ساخت سد فینسک از سال ۱۳۸۹ در منطقه جغرافیایی استان سمنان در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت و در سفر آیت‌الله رئیسی به استان سمنان در پاییز سال ۱۴۰۰ مبلغ ۸۰ میلیارد تومان برای ادامه ساخت سد مصوب شد و اکنون با توجه به شرایط بحرانی آب و کم‌آبی جدی در این استان، تکمیل این سد مطالبه مردمی جدی است‌.

منطقه مورد مطالعه سد فینسک در فاصله ۷۶ کیلومتری شمال شرق شهر سمنان واقع است. این سد با حجم مخزن ۱۱ و ۸۷ صدم میلیون مترمکعب و از جنس مخزنی سنگریزه‌ای با هسته رسی با هدف تأمین هفت و ۲۳ صدم میلیون مترمکعب آب آشامیدنی و ۸۱ صدم میلیون متر مکعب آب کشاورزی اراضی پایین دست و ۲ و ۲۳ صدم میلیون متر مکعب نیاز زیست محیطی طراحی شده و در حال اجرا است.

قرار است آب ذخیره شده پشت سد مخزنی فینسک از طریق سامانه آبگیری به وسیله یک خط لوله تا نزدیکی بند انحرافی «کاورد» منتقل و توسط سامانه انتقال به شهر سمنان منتقل شود تا مناطق پایین‌دست سد مانند مهدیشهر، درجزین، سمنان و پنج روستای سمنان، از آب آشامیدنی با تکمیل سد فینسک برخوردار شوند.

وضعیت وخیم منابع کنونی تأمین آب در سمنان

به گفته کارشناسان، چشمه روزیه و قنات گل‌رودبار منابع اصلی تامین آب آشامیدنی شهر سمنان محسوب می‌شود که دبی خروجی چشمه روزیه به دلیل خشکسالی در سال‌های اخیر به کمتر از ۲۳۰ لیتر بر ثانیه رسیده و این در حالی است که در شرایط بارندگی مناسب خروجی آب چشمه روزیه ۶۵۰ لیتر بر ثانیه بود.

به بیان دیگر، اکنون میزان خروجی آب به کمتر از نصف کاهش یافته است و به دلیل تنش آبی، از بیش از ۲۰ حلقه چاه برای تأمین آب آشامیدنی شهروندان کمک گرفته شد؛ این در حالی است که استفاده بیش از حد از سفره‌های آب‌ زیرزمینی، استان سمنان را درگیر پدیده خاموش و جبران‌ناپذیر فرونشست زمین کرده است.

بحث ساخت سد فینسک در منطقه جغرافیایی استان سمنان از سال ۱۳۸۹ در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت و در دولت دهم ردیف بودجه اجرایی دریافت کرد.با وجود انجام مطالعه و آغاز عملیات اجرایی، کار احداث سد فینسک در بالادست بر روی رودخانه سفیدرود در استان سمنان طی سال های اخیر چندین بار متوقف شد و همچنان در کش و قوس ساخت و یا جلوگیری از ساخت آن قرار دارد.

تاکید نماینده مردم سمنان در مجلس بر تکمیل سد

نماینده مردم شهرستان‌های سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی بیست و ششم آذر ۱۴۰۱ در نشست خبری گفت: اجرای سد فینسک به منظور تأمین آب شرب برای این حوزه انتخابیه با تملک بخشی از اراضی و فعال شدن کارگاه تولید مصالح و اجرای تونل انحراف در حال انجام است.

عباس گلرو افزود: سد فینسک با ۷۶ میلیارد تومان اعتبار جذب شده تا سال ۱۴۰۱ در حال اجرا است و اکنون تملک اراضی در حال انجام و کارگاه سنگ شکن و تولید مصالح فعال شده است.

اما دیری نپاید که اجرای طرح مهم اجرای سد فینسک برای چندمین بار در زمستان ۱۴۰۱ متوقف شد؛ به گفته برخی‌، سازمان بازرسی دستور توقف ساخت سد را صادر کرده بود، اما ذبیح الله خداییان رییس سازمان بازرسی کل کشور در سفر به استان سمنان در بهار ۱۴۰۲ در جمع مطالبه‌گران و فعالان بخش خصوصی استان اعلام کرد: سازمان بازرسی کل کشور مانع اجرای طرح ساخت سد فینسک نشده و تنها از مسوولان مرتبط خواسته شد تا توجیه اجرای این طرح به سازمان بازرسی کشور ارایه دهند.

خداییان افزود: سازمان بازرسی کل کشور از اجرای طرح ساخت سد فینسک ممانعت نکرده و جلوی اجرای طرح را نگرفته است و اجرای ساختمان سد می‌تواند از فردا (فردای آن روز) ادامه یابد.

رییس سازمان بازرسی کل کشور بیان کرد: سازمان بازرسی کل کشور در فروردین ۱۴۰۱ طی نامه‌ای به وزیر نیرو درخواست کرد توجیه اقتصادی و مجوز زیست محیطی ساخت سد فینسک را ارایه کند.

شرایط کم‌آبی در استان سمنان

استان سمنان سالانه ۱۳۳ میلیون متر مکعب کسری آب‌های زیرزمینی و سه و ۲ دهم میلیارد مترمکعب کسری مخزن انباشته دارد و صرفه‌جویی ۱۷۸ میلیون مترمکعبی آب در سند سازگاری با کم آبی استان تا سال ۱۴۰۵ هدفگذاری شده است.

طبق گزارش‌ها، خروجی آب چشمه روزیه سمنان به عنوان منبع تامین آب این شهر از ۵۴۰ لیتر بر ثانیه در سال ١۴٠٠ به ۳۴۵ لیتر در ثانیه در سال ١۴٠١ و به کمتر از ۲۵۰ لیتر بر ثانیه در بهار ۱۴۰۲ کاهش یافت.

ورودی آب چشمه گل‌رودبار از دیگر منابع تامین آب شهر سمنان نیز از ۱۶۰ به ۱۱۰ لیتر بر ثانیه کاهش یافت و در مجموع نیاز آب آشامیدنی استان سمنان ۹۸۵ لیتر بر ثانیه، اما ظرفیت تامین آب استان ۸۳۰ لیتر بر ثانیه است.

میانگین بارندگی‌ استان سمنان در سال بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلیمتر، در کشور ۲۵۰ میلیمتر و تبخیر چنان در استان سمنان بالا است که اگر میزان آبی در ارتفاع ۲ متر و ۲۰ سانتیمتر زیر نور آفتاب داشته باشیم، در یکسال تبخیر می‌شود و این موضوع نشان از بحران کم‌آبی در سمنان است.

طبق آمارها، یک میلیارد و ۴۰ میلیون مترمکعب برای پاسخ به نیاز استان سمنان، آب استحصال می‌شود و از مجموع آب استحصالی برای رفع نیاز آبی سمنان تنها ۳۰ درصد آب باکیفیت است و دیگر چاه‌های آب دارای هدایت الکتریکی(ec) بالا است.

۸۲۴ میلیون مترمکعب آب مصرفی استان سمنان از محل منابع آب زیرزمینی شامل چاه، چشمه و قنات و ۱۹۲ میلیون متر مکعب از محل منابع آب‌های سطحی شامل رودخانه و نهرها تامین شده است.

از میزان آب مصرف شده از محل منابع آب زیرزمینی، ۸۳ درصد در بخش کشاورزی، ۱۳ درصد در بخش آشامیدنی و چهار درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود و از ۱۹۲ میلیون متر مکعب آب سطحی مصرف شده، ۹۳ درصد در بخش کشاورزی، ۶ درصد در بخش شرب و یک درصد در بخش صنعت است.

در انتظار تحقق وعده وزیر نیرو

وزیر نیرو در سفر ۱۳ بهمن ۱۴۰۱ به استان سمنان با تاکید بر اینکه که وظیفه این وزارتخانه رفع نارسایی‌ها در حوزه آب در هر گوشه و منطقه‌ای از کشور است، تصریح کرد: مشکل کم‌آبی این خطه را حل می‌کنیم.

با همه اوصاف، امید می‌رود اجرای سد فینسک این بار به دور از حواشی مختلف با جدیت بیشتری پیگیری شود و مسئولان مرتبط همه اهتمام خود را برای تکمیل آن و تأمین آب باکیفیت و پایدار برای مردم سه شهرستان مرکزی استان سمنان به کار گیرند.

منبع: ایرنا