا می کنند.

نخل در اصطلاح حجله یا تابوتی است که با آرایه‌های مختلفی مانند پارچه‌های قیمتی، آئینه، چراغ، سبزه، شال‌های ابریشمی رنگارنگ، خنجر و دیگر زیورآلات تزیین شده و نمادی از تابوت امام حسین (ع) است که به آن نخل ماتم هم گفته شده است. 

برخی صاحب نظران براین باورند که اولین بار این حجله یا تابوت از نخل درست شده و به همین خاطر تا کنون به این نام مانده است. 

کارشناسان میراث فرهنگی هر یک از وسایل بکار رفته در نخل را نمادیک حادثه یا یکی از شهدای کربلا می‌دانند. 

به عقیده آن ها، چوب نخل به عنوان جنازه سید الشهدا (ع)، سیاه پوش کردن به عنوان پارچه سیاه روی جنازه و شمشیر و نیزه‌ها هم نشان از تیرو نیزه‌هایی است که بربدن امام حسین (ع) اصابت کرده است. همچنین سرو نخل، نشان قامت رعنای حضرت علی اکبر (س)، آینه به نور وجود مبارک امام حسین (ع) تشبیه شده و علم‌هایی که بر نخل بسته می‌شود، یادی از علمدار لشکر کربلا است. 

پارچه‌های زینتی نخل به حجله حضرت قاسم (س) تشبیه می‌شود، زنگ‌هایی که قدیم می‌بستند به عنوان زنگ کاروان امام حسین (ع) و عزادارانی که نخل را برمی دارند تشییع کنندگان تابون امام (ع) محسوب می‌شوند. 

گفتنی است که نخل گردانی مردم شاهرود در میراث معنوی کشور به شماره ۱۵۰ به ثبت رسیده است.