تالاب بین‌المللی آب شیرین هامون مشتمل بر دریاچه، برکه‌ها و باتلاق‌ها مجموعه تالابی وسیعی است که در منطقه سیستان واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و وسعت آن در شرایط حداکثر آبگیری به ۵۷۰۰ کیلومترمربع با دامنه عمقی بین ۱ تا ۷ متر می‌رسد که از این مقدار سه هزار و ۸۲۰ کیلومترمربع در خاک ایران و الباقی در خاک افغانستان قرار دارد.

در منطقه سیستان، سه هامون به نام‌های "پوزک، صابری و هیرمند" قرار دارد که به طور مجزا از منابع آبی جداگانه تغذیه می‌شوند، ولی در موقع حداکثر آبگیری به هم می‏‌پیوندند. حالا، اما هامون بیش از دو دهه است که با خشکسالی جدی دست و پنجه نرم می‌کند.

این تالاب، اما درگذشته و قبل از وقوع خشکسالی‌های پیاپی بستر مناسبی برای حیات‌وحش منطقه و محل زمستان‌گذرانی جمع کثیری از پرندگان مهاجر از مناطق سردسیر بوده به نحوی که ۱۹۰ گونه از ۳۰ خانواده پرنده مهاجر با جمعیت سالانه حدود ۷۰۰ هزار تا یک میلیون قطعه طی سال‌های دهه ۶۰ در این زیستگاه‌ها مشاهده شده است.

این روز‌ها که تالاب بین‌المللی هامون در پی عدم پرداخت حق‌آبه از سوی کشور افغانستان به طور کامل خشک شده و بستر آن به منشأ ریزگرد‌ها تبدیل شدهه، پرندگان مهاجر با حضور در منطقه سیستان با صحنه‌های دلخراشی مواجه می‌شوند و این در حالی است که در حال حاضر تنها زیستگاه آبی منطقه مخازن "چاه نیمه‌ها" در شمال استان است.

چاه نیمه‌ها چاله‌های طبیعی بزرگی با گنجایش ۱۵۰۰ میلیون مترمکعب هستند که آب مازاد رودخانه هیرمند توسط کانالی به آن‌ها هدایت می‌شود و در بهترین حالت گنجایش آن‌ها یک هفتم دریاچه هامون است؛ البته این روز‌ها حداقل آب چاه‌نیمه‌های منطقه سیستان نیز رو به اتمام است.

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات‌وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان اظهار داشت: امسال نیز همچون سالیان گذشته در فصل بهار شاهد مهاجرت فلامینگو‌ها به تالاب بین‌المللی هامون بودیم، اما بار دیگر این پرندگان پس از مواجهه با بستر خشکیده تالاب این خطه را به امید مهاجرت دوباره در بهار آینده ترک کردند.

ام‌البنین محمدپور با اشاره به اینکه در حال حاضر چاه نیمه‌ها تنها زیستگاه‌های آبی منطقه سیستان محسوب می‌شوند و فلامینگو‌ها در مهاجرت بهاره خود به سیستان در محدوده چاه نیمه‌های مشاهده شده‌اند، افزود: این پرندگان مهاجر با توجه به وقوع خشکسالی در سیستان این روز‌ها در حال مهاجرت به استان‌های هم‌جوار هستند.

وی خاطرنشان کرد: همچنان امید داریم با پیگیری حق‌آبه و پرداخت آن بار دیگر شاهد احیای تالاب بین‌المللی هامون و حضور گونه‌های مختلفی از پرندگان مهاجر در بستر تالاب هامون باشیم.