فستیوال تئاتر صحرایی تونس اردیبهشت ماه سال جاری در حالی با حضور گروه‌های نمایشی از ۲۲ کشور دنیا که هر کدام دارای مکتب و سبکی شناخته شده در دنیا از جمله ایتالیا، اسپانیا، لبنان، سوئد، سوریه، عراق و… هستند برگزار شد که یک شرکت کننده ویژه داشت؛ یک گروه تعزیه و شبیه‌خوانی از کشورمان که به عنوان نماینده ایران در این فستیوال شرکت کرده بود و توانست با اجرای تعزیه «شبیه واقعه» رتبه نخست فستیوال را از آن خود کند.

در این نمایش میدانی که بر اساس تعزیه حربن‌یزید ریاحی و سرگذشت ایشان در واقعه کربلا ساخته و اجرا شد، تعدادی از هنرمندان برجسته شبیه‌خوان قم و ایران همچون سید محسن‌هاشمی، ابوالفضل صابری، سید محمد رضا امینی، علیرضا سعیدی، محسن آقا حسنی و محمد حسین عرب قمی‌به ایفای نقش پرداختند.

عصر روز گذشته ۷ خرداد ماه طی مراسمی از این گروه، با حضور محمد مهدی دادمان رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی، کوروش زارعی مدیر مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری، علی فروزانفر معاون هنری حوزه هنری، جواد فلاحتی کارگردان تعزیه «شبیه واقعه» و جمعی دیگر از عوامل این گروه تعزیه در سالن طاهره صفارزاده حوزه هنری تجلیل شد.

کوروش زارعی به عنوان آغازگر این مراسم با بیان اینکه حوزه هنری تعزیه را یکی از مهم‌ترین گونه‌های نمایشی اصیل می‌داند که باید احیا شود، گفت: گروه تعزیه «شبیه واقعه» با کارگردانی و سرپرستی جواد فلاحتی به نمایندگی از هنر‌های نمایشی جمهوری اسلامی ایران گروهی است که سال‌ها با حوزه هنری همکاری داشته است و توانست حضوری موفق و درخشان داشته باشد. این مراسم به‌پاس اجرای خوب و موفقیتی که کسب شده است، برگزار می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به اینکه هنر موسیقی در اجرای موفق این گروه تاثیر بسزایی داشت، گفت: تعزیه به گونه‌ای اپرای مذهبی است که می‌تواند مفاهیم و محتوای مذهبی، روایی و معرفتی ما را برای مخاطب خود حتی مخاطب ناآشنا به زبان فارسی بیان می‌کند.

زارعی با اشاره به فیلم‌هایی که از اجرای این گروه تعزیه در تونس ابتدای مراسم تجلیل به نمایش درآمد افزود: در اجرای این تعزیه ما شاهد اجرای قطعه‌های موسیقی بی نظیری هستیم که به یاری متن اصلی آمده و به درک بهتر مخاطب از معنا و مفهوم لحظه به لحظه اجرا کمک می‌کند.

دنیا واقعا تشنه‌ی شنیدن این حرف‌های حقیقتا نو هست

محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی نیز گفت: اولین توفیق گروه شما این است که موفق شدید به زبان هنر گوشه‌ای از زندگی سید و سالار همه عالم و همه شهیدان تاریخ را برای جامعه‌ای که شاید کمتر این فرصت را پیدا کرده مواجهه مستقیم داشته باشد بیان کنید.

دادمان با بیان اینکه شاید باید محضر علما و اساتید باشیم تا آن‌ها در منقبت و منزلت این کار بزرگی که بر دوش شما قرار گرفت، سخن بگویند، گفت: در روایات اهل بیت ما مکرر آمده است که اگر فضائل ما را بیان کنید فراگیر و همه‌گیر می‌شود.

وی افزود: دنیا واقعا تشنه شنیدن این حرف‌های حقیقتا نو است. آن چیزی که در مجلس حر در تعزیه‌ها می‌بینیم ممکن است برای ما که از سه یا چهار سالگی در جلسات روضه سیدالشهدا بودیم یک روضه آشنا باشد که با آن مانوسیم و با آن اشک می‌ریزیم و عاشقی می‌کنیم، اما این یک اتفاق بزرگ انسانی است که دنیا ندیده و نشنیده و چه بهتر که از زبان هنر بیان شود؛ و بهتر از آن از زبان هنری که در ذاتش می‌تواند بیانگر خوب فضائل و قصه‌ها باشد.

وی با بیان اینکه تعزیه به صورت ذاتی و بدون اینکه بخواهد چیزی به آن عارض شود به مکتب اهل بیت گره خورده است. گفت: گسترش و رشد هنر تعزیه، گسترش رشد هنر آیینی و هنر اهل بیتی ما است.

غنای تعزیه یکبار دیگر اثبات شد

علی فروزانفر معاون هنری حوزه هنری نیز گفت: برای جوامع عربی، تئاتر بسیار مهم است و در عین حال صحرا هم برایشان معنا دارد؛ لذا چنین جشنواره‌ای برای جامعه عرب بسیار مهم است.

وی افزود: یک بار دیگر غنای هنری که خودش را با نام اهل بیت متبرک می‌کند، برایمان آشکار شد. همواره به دنبال این هستیم که هنر تعزیه را در حوزه هنری حمایت کنیم و زمینه گسترشِ این هنر متعالی را فراهم کنیم.

مهارت هنرمندان ما شرکت کنندگان فستیوال را متحیر کرد

جواد فلاحتی کارگردان و سرپرست گروه «شبیه واقعه» نیز در این مراسم گفت: فستیوال تئاتر صحرایی تونس با حضور گروه‌های نمایشی از ۲۲ کشور دنیا که هر کدام دارای مکتب و سبکی شناخته شده در دنیا هستند از جمله ایتالیا، اسپانیا، لبنان، سوئد، سوریه، عراق و… برگزار شد. به این ترتیب اهمیت بین‌المللی آن بسیار بالا بود و ما به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در این رویداد حضور یافتیم.

وی افزود: گروه ما اولین گروه نمایشی بود که در قالب تعزیه در این فستیوال شرکت می‌کرد و همچنین نخستین گروه تعزیه و شبیه‌خوانی بود که در قاره آفریقا به اجرا و معرفی این هنر می‌پرداخت. خوشبختانه به لطف و عنایت ائمه و معصومین (ع) گروه ما توانست رتبه نخست این فستیوال بین‌المللی را دریافت کند و در میان هنر تعزیه و هنرمندان پرافتخار آن سربلند باشد. این افتخار را تقدیم به همه هنرمندان تعزیه و تعزیه دوستان می‌کنیم.

فلاحتی افزود: تعزیه در طول سال‌های گذشته در محافل بین‌المللی حضور درخشانی داشته است. در سال ۱۳۶۸ تعزیه با حضور استاد هاشم فیاض بین‌المللی شد و این حضور بی‌بدیل تعزیه، موجب درخشش شد.

وی درباره اجرای این گروه در کشور تونس تصریح کرد: جدای از بخشی که در هنرنمایش تعزیه به مسائل اهل بیت علیهم‌السلام می‌پردازد که مربوط به مضمون است؛ از حیث فرم این اجرا برای کل فستیوال جالب و جذاب بود.

فلاحتی به اهمیت و جایگاه تعزیه پرداخت و گفت: در تعزیه شعر، موسیقی، ادبیات، میزانس، رنگ، نور، سوارکاری و هنر‌های دیگری وجود دارد که آن را جذاب کرده است.

وی به حمایت حوزه هنری درخصوص تعزیه اشاره و گفت: فکر می‌کنم جای امیدواری دارد تا بتوانیم تعزیه را به حد خودش که یک نمایش تمام‌عیار است، برسانیم.

سرپرست این نمایش در خصوص کیفیت اجرای این تعزیه در فستیوال تونس عنوان کرد: تعزیه برای اولین‌بار بود که در بخش مسابقه بین‌المللی یک جشنواره حضور داده شده بود درحالی که گروه‌های نمایشی از اسپانیا، سوئد، الجزایر، المان، سوریه و دیگر کشور‌ها با بهترین گروه‌ها شرکت کرده بودند و هیئت داوران فستیوال اذعان کردند بعد از این اجرا این دغدغه را داشتیم که چگونه می‌توانیم از این کار تجلیل کنیم.

وی در ادامه افزود: از آنجایی که بخش مهمی از اجرای ما و ایفای نقش شبیه خوانان گروه با اسب بود و از فستیوال برای در اختیار دادن تعدادی اسب درخواست کردیم. به هر شکلی این همکاری انجام شد، اما نکته کار آنجا بود که مالکین اسب‌ها بسیار نگران سلامت اسبهایشان بودند و اصرار داشتند که ما با مراقبت از آن‌ها استفاده کنیم. این در حالی بود که وقتی اسب سواری ماهرانه گروه ما را دیدند متوجه شدند که با یک گروه حرفه‌ای و همه فن حریف روبرو هستند.

موسیقی زنده برگ برنده ما در تونس بود

محسن هاشمی یکی از اعضای گروه تعزیه «شبیه واقعه» نیز با حضور در این مراسم گفت: اتکا و تکیه همه گروه‌های شرکت کننده در این فستیوال به‌موسیقی بود، اما گروه «شبیه واقعه» بیش از دیگران به موسیقی توجه داشت چراکه موسیقی زنده روی صحنه داشتیم. این در حالی بود که دیگر گروه‌های شرکت کننده از اجرای زنده موسیقی بهره نمی‌بردند.

وی از عدم وجود تکیه‌های تخصصی در شهر‌ها و به‌خصوص پایتخت انتقاد کرد و افزود: در پایتخت کشورمان یک تکیه برای تعزیه نیست درحالی که اگر تعزیه برای اروپا بود مثل فوتبال در دنیا فراگیرش می‌کردند.

این تعزیه‌خوان با بیان اینکه اگر از هر بعدی به تعزیه نگاه کنیم، شاخص و برتر است، با طرح این پرسش که فرق هنرمندان تعزیه با سایر هنرمندان چیست، گفت: ما به نقشی که بازی می‌کنیم اعتقاد داریم و با تمام وجود بازی می‌کنیم و عمل می‌کنیم.

هاشمی خاطرنشان کرد: بیشتر بانی‌های تعزیه کارگران و کشاورزان هستند؛ این قشر یک سال کارگری و کشاورزی می‌کند تا چراغ آن را روشن کنند.