اصفهان شهر بازارچه‌ها

بازار و بازارچه‌های اصفهان در دوره‌های مختلف تاریخی همچنان به توسعه وتکامل خود ادامه داد تا اینکه در دوره صفوی به اوج خود رسید و در دوره صفویه، در تاریخ ایران، نقطه عطفی است که در شکوفایی فرهنگ و تمدن ایران تاثیر به‌سزایی داشت.

هوشیاری سیاسی شاهان صفوی به ویژه شاه عباس اول و اقداماتش در جهت توسعه و آبادانی کشور، موجب ایجاد امنیت و پیشرفت روزافزون در مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... شد. شاه عباس با انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان در سال ۱۰۰۶ هجری، باعث رونق و پیشرفت این شهر شد.
بازارچه‌های محلی که نه چندان وسیع هستند و منبعِ تغذیه‌ی آن بازار مرکزی است، نیاز‌های اولیه و روزانه ساکنان مانند خوراک و پوشاک را برطرف می‌کنند.

بهره‌مند نبودن از ترکیب مسکونی ـ تجاری، نداشتن خان و تجمع صنفی از تفاوت‌های بازارچه با بازار اصلی است.

هسته ابتدایی بیشتر بازار‌ها در حوالی دروازه مهم شهر تشکیل شده و در امتداد مسیر‌های اصلی گسترش و ادامه یافته و شکل‌گیری بازار و نحوه توسعه و ساماندهی فضاها، به کارکرد و رشد اقتصادی آن بستگی داشته است.

تعامل و هماهنگی بین عناصر بازار همواره به پویایی بازار کمک می‌کندو عناصری، چون راسته اصلی، راسته‌های فرعی، دالان، چهارسو (چهار سوق)، میدان و جلوخان را از فضا‌های ارتباطی بازار به شمار می‌آیند.

بازار‌ها و بازرچه‌ها، مانند مساجد در مرکز شهر ساخته می‌شد و این دلیل اهمیت آن است و اغلب آن‌ها مسقف بوده و مغازه‌ها در دوطرف و مقابل یکدیگر قرار دارند و مجموعه بازار و بازارچه در ایران از دوران ساسانیان در شهر‌هایی که رونق بازرگانی داشتند، شکل گرفت.

بازار به‌عنوان نهادی اقتصادی و اجتماعی، استخوان‌بندی شهر و روستا‌های بزرگ به‌شمار می‌رود و بازار و بازارچه مهم‌ترین محور و شاهراه ارتباطی در شهر‌های قدیمی بود و بیشترین آمد و شد شهروندان در آن صورت می‌گرفته است.

بازار مهم‌ترین کانال ارتباطی شهر بود که نه تنها مردم کالا و سرمایه‌ها در آن جریان پیدا می‌کرد، بلکه اطلاعات اخبار و آگهی‌ها نیز از طریق آن به اطلاع شهروندان می‌رسید. در عین حال، بازار در ایران مکانی است که در آن تبادل فرهنگی و مبادله‌ی محصولات و ارتباطات انسانی تواما انجام می‌شود، به تعبیری، بازار مکانی است که اقشار و طبقات و گروه‌های مختلف اجتماع، قومی، نژادی و فرهنگی در ارتباط با یکدیگر قرار گرفته و به شکلی ناخوداگاه یکدیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث اشاعه عناصر و پدیده‌های فرهنگی از یک حوزه فرهنگی به حوزه‌های فرهنگی دیگر می‌شود.

نمونه‌های متعددی از سکونتگاه‌هایی که اقتصادشان متکی بر تولید صنایع دستی بود در نقاط گوناگون ایران یافت شده و بر اساس اطلاعات موجود در منابع تاریخی از اوایل قرن اول هجری به بعد در بسیاری از شهر‌های جدید و کمابیش بازار‌های قدیمی همه در شهر‌های قدیمی وجود داشت.

از دوره سلجوقیان به بعد شاهد شکوفایی بازار ایرانی در فضا‌های شهری می‌شویم و در دوره صفویه به دلیل برقراری امنیت کامل و توسعه روابط خارجی و گسترش مبادلات تجاری، رونق بازار قدیمی به اوج خود می‌رسد.

منبع ایسنا