حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مراسمی که همزمان با گرامیداشت مقام استاد و هفته عقیدتی سیاسی در دانشگاه بقیه الله برگزار شد گفت: به همه اندیشمندانی که جهادگرانه در عرصه استقامت کشور تلاش می‌کنید خداقوت می‌گویم.

وی با اشاره به نظام تعلیم و تربیت اسلام گفت: در این نظام در کنار تعلیم، تزکیه اصالت دارد. تربیت معادل پرورش است و آن هم به‌معنای تبدیل استعداد‌ها به فعلیت است اگر یک نظام آموزشی بتواند استعداد‌ها را به فعلیت برساند در آن نظام آموزشی پرورش و تربیت اتفاق افتاده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: وقتی سخن از تربیت است تعلیم جزیی از آن بوده و در عرض هم قرار نمی‌گیرند. در مفهوم تربیت انسان را هویتی و چند ساحتی است که ساحت دانشی، بینشی، انگیزشی، منشی و کنشی دارد. ما تربیت در هر ۵ ساحت می‌توانیم تعبیر دهیم و در هر کدام آن‌ها شاخص‌هایی که با آن شاخص‌ها می‌توانیم نظام آموزشی خود را بسنجیم.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه افزود: نخستین قسم تربیت دانشی است یعنی نظام آموزشی که استعداد‌های متعلمین در حوزه معرفت و دانش را به فعلیت تبدیل کند. تربیت دانشی معروف است. عقلانیت شاخص تربیت دانشی است. عقل در مقابل تجربه نیست بلکه این عقل تجربه را هم شامل می‌شود. شاخص تربیت دانشی عقلانیت است و می‌توانیم نظام تربیتی مجموعه‌ای را بسنجیم که تا چه میزان در آن رشد عقلانی حاکم است. اگر دیدیم که دانشجوی رتبه‌های اول کشور درس می‌خوانند و بعد گوشواره در گوششان گذاشته‌اند نشان از ضعف عقلانیت دارد. اگر ما در بعضی زمینه‌ها تقلید می‌کنیم باید این الگو برداری عقلانی باشد. اگر از مرجعی تقلید می‌کنیم، چون عقل می‌گوید و در این تربیت باید به این برسیم که تا چه میزان اهل استدلال، منطق و برهانیم..

وی با اشاره به تربیت بینشی گفت: تربیت بینشی یعنی استعداد‌های ما در حوزه باور‌ها به فعلیت برسد و شاخص آن نیز ایمان است. هرچه جامعه ایمانش بیشتر انگیزه، رشد و تمدن سازی‌اش بیشتر خواهد بود. جامعه بی‌ایمان قطعا رشد نخواهد کرد. ایمانی که مبتنی بر عقلانیت باشد.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با تاکید براینکه تربیت بینشی تربیتی است که باور‌های دینی ما را که پشتوانه عقلانی دارد تقویت می‌کند، گفت: مجاهدی که در دوران کرونا به خانواده‌اش سر نمی‌زند این انسان را حقوق بالا نگه نداشته است بلکه این شخص را ایمانش نگه داشته است. پزشکان متعددی می‌شناسم که اگر مطب خصوصی بزنند درآمد بالایی نصیبشان می‌شود، اما در خدمت پژوهش و بیمارستان‌ها هستند تا بتوانند گره‌ای از کار مردم باز کنند. این تنها ایمان است و اگر آن نبود چنین جهادی انجام نمی‌شد. ما تربیت دانشی را با حضور افراد متخصص به آن توجه می‌کنیم، اما اگر تربیت بینشی رشد نکند، موفق نخواهیم بود.

اخلاص باعث تقویت انگیزه می‌شود

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی سومین قسمت را تربیت انگیزشی نام برد و ادامه داد: بعضی انگیزه ضعیف یا کاهش انگیزه دارند ما نیاز به فناوری‌های انگیزشی داریم. انگیزه محقیین، دانشجویان و تربیت انگیزشی غیر از تربیت دانشی و بینشی است و شاخص این تربیت اخلاص است. تجربه نشان داده و در آیات و روایات آمده است کسانی که اخلاص پیدا می‌کنند انگیزه‌شان روز به روز افزایش پیدا می‌کنند. اما اگر اخلاص آسیب ببیند و شرک به‌وجود بیاید به معنای «سازمان پرستی» و «من پرستی» بد است. زمانی چند دستگاه هم افزایی نمی‌کنند که کار به نام خودشان باشد، اما این کار باعث می‌شود که اثرشان کمتر شود. اخلاص فردی و اخلاص سازمانی بسیار مهم است. ممکن است فردی اخلاص داشته باشد، ولی سازمان یک منیت سازمانی پیدا می‌کند و می‌خواهد همه چیز برای خودش تمام شود.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه چهارمین قسمت را تربیت منشی عنوان کرد و بیان داشت: این تربیت یعنی خلقیاتی که یا فضایل هستند یا رذایل اخلاقی. کسی که رقیب شکنی می‌کند مشخص است درونش رذیلت حسادت وجود دارد. فضیلت محبت، تواضع و این فضایل ارزشمند وقتی در درون انسان ملکه شد از تربیت منشی برخوردار شده است. اساتید اخلاق نیز چنین کاری را انجام دادند.

باید جریمه سنگینی برای آقایانی وضع شود که به امنیت بانوان آسیب می‌رسانند

وی با بیان اینکه در تربیت اخلاقی و منشی انسان باید خلق فضیلت محور داشته باشد، عنوان کرد: در این تربیت نیاز به تربیت جنسی داریم و باید به آن نیز اهمیت دهیم. اخلاق و مساله جنسی بسیار مهم است. تربیت شهوت و تربیت غضب اموری مهم پنداشته می‌شوند. در امر به معروف و نهی از منکر گاه که باعث قتل و کشتن نیز می‌شود ما حضور این تربیت را بسیار مهم می‌دانیم. انسانی که نتواند غضب و شهوتش را کنترل کند یعنی تربیت منشی ندارد و ما خیلی نیاز به این تربیت داریم.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با تاکید براینکه این بسته اشتراکی است و باید همه ابعاد آن دیده شود، ادامه داد: مساله تربیت اخلاقی و منشی یک بسته است که استعداد‌های من فعلی را به‌بروز می‌رساند. اخلاق اجتماعی و منشی غیر از تحصیلات است ممکن است استاد تمام و یا آیت‌الله باشد، اما مساله اخلاقی امری است که یاد می‌دهد چطور با مردم ارتباط برقرار کنیم؟

وی افزود: معتقدم در منظومه فکری اسلام شاخص تربیت منشی صداقت با خودمان، خداو با مردم است. اگر صداقت در منش انسان شکل بگیرد فضایل دیگر به‌دنبالش می‌آید.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه قسم دیگر را تربیت کنشی نامبرد و گفت: این تربیت مربوط به رفتار‌های ماست. منشا رفتار‌های ما خوب یا بد فضایل و رذایل درونی ما هستند. آن انسانی که رفتارش در برخورد‌های موقت با رفتارش در برخورد‌های طولانی یکسان است. رفتار‌های عاشقانه با همسر در طولانی مدت در خصوص تربیت کنشی است. اخلاق کنشی و رفتار‌ها خیلی مهم است ما اگر خواستیم ببینیم تا چه میزان تربیت کنشی داریم باید رفتارمان در منزل یا اداره چگونه است؟ حرمت نیرو‌های خودمان را چقدر نگه می‌داریم ما فکر می‌کنیم مسئولیت داریم خیلی مهم است از آبدارچی که نقش دارد در رشد سیستم و دستگاه او و به‌همین اندازه باید حرمت او حفظ شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان گفت: شاخص تربیت کنشی مردم داری به‌معنای عام است. هرچه انسان مردم‌دار‌تر باشد معلوم است تربیت کنشی و اجتماعی‌اش هم بیشتر رشد پیدا کرده است که از آن می‌توان به تربیت هویتی نام برد.