شیرینِ خیابان‌های شهر اصفهان میراثی کهنسال است که این روزها سخن از بودن یا نبودنش بسیار است.

فصل بهار برای اهالی اصفهان با طعم میوه توت هم شیرین است و هم خاطره انگیز، درختی که هم سایه سارش خنکای شهر است و هم از آن خوشمزه‌های دوست داشتنی که طرفدارانش هم کم نیستند. خیلی‌ها هم که هم وقت دارند و هم حوصله‌اش را خانوادگی سری  به  حاشیه شهر می‌زنند و با تکان دادن درختان توت دستِ پُر به خانه بر می‌گردند.

اما وجود این میوه شیرین در دلِ شهر اصفهان هم موافقانی دارد و هم مخالفانی، عده‌ای معتقدند  این میوه زمان برداشت، شهر را نازیبا می‌کند و محیط زیست را هم آلوده و از طرفی خوردن توت‌های شهر با توجه به وجود آلاینده‌های سطح شهر برای سلامتی شهروندان هم می‌تواند مضر باشد اما موافقان می‌گویند به کاشت و برداشت درخت توت می‌توان به عنوان یک فرصت نگاه کرد.

توت، میوه کوچکِ پرخاصیت

توت با وجود اندازه کوچکش، فواید زیادی برای سلامتی دارد و این فواید در توت‌های رنگی مثل شاه توت چندین برابر است و به گفته دکتر محمد حسین انتظاری استاد دانشگاه و متخصص تغذیه  از جمله خواص توت به‌ویژه توت‌های رنگی می‌توان به  کاهش کلسترول بد خون، کاهش فشار خون و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی به علت داشتن آنتی اکسیدان فراوان، پاک کننده کبد و درمان کم‌خونی فقر آهن اشاره کرد.

این کارشناس تغذیه معتقد‌است: خوردن توت باعث اضافه وزن نمی‌شود و دیابتی‌ها هم می‌توانند با خیال راحت توت‌های رنگی بخورند چون قند بسیار کمی دارد اما افرادی که پتاسیم برایشان ضرر دارد باید در مصرف توت احتیاط کنند.

نوغانداری به برکت درختان توت 

هر چند آنگونه که رئیس زاده مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان عنوان کرده آماری از  وسعت درختان توت در این استان وجود ندارد اما علاوه بر خود میوه‌توت، برگ‌های آن  نوید‌بخش یک فعالیت اقتصادی است و با نوغانداری می‌توان درآمد نسبتاً مناسبی کسب کرد.

وی ادامه داد: پرورش کرم ابریشم که به عنوان فعالیت نوغانداری نام گرفته، از ۴۵۰۰ سال پیش در جهان وجود داشته و یکی از آسان‌ترین فعالیت‌ها در بخش کشاورزی است.
 
علی دهقانی با بیان اینکه طول دوره پرورش کرم ابریشم بین ۴۰ تا ۴۵ روز و زمان محصول هم اواخر بهار است اظهار کرد: استان اصفهان یکی از مراکز تولید پیله کرم ابریشم کشور بوده و نطنز، اصفهان، مبارکه، خمینی شهر، نجف‌آباد و لنجان از جمله شهرستان‌هایی است که نوغانداری از دهه دوم فروردین تا اواخر خرداد انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه نوغانداری در استان اصفهان به دلیل شرایط خشکی آب‌و‌هوا فقط در فصل بهار انجام می‌گیرد، گفت: اصفهان تامین‌کننده بخشی از تخم نوغان استان‌های مرکزی و جنوبی کشور است و مهم‌ترین مزیت این فعالیت اقتصادی دوره بازدهی کوتاه، آن سرمایه‌گذاری کم و خرید تضمینی محصول نهایی که پیله است است.

صفری کارشناس جهاد‌کشاورزی استان هم با بیان اینکه امسال تا کنون  ۸۶۰ جعبه نوغان در استان توزیع شده بیان کرد: حدود ۴۰ هزار نهال توت رایانه‌دار هم در اسفند سال گذشته بین متقاضیان توزیع شد.

وی به این نکته هم اشاره کرد که درختان سطح شهر اصفهان به دلیل سم‌پاشی‌هایی که در فصل بهار انجام می‌شود برای نوغانداری مناسب نیست.

انواع  درختان توت سطح شهر

امیر رضایی رئیس اداره فنی و اجرایی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه حدود سه میلیون اصله درخت در شهر وجود دارد اظهار داشت: آمار دقیقی از تعداد درختان توت در اختیار نداریم  اما به‌نظر می‌آید کمتر از پنج هزار اصله توت باشد.

وی افزود: در کلانشهر اصفهان دو گروه درخت توت کاشته شده است گروه اول آن شامل درختان کهنسال، موروثی و قدیمی هستند که امروزه با توسعه شهری در دل شهر اصفهان، پارک‌ها و محله‌های مختلف قرار گرفتند.

رضایی تصریح کرد: گروه دوم درختان مثمر در خیابان‌های تازه احداث اصفهان است که به اشتباه بین درختان توت غیر مثمر (کاکوزا) کاشته شده بود و امروز به باردهی رسیده‌اند.

کاشت درخت توت در شهر؛درست یا نادرست

رئیس اداره فنی و اجرایی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان با تاکید بر اینکه کاشت درختان مثمر در همه‌جای شهرها توصیه نمی‌شود، عنوان کرد: از دیدگاه سازمانی، ما مخالف کاشت درخت توت مثمر در معابر و سطح شهر هستیم.

وی با اشاره به بررسی طرح ها و ایده های مختلف کاشت درخت توت در سطح شهر افزود: عده ای پیشنهاد کردند که زیر این درختان، توری قرار داده شود تا میوه درخت بر روی زمین نریزد و جمع آوری شود، این طرح بطور آزمایشی اجرا شد اما موفقیت آمیز نبود.

رضایی ادامه داد: از طرفی  بهداشتی بودن ِ میوه‌های درختان توتی که در سطح معابر و خیابان‌های شهر پر ترافیکی که آلاینده‌های هوا و صنعتی و گرد و غبار در آن وجود دارد، محل تردید است.

ایجاد توتستان در حاشیه شهر

ایجاد توتستان در مناطقی از شهر که آلودگی کمتری دارد هم می‌تواند به عنوان راهکاری برای ماندگاری درخت توت در اصفهان باشد.

رئیس اداره فنی و اجرایی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان  تصریح کرد: پیوند توتستانی در پارک جنگلی ناژوان  به‌دلیل وسعت فضای سبز و کم‌تر بودن میزان آلاینده‌های جوی ایجاد شده است  تا مردم بتوانند به‌صورت خانوادگی به توتستان بروند.

وی افزود: درختان در توتستان ناژوان هنوز به ثمر نرسیده‌اند و یک تا ۲ سال دیگر میوه‌دهی دارند.

رضایی جابه‌جایی برخی از درختان توت و انتقال آن‌ها به اماکن دیگری که آلایندگی نداشته باشد را یکی دیگر از طرح‌‍‌های سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان برای درختان توت مثمر دانست.

رئیس اداره فنی و اجرایی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان گفت: به هر حال متخصصان فضای سبز شهری معتقدند در کنار ایجاد توتستان‌هایی در حاشیه شهرها و محل‌های بدون آلوده با توجه به قدمت اینگونه درختان و مثمر بودن آن‌ها، شهرداری باید بر روی گونه‌های جدید درختان سرمایه‌گذاری کند گونه‌هایی مقاوم به کم آبی و خشکی و گرما تا  به تدریج درختان و گونه‌های جدید را جایگزین درختان و گیاهان آب‌بر کرد.

وی خاطرنشان کرد: هر چند توسعه کاشت درخت توت در شهرها و روستاهای کوچک همچنان اقتصادی است هم از بعد صنعت نوغانداری و هم اینکه درخت توت با اقلیم کشورمان سازگار است و می‌توان با  ایده‌ها و روش‌های جدید و فناورانه برای برداشت، جمع آوری و فرآوری توت اقدام کرد.

تاخیر در میوه دهی توت با  هرس پُلارد

به گفته مجید عرفان منش مدیرعامل سازمان پارک‌ها‌ و‌ فضای سبز شهرداری‌اصفهان براساس مطالعات کمیته تحقیقاتی این سازمان، درختان توت در سطح شهر مشکلاتی همچون جذب آلودگی هوا در میوه توت، ریزش توت‌ها و لیز شدن کف پیاده‌روها را به دنبال دارد که اسفند پارسال به همین دلایل هرس پلارد (جوان سازی) درختان توت در سطح شهر اصفهان برای اولین‌بار انجام شد.

وی ادامه داد:‌ هرس پلارد میوه‌دهی درخت را به تعویق می‌اندازد اما رشد رویشی‌گیاه را تقویت می‌کند و تا سه سال آینده نیز میوه می‌دهند.

منبع: فارس