حجت‌الاسلام‌والمسلمین تقوایی کارشناس مذهبی درباره قیام ۱۵ خرداد گفت: قیام ۱۵ خرداد در سال ۱۳۴۲ اتفاق افتاد و توسط رژیم پهلوی به خشونت کشید شد. به لحاظ مفهومی؛ قیام، بروز امواج نارضایتی درمیان یک قشر یا قشرهای مختلف جامعه، بر علیه نظام حاکم است که منجر به طغیان ناگهانی آنها می‌شود و موجب تغییراتی در برنامهها، سیاست‌ها، مدیریّت و یا نهادهای سیاسی جامعه می‌گردد. 

این کارشناس مذهبی ادامه داد: منشأ و خاستگاه قیام پانزده خرداد اندیشه‌های روحانیّت مبارز شیعه، به رهبری حضرت امام خمینی (ره) بود. در اندیشه‌ها و تفکّر آن حضرت، تشکیل حکومت اسلامی و اجرای احکام اسلام جایگاه خاصّی داشت.  بنابراین، در این مورد که حرکت پانزدهم خرداد، یک قیام صددرصد اسلامی و مردمی بوده هیچ تردیدی نیست.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین تقوایی اظهار کرد: در واقع مرجعیّت تقلید، به شکلی کاملاً روشن عامل مذهب را عامل اصلی مبارزه مردم علیه رژیم شاه معرفی کرد. از طرفی، چون اکثریت مردم ایران مسلمان هستند و انگیزه‌های مذهبی و ملی بیشتر از هر چیز دیگری در آن‌ها تأثیر دارد، به پیروی از اصول اسلامی و به تبعیت از دستورات ائمه اطهار آماده بودند تا پا به میدان مبارزه بگذارند.

وی افزود: فراگیری نهضت و حضور همه گروه‌ها، قشرها و طبقات اجتماعی در  مبارزه، مذهبی بودن نهضت و حضور نیرو‌های مذهبی در آن که موجب حضور گسترده مردم در جریان مبارزه شد؛ پیروی از مبانی دین اسلام در جریان مبارزه؛ مشخص بودن رهبری مبارزه که در وجود امام خمینی تجلّی یافته بود؛ اخلاص و قاطعیّت رهبر نهضت؛ جبنۀ بیگانه ستیزی جنبش که لبۀ تیز آن متوجّه آمریکا، شخص شاه بود از دلایل فراگیری و موفقیت‌ قیام بود.

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: اعتراض به رژیم شاه ادامه یافت و با اعلام رفراندم انقلاب سفید اوج گرفت. برای خاموشی صدای مخالفین، نیرو‌های مسلّح و عوامل امنیّتی رژیم شاه به مدرسه فیضیّۀ قم که در آن مجلس بزرگداشت شهادت امام صادق(ع) بر پا بود، حمله کردند. این واقعه خونین و حوادث بعدی، مانند دستگیری طلاب و اعزام آنان به سربازی، بر آتش خشم مردم دامن  زد.