تشدید سیاست‌های نژادپرستانه و تجاوزگرانه راست‌گرایان صهیونیست علیه فلسطینیان در کرانه باختری یادآور عملیات سیف القدس در سال ۲۰۲۱ میلادی است. در آن زمان دادگاه عالی رژیم صهیونیستی حکم به خروج چندین خانواده عرب فلسطینی از محله عرب نشین شیخ جراح در قدس شرقی داده بود.

رژیم صهیونیستی همچنین دروازه دمشق را که یکی از ورودی‌های اصلی مختص مسلمانان به محوطه مسجد الاقصی است را بست و در چند نوبت به این مسجد حمله کرد. این احکام و اقدامات با واکنش نسبتاً منفعلانه تشکیلات خودگردان و مخالفت شدید حماس روبه‌رو شد. حماس در یک ضرب‌الاجل چند روزه تهدید کرد در صورتی که این حکم اجرایی شود، اسرائیل را هدف حملات موشکی قرار خواهد داد. وقتی تل آویو این تهدید را جدی نگرفت حماس در شب ۱۱ مه ۲۰۲۱ موشک باران سرزمین‌های اشغالی را آغاز کرد. این درگیری به مدت ۱۱ روز ادامه یافت و نهایتاً با درخواست دو طرف و میانجی‌گری مصر و قطر در ۲۲ ماه مه آتش بس برقرار شد. در ادامه پیامد‌های بلند مدت این نبرد اشاره خواهیم کرد.

احیای هویت ملی فلسطینی

یکی از پیامد‌های مهم نبرد سیف القدس، احیای هویت ملی فلسطینی بوده است. در جریان این نبرد ۱۱ روزه بود که برای نخستین بار پس از سال‌ها فلسطینیان ساکن در مناطق مختلف و مجزا، از جمله کرانه باختری، غزه، سرزمین‌های اشغالی ۱۹۴۸ و همچنین فلسطینیان پناهجوی ساکن اردوگاه‌ها در کشور‌های اردن، سوریه و لبنان نیز به شدت نسبت به این تحولات واکنش نشان دادند و فاصله‌ای که میان بخش‌های مجزای ملت فلسطین به وجود آمده بود را تا حدی از بین برد؛ به طوری که در کنار ۲۹۰ نفر فلسطینی به شهادت رسیده در غزه، ۲۷ فلسطینی ساکن کرانه باختری نیز در جریان درگیری با نیرو‌های مسلح اسرائیلی به شهادت رسیدند.

همچنین در جریان این نبرد شاهد اعتراضات بسیاری از شهروندان عرب ساکن شهر‌های عرب‌نشین سرزمین‌های اشغالی از جمله شهر اللُد و حیفا بودیم که این رویداد نیز به نوبه خود قابل توجه است. اهمیت این موضوع را زمانی بهتر می‌توان درک کرد که برآورد استراتژیک سال ۲۰۲۳ مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل را مورد بررسی قرار دهیم.

این برآورد که به صورت سالانه منتشر می‌شود، تهدید‌ها و فرصت‌های اصلی پیش‌روی رژیم اسرائیل را از نظر می‌گذراند. جدیدترین نسخه این برآورد استراتژیک، فلسطینیان را اصلی‌ترین تهدید برای رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۲۳ معرفی می‌کند. این برآورد با اشاره به هویت جمعی که در جریان نبرد سیف القدس تصریح می‌کند شکل گیری این هویت یکپارچه برای اسرائیل به شدت خطرناک است.

افزایش وزن سیاسی و نظامی جریان مقاومت

با واکنش فعالانه حماس نسبت به سیاست‌های تبعیض آمیز رژیم اسرائیل در قضیه شیخ جراح و ورود این جریان به یک نبرد واقعی بر سر موضوعی که بیرون از محدوده غزه بود و امری ملی برای فلسطینیان محسوب می‌شد، جریان مقاومت برای نخستین بار به صورت موفقیت آمیز قفس همیشگی خود را شکست و خود را در قالب یک نیروی سراسری و ملی نشان داد.

این موضوع تا پیش از نبرد سیف القدس یکی از تفاوت‌های بزرگ تشکیلات خودگردان با حماس بود، زیرا تشکیلات خودگردان و جنبش فتح با وجود همه فرسودگی‌ها و ناتوانی‌هایی که در ۱۰ سال گذشته از خود نشان داده، همواره خود را یک جریان سراسری و ملی می‌دانست و جریان مقاومت را مجموعه‌ای محلی و دارای علایق غیر سراسری و محدود به غزه معرفی می‌کرد.

در نبرد سیف القدس قفس محلی کشیده شده به دور حماس شکسته شد و این جریان به مثابه اصلی‌ترین نیروی فلسطینی وارد عمل شد. انفعال محمود عباس و تشکیلات خودگردان نیز شکل‌گیری این انگاره را تقویت نمود. تا پیش از این نبرد نظرسنجی‌های انجام شده در کرانه باختری محمود عباس را دارای محبوبیت بالاتری از سران حماس نشان می‌داد، اما پس از این جنگ محبوبیت اسماعیل هنیه در کرانه باختری به ۵۰ درصد افزایش یافت و ابومازن به ۴۳ درصد سقوط کرد.

همچنین در جریان این نبرد و با وجود انواع تحریم‌ها و فشار‌های رژیم صهیونیستی پس از سال ۲۰۰۸، جریان مقاومت موفق شد بیش از ۱۳۰۰ موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی پرتاب کند که در نوع خود رقم بی سابقه‌ای است. روزنامه اورشلیم پست، پس از جنگ در گزارشی اعلام کرد که بین ۱۰ تا ۲۰ درصد این موشک‌ها با موفقیت درون اسرائیل به اهدافی برخورد کرده که این امر نیز موفقیت بزرگی به حساب می‌آید.

این جنگ همچنین باعث شد، وزن سیاسی حماس در نگاه رهبران رژیم صهیونیستی نیز ارتقا یابد، به طوری که سران این رژیم در جریان درگیری دو روزه سال ۲۰۲۲ به شدت تلاش کردند از ورود حماس به نبرد جلوگیری کنند و تنها گروه مقاومت جهاد اسلامی را هدف قرار دادند، همچنین سران اسرائیل مجوز‌های بیشتری برای ورود و خروج افراد و کالا به غزه صادر کردند.

خارج کردن رژیم اسرائیل از ژست پیروز همیشگی

پیامد مهم دیگر این نبرد خارج کردن اسرائیل از موضعِ پیروز همیشگی جنگ‌ها با نیرو‌های فلسطینی بود. پس از این نبرد ۱۱ روزه مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل اقدام به برگزاری یک نظرسنجی برای بررسی دیدگاه افکار عمومی نمود. در این نظرسنجی و برای نخستین بار تعداد شهرک نشینان اسرائیلی که این رژیم را پیروز نبرد دانسته بودند، به شدت کمتر شده بود. برخلاف درگیری سال ۲۰۱۸ که ۸۰ درصد مشارکت کنندگان پس از آن اسرائیل را پیروز دانسته بودند، پس از عملیات بزرگ سیف القدس تنها ۴۰ درصد شهرک نشینان اسرائیل چنین نظری داشتند و ۱۵ درصد نیز هردو طرف را پیروز دانسته بودند که امر بسیار بدیعی به حساب می‌آید.

بهره سخن

به قدرت رسیدن کابینه راست افراطی نتانیاهو و در دستورکار قرار گرفتن برنامه‌هایی همچون «الحاق رسمی کرانه باختری»، «تشدید فشار‌ها بر فلسطینیان در قدس» و «یهودی سازی نقب و جلیل» و … باعث شده فلسطینیان حملاتی را علیه شهرک نشینان اسرائیلی انجام دهند.

سیاست‌های شدیداً تبعیض آمیز کابینه جدید که افرادی همچون «ایتامار بن گویر» و «بتصلائل اصموطریچ» نیز در آن عضو هستند فضا را به سمت تقابل شدید میان دو طرف سوق داده است. برآورد استراتژیک اسرائیل برای سال ۲۰۲۳ نیز اعلام کرده اسرائیل باید بسیار محتاط باشد که آتش سومین انتفاضه را شعله ور نسازد.

منبع: مهر