نان یک نوع غذای پخته شده است که از آرد، آب، نمک و مواد خمیری تهیه می‌شود. این غذا در بسیاری از کشور‌ها به عنوان یک غذای پایه و اصلی محسوب می‌شود و به صورت خام و یا پخته در دسترس است. نان در انواع مختلفی مانند نان سفید، نان بربری، نان لواش، نان تست و … تولید می‌شود.

بیشتربخوانید

• تاریخچه نان سنگک

ابتدای تاریخچه نان
نان یکی از ابتدایی‌ترین غذا‌هایی ست که بشر آن را تهیه کرده است. با توجه به شواهد مشخص شده است که نان از اوخر عصر حجر و دوران نوسنگی با ترکیب کردن آب و دانه‌های غلات ساییده شده و پختن آن بر روی سنگ‌های داغ، تهیه می‌شده است.

ظهور خمیرترش
برخلاف امروزه، نان تا مدت‌ها بدون مخمر تولید می‌شد. حدود ۹ هزار سال پیش در سومر مردم از مخمر برای طبخ نان استفاده کردند؛ این خمیر‌ها کمی مزه ترشی داشتند. هنوز هم نان‌هایی که با کمک این مخمر‌ها و خمیرترش یا خمیرمایه درست میشوند مثل نان سنگک. برخی نیز استفاده از خمیرترش را به مصریان باستان نسبت می‌دهند؛ نقل است که آشپز دربار فرعون به صورت اتفاقی به خمیرترش پی‌برده است.

نقش یونان باستان در تاریخ نان
شاید بتوان ابداع تنور‌های بسته نانوایی را به یونان باستان نسبت داد. نان در آن دوران علاوه بر اینکه بخش مهمی از آشپزی مردم بود، جنبه معنوی نیز داشت و در بسیاری از مراسم مذهبی از آن استفاده می‌شد.

انواع نان در طول تاریخ
در تاریخچه نان می‌توان انواع بسیاری از نان را مشاهده نمود از جمله نان سفید، نان قهوه‌ای، نان کامل، نان جوانه گندم، نان غلات، نان تابون، نان لواش، نان سنگک، نان بربری، نان روغنی، نان شیرمال، نان گلاج، نان باگت، نان تست، نان خراسانی، نان تافتون، نان فانتزی، نان فطیر و غیره.

هر کدام از انواع نان در طول تاریخ مصارف و خواص مختلفی داشته است که از حوصله این مطلب خارج است و در مقاله دیگری به تاریخچه نان با نگاه مصارف و خواص آن می‌پردازیم.

تاریخچه نان فقرا و ثروتمندان
در طول تاریخ همواره اینگونه بوده است که ثروتمندان از نان سفید و طبقات پایین و فقیر از نان تیره استفاده می‌کردند. همواره نان سفید گران‌تر از سایر نان‌ها بود. تا اینکه در قرن ۲۰ که مشخص شد نان‌های تیره مثل نان جو از مواد مغذی بیشتری برخوردار است و ارزش غذایی بیشتری دارد.

انواع تنور نانوایی در تاریخچه نان
همزمان با پیشرفت و تنوع نان در طول تاریخ، بشر به ساخت تنور‌های متنوع نیز روی آورد که این خود موجب ایجاد تنوع در طبخ نان شد. از جمله انواع تنور‌های نانوایی در طول تاریخ می‌توان به تنور گلی، تنور ریگی یا تنور سنگکی، تنور آجری، تنور دیگی، فر و … اشاره نمود.

تاریخچه آن در ایران
در ایران مثل سایر نقاط جهان از آنجایی که نان غذای اصلی افراد بود، ابتدا در خانه‌ها و به روش‌های مختلف تهیه می‌شد. پس از آنکه مصرف نان به شدت زیاد شد و مشاغل مختلف در جامعه شکل گرفت، نان نیز در مغازه‌های نانوایی توسط نانوا یا شاطر تهیه شد. به موازات پیشرفت تکنولوژی و ورود ماشین‌آلات صنعتی و همچنین تولید نان‌های صنعتی، تاریخچه نان در ایران متحول شد. با ورود نان‌های صنعتی به بازار، ذائقه افراد جامعه نیز تغییر کرد. با گسترش و رونق خرید نان، خرید و اجاره مغازه نانوایی هم در جامعه شکل گرفت.

پیشرفت و تغییرات صورت گرفته در تنور‌های نانوایی در طول تاریخ نان، تاثیر شگرفی در کیفیت نان تهیه شده داشته است و همواره به بهبود کیفیت و حفظ ارزش غذایی آن کمک کرده است.

همانطور که پیشتر اشاره شد سالیان سال افراد نان تیره را بد میدانستند، اما با پیشرفت علم تغذیه و مشخص شدن اینکه نان تیره ارزش غذایی بیشتری دارد یک تحول دیگر در تاریخچه نان صورت گرفت و افراد ثروتمند و سایر افراد جامعه به مصرف نان‌های تیره نیز روی آوردند.

منبع: تاریخ ما