طراحی و ساختِ سد و تونل سوم کوهرنگ به سال‌های دهه ۶۰ بازمی‌گردد که گزارش و نقشه‌های طرح مقدماتی سد، سازه‌های وابسته و تونل انتقال آب در سال ۱۳۶۷ منتشر و یک دهه بعد در سال ۱۳۷۷ عملیات اجرایی تونل سوم با هدف تأمین آب به میزان ۲۵۵ میلیون مترمکعب در سال برای تأمین بخشی از کمبود آب منطقه مرکزی ایران آغاز شد.

قرارداد ساخت سد تونل سوم کوهرنگ نیز در سال ۱۳۸۹ بسته شد و قرار بود سال ۱۳۹۳ به بهره برداری برسد. با وجود این، عملیات اجرایی سد مخزنی تونل سوم کوهرنگ در چند سال اخیر به دلیل مشکلاتی از جمله مسائل مدیریتی و کمبود منابع مالی متوقف ماند.

اگرچه در مطالعات اولیه آورد سالیانه این طرح۲۵۵ میلیون مترمکعب آب به حوضه زاینده‌رود بوده، اما در سال‌های اخیر ظرفیت این خط به ۱۲۰ میلیون مترمکعب در سال کاهش یافته است.

پس از ربع قرن انتظار و کش و قوس فراوان برای ساخت سد و تونل سوم کوهرنگ که سه استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری و یزد از آن بهره‌مند می‌شوند، همچنان تکمیل طرح دستخوش حواشی است.

اختلاف بر سر میزان اعتبار مورد نیاز

پاییز سال گذشته علیرضا الماسوندی مدیر حوضه آبریز زاینده‌رود در جلسه‌ای با کشاورزان و مسئولان استان اصفهان گفت: مصوب شد از محل صندوق سازگاری با کم آبی استان مبلغ ۵۰ میلیارد تومان برای آزادسازی اراضی روستای بیرگان چهارمحال و بختیاری (محل احداث سد کوهرنگ) به وزارت نیرو پرداخت شود تا بتوان آب را به سمت سد زاینده‌رود از طریق پمپاژ تونل سوم انتقال داد که این پول در زمان مقرر تأمین نشد و در نتیجه کشت پاییزه کشاورزان اصفهان که باید در آبان انجام می‌شد به بهمن‌ماه موکول شد.

 مبلغ ۵۰ میلیارد تومان از سوی استانداری اصفهان و از محل صندوق سازگاری با کم آبی استان به وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای به صورت قرض برای تملک اراضی داده شده، اما اکنون مبالغی که از سوی مالکان اراضی روستای بیرگان تعیین می‌شود بیش از مبلغی است که پیش‌تر به مدیر حوضه آبریز زاینده‌رود و مسئولان استان اصفهان اعلام شده بود.

سد و تونل کوهرنگ سه طرح ملی است

 مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان گفت: حسب پیگیری‌های وزارت نیرو مبنی بر اینکه اگر استان اصفهان مبلغ ۵۰ میلیارد تومان پول را تأمین کند وزارت نیرو می‌تواند مسائل اجتماعی طرح کوهرنگ سه را حل و فصل کنند و البته پمپاژ نیز آغاز شود تا هم دغدغه استان اصفهان و هم استان‌های چهارمحال و بختیاری و یزد که همه وابسته به منبع آبی حوضه زاینده رود هستند کمتر شود و حدود ۴۰- ۵۰ میلیون مترمکعب بنا به گفته خودشان از این طریق انتقال یابد، در اسرع وقت این مهم در استان اصفهان پیگیری و پول تأمین شد.

وی ادامه می‌دهد: علی رغم اینکه درخصوص طرح سد و تونل کوهرنگ سه، هیچ وظیفه‌ای بر عهده استان اصفهان نیست و این طرح ملی و مصوب خود وزارت نیرو است، اما با مساعدت استاندار محترم اصفهان و مدیران استان، به هر حال تأمین پول انجام شد با وجود این متأسفانه تا این لحظه پمپاژ از تونل سوم کوهرنگ اتفاق نیافتاده است و البته دلیل اصلی آن را مسائل اجتماعی که در این حوضه وجود دارد، اعلام کردند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان خاطرنشان می‌کند: فارغ از اینکه این موضوع، مسئله داخلی وزارت نیرو است و از نظر ما طرح کوهرنگ سه باید تأمین شود و در این باره ما مطالبه گر هستیم؛ بنده معتقدم که در موضوع پروژه کوهرنگ سه فقط مسائل اجتماعی مطرح نیست بلکه مباحث مدیریتی است که وزارت نیرو باید در این رابطه تدبیر ویژه کند.

او تصریح می‌کند: در خصوص طرح سد و تونل سوم کوهرنگ علی رغم همه پیگیری‌هایی که استان اصفهان داشته تاکنون اتفاق خاصی نیافتاده و ما چندین مکاتبه با شخص وزیر نیرو و وزیر کشور داشتیم و درخواست کردیم با توجه به اینکه آورد ۴۰ -۵۰ میلیون مترمکعب آب از تونل سوم کوهرنگ در سال گذشته نقش حیاتی برای استان اصفهان ایفا کرد امسال هم می‌تواند تأثیر گذار باشد و امید است زودتر این اتفاق بیافتد.

لزوم توجه نمایندگان مجلس به پیگیری تکمیل سد و تونل کوهرنگ سه

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان اضافه می‌کند: مکاتبات نتیجه میدانی نداشته، اما امید است اثربخش باشد و از نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی نیز انتظار داریم این مسئله را به طور ویژه و با استفاده از ظرفیت‌های قانونی خود پیگیری کنند.

زینلیان با بیان اینکه عملکرد، فعالیت‌ها و اقدامات وزارت نیرو هیچ نتیجه ملموس و عملی برای اصفهان در پی نداشته است، در خصوص سازه سد کوهرنگ سه نیز می‌گوید: در این یک سال و نیمی که در سمت معاونت امور عمرانی استانداری هستم قرار بوده مشاور طرح کوهرنگ سه تغییر کند و سریع به تصمیم برسند و صحبت‌های اولیه را عملیاتی کنند؛ هفته گذشته مشاور تغییر کرد، اما هنوز کار اجرایی و عملیاتی را شروع نکرده است که این موضوع هم جای گله دارد که چرا آنقدر کُند پیش می‌رود؟

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان با ابراز گله‌مندی از دستگاه‌های نظارتی استان مبنی بر اینکه چرا به مسائل اساسی اصفهان کم ورود می‌کنند، می‌افزاید: ما به عنوان بدنه دولت و نهاد اجرایی در خط مقدم انتظار داریم که از پشتیبانی دستگاه‌های نظارتی بهتر و مطلوب‌تر استفاده کنیم.

وی ادامه می‌دهد: لازم است دستگاه‌های نظارتی به کوتاهی‌هایی که در استان اصفهان و برای تأمین آب می‌شود، ورود کنند، زیرا سال‌ها از آغاز عملیات اجرایی این طرح می‌گذرد و رهبر معظم انقلاب سال ۱۳۸۱ و اخیراً در سال ۱۴۰۱ مطالبه گری کردند؛ چرا عملاً این صحبت‌ها روی زمین مانده و اجرایی نمی‌شود؟ رئیس جمهوری نیز به اندازه کافی بر موضوع آب اصفهان تاکید داشتند، اما  آن جریان مدیریتی وزارت نیرو خیلی کارآمد نیست و طرحها روی زمین مانده است و از این جهت جا دارد ورود جدی از سوی نمایندگان استان و از طرف نهاد‌های نظارتی برای برسی ریز موارد اجرایی و کوتاهی‌هایی که شده و از سایر نهاد‌ها صورت گیرد.

طرح سد و تونل کوهرنگ سه پس از گذشت ربع قرن و تحمیل هزینه‌های بسیار در حالی بلاتکلیف مانده که کارشناسان نیز معتقدند یکی از مهم‌ترین دلایل وضعیت نابسامان کنونی طرح کوهرنگ سه، بی دقتی پیمانکار در ارائه پیشنهاد در زمان برگزاری مناقصه این طرح و همچنین ایراد رویه ارزیابی پیشنهاد‌ها در فرایند مناقصه، ناکافی بودن مطالعات و انتقال مشکلات فنی طرح به دوره اجرا و ناتوانی و تأخیر دستگاه اجرایی در انجام تعهدات اجتماعی در منطقه طرح است.

منبع : مهر