حجت الاسلام والمسلمین هادی در اولین نشست آینده پژوهی قضائی گفت: موضوع آینده پژوهی قضائی برای اولین بار در قوه قضائیه مطرح می‌شود.

وی گفت: در چارت جدید در پژوهشگاه یکی از موضوعاتی که ذهنمان را درگیر کرده بود موضوع آینده پژوهی بود تا پژوهش‌های قوه قضائیه به آن ورود کند چراکه این امر مورد تاکید رئیس قوه قضائیه نیز بود و در جلسه با وی، حجت الاسلام و المسلمین اژه‌ای اشاره کرد، نیم نگاهی هم به آینده قوه قضائیه در پژوهشگاه داشته باشید.

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه ادامه داد: پس از یکسال و نیم تشکیل گروه در این راستا، آنچنان نتوانستیم موفقیتی کسب کنیم و این از باب کم کاری پژوهشگاه مطالعات راهبردی نبود بلکه موضوع آینده پژوهی قضائی امر نوین است که می‌توان اذعان کرد که سابقه‌ای ندارد.

وی افزود: با بررسی و پژوهشی که در این حوزه داشتم موضوعی تحت عنوان آینده پژوهی قضائی و مطالعاتی در این زمینه وجود ندارد از این جهت از اساتید در این حوزه استفاده می‌کنیم تا بتوانیم تولید ادبیات در این حوزه داشته باشد.

حجت الاسلام والمسلمین هادی اظهار کرد: تا کنون ورود علمی به موضوع آینده پژوهی قضائی نه در داخل و نه در خارج کشور نبوده است و اگر پژوهشگاه بتواند این کار را انجام دهد توانسته پیشگام در حوزه تولید ادبیات این حوزه باشد.

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه گفت: یکی از دلایل اینکه نتوانستیم ورود جدی تا کنون به موضوع آینده پژوهی قضائی داشته باشیم فقر ادبیات در این حوزه است، چرا که حوزه نوظهور است و جای کار دارد اگرچه که بحث آینده پژوهی و مطالعات آینده سابقه زیادی در کشور‌های غربی دارد، اما برای آن‌ها هم آینده پژوهی قضائی شناخته شده نیست.

وی افزود: به طور کلی مشخص نیست موضوع آینده پژوهی قضائی در چه رشته‌ای قرار می‌گیرد چرا که حقوق در سر واژه‌های آینده پژوهی و حوزه حقوق و قضا به معنی اخص در آینده پژوهی وجود ندارد و این اقدام می‌تواند گام مثبت و مناسبی برای تولید ادبیات در داخل کشور است.

حجت الاسلام والمسلمین هادی تصریح کرد: درست است که آینده پژوهی ادبیات خارج از کشور است، اما چه در بحث‌های شریعت و ادبیات حقوقی ما دست پر را داریم و تنها نیاز به پیشگام داریم تا بتوانیم از ادبیات حوزه آینده پژوهی استفاده کنیم.

وی افزود: در بیانیه گام دوم انقلاب اگر با همین نگاه ورود کنیم بیشتر توجه رهبر انقلاب ادبیات رو به جلو است، بحث ایجاد تمدن نوین اسلامی مصداق بارز آینده پژوهی و آینده نگاری است که برای کل کشور ترسیم شده است.

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه بیان کرد: واقعیت غیر قابل انکار این است که باید در قوه قضائیه مشکلات را احصا و با نگاه کامل به معضلات حال و گذشته و شناخت آن در مسیر آینده پژوهی گام برداریم.

در ادامه این نشست فرامرز عابدینی عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی گفت: آینده پژوهی رویکرد‌های مختلفی دارد، در واقع آینده نگری و آینده نگاری مقوله‌های متفاوتی است اینکه مسائل را با رویکرد نگاه به آینده مطالعه می‌کنید اکتشافی است و آینده پژوهی هنجاری به ساخت آینده اشاره دارد که برای آن باید نظام مطلوب‌ها، ارزش‌ها، انتظارات و قوه قضائیه مطلوب را ترسیم کنیم که چه و چگونه باید باشد؛ و موانع پیش روی این آرمان‌ها را شناسایی کنیم.

وی افزود: فرصت پیش رو برای استفاده پیشرو در جهت ساخت نظام قضائی در آینده و تهدیدات محتمل آینده را مشخص کنیم که با رویکرد آینده پژوهی هنجاری باید پیش ببریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی تصریح کرد: از این رو در آینده پژوهی قضائی به شکل هنجاری باید مطلوب‌ها و ارزش‌ها باید به صورت مرتب مورد مداقه قرار گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین مرادی دادیار دیوان عالی کشور در حوزه آینده پژوهی در قلمرو سیاست جنایی کشور گفت: با تحول در مفاهیمی، چون جرم، بزهکاری، پیشگیری از جرم سیاست جنایی و جرم شناسی با دگرگونی‌های عظیم مواجه شده است که نیاز به استفاده از سیاست‌های میان رشته‌ای، استفاده از توان و ظرفیت مردمی در حوزه جامع عمل پوشانیدن امور جنایی استفاده کنیم.

وی افزود: امروزه از اقتصاد جرم، اقتصاد پیشگیری جرم، مردمی سازی حقوق کیفری و کوچک سازی نهاد‌های رسمی در قلمرو نظام عدالت کیفری سخن گفته می‌شود و در بیشتر کشور‌ها مورد استفاده و آزمون قرار گرفته است.

دادیار دیوان عالی کشور ادامه داد: امروزه دیگر مجازات‌ها دیگر اکسیر مطلوب برای مهار جرم نیست از این رو اجرای سیاست‌های پیشگیرانه با کمترین هزینه و بیشترین سود اجتماعی اجرایی شده است.

در ادامه علی زارع پژوهشگر حوزه آینده پژوهی در مورد آینده پژوهی قضائی در سایه هوش مصنوعی افزود: در هوش مصنوعی با محاسبات ریاضی سرو کار داریم پس نمی‌توانیم انتظار شناخت از ماشین داشته باشیم. ماشین می‌تواند تنها بازشناخت داشته باشد و فرضیه و تئوری و علمی جدیدی نمی‌تواند ایجاد کند.

وی گفت: هوش مصنوعی می‌تواند متن کاوی، تصویر و صوت شناسی و محاسبات در حوزه روند‌ها داشته باشند از این رو قرار نیست نرم افزاری داشته باشیم که بهتر از انسان کار کند، اما اینگونه نیست که قابل استفاده نباشند.

این پژوهشگر حوزه آینده پژوهی تصریح کرد: در حوزه قضائی اگر فلسفه قوانین را به دستگاه بدهید می‌تواند نتیجه را سریع‌تر از انسان دهد و یا حداقل فرایند‌ها را بازگو کند که فرایند‌های دادرسی را کاهش می‌دهد.

وی افزود: یکی دیگر از کارکرد‌های هوش مصنوعی در نظام قضائی فرآیند کاوی و فرایند طی کردن یک پرونده است که مشخص می‌شود گلوگاه‌های حقوقی کجا است تا ما بتوانیم فرایند‌ها را اصلاح کنیم در با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توان تخلفات در شعب را نیز شناسایی کنیم در واقع امکان شناسایی تخلفات کارکنان هم مشخص می‌شود.