استان سمنان با برخورداری از ۱۶ درصد از مناطق حفاظت شده کشور و میزبانی ۳۰ درصد از تنوع گیاهی و جانوری، مامنی برای زادآوری و تکثیر نسل گونه‌های ارزشمند حیات وحش است. مناطق حفاظت شده در استان سمنان ۲ و سه دهم میلیون هکتار و در مجموع بین ۱۵ تا ۲۰ هزار هکتار عرصه‌های طبیعی تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان است.

پارک، اثر ملی و طبیعی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده مناطق چهارگانه تحت مدیریت حفاظت محیط زیست به شمار می‌رود و استان سمنان به جز اثر ملی و طبیعی از تنوع زیستی دیگر مناطق چهارگانه برخوردار است.

در حوزه شهرستان شاهرود در شرق استان سمنان، مناطق حفاظت شده مهمی از جمله پناهگاه حیات وحش خوش‌ییلاق، منطقه حفاظت شده جنگل ابر، منطقه شکار ممنوع تپال و مناطق آزاد وجود دارد.

مرگ تلخ «ماجراد» در نوروز

منطقه توران یا خارتوران یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، زیستگاه یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود که در شهرستان شاهرود در شرق استان سمنان قرار دارد؛ این منطقه یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت قابل توجه، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود.

یک قلاده یوزپلنگ آسیایی به نام «ماجراد» روز ۶ فروردین امسال بر اثر تصادف با یک دستگاه خودرو در جاده میامی - سبزوار ۲۰۰ متر مانده به کاروانسرای میاندشت در محور ترانزیتی تهران - مشهد از دست رفت. در حالی که سه جنین در شکم داشت و این واقعه تلخ باید مسوولان و طبیعت‌دوستان را برای آگاهی دادن بیشتر به مردم برای کمک به بقای این گونه از حیات وحش که این گوشه از استان سمنان را ماوا و خانه امن خود انتخاب کرده، پای کار بیاورد.

این درحالی است که سال گذشته نیز در روز جمعه چهاردهم مرداد با دریافت خبری مبنی بر تصادف یک قلاده توله یوزپلنگ آسیایی با خودرو، عوامل اجرایی پارک ملی توران و اداره حفاظت محیط زیست میامی به محل حادثه در فاصله ۱۵ کیلومتری خارج از منطقه حفاظت شده توران (مناطق آزاد میامی) حد فاصل سه راهی زیدر تا کاروانسرای میان دشت (محدوده کال تاغی) اعزام شدند.

اکنون باید به فکر چاره بود و باید از مرگ ناگهانی و تکان‌دهنده «ماجراد» با سه جنین، درس گرفت و برای درامان ماندن دیگر قلاده‌های یوز در این منطقه برنامه‌ریزی و چاره‌اندیشی عملی کرد.

میامی زیستگاه اصلی یوزپلنگ نیازمند ایمن‌سازی است

فرماندار میامی با بیان اینکه اقدام‌های پیشگیرانه مسیر عبور یوزپلنگ در حوزه این شهرستان باید اجرایی شود، گفت: ایجاد منطقه حفاظت شده برای حفظ یوزپلنگ آسیایی ضروری است.

علیرضا آشوری افزود: بیشترین مسیر مهاجرت و عبور یوزپلنگ آسیایی و بزرگترین ذخیره زیست کره دنیا در شهرستان میامی واقع شده است.

وی با بیان اینکه ایجاد منطقه حفاظت شده پناهگاه حیاط وحش شهرستان میامی مورد انتظار است، ابراز کرد: ایجاد پاسگاه محیط بانی در منطقه حفاظت شده ضروری است.

فرماندار میامی ادامه داد: در کنار این موارد، با داشتن طرح جامع و کامل در مورد حفاظت از این گونه نادر می‌توان از وقوع بسیاری از حوادث پیشگیری کرد.

آشوری با بیان اینکه نصب دوربین‌های سرعت‌سنج و دوربین‌های کاهش سرعت در محدوده عبور یوز باید در دستور قرار گیرد، اظهار کرد: حصارکشی، ایجاد روشنایی در شب، احداث زیرگذر و روگذر و همچنین استفاده از ظرفیت سمن‌ها، و ایستگاه‌های ایست و بازرسی کنترل دام، راهکار‌های لازم برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی است.

وی با اشاره به اینکه حفظ یوزپلنگ بزرگترین ذخیره زیست کره دنیا باید در اولویت قرار گیرد، تصریح کرد: اقدام‌های پیشگیرانه مسیر عبور یوز در حوزه میامی می‌بایست به سرعت اجرایی شود.

فرماندار میامی، ایجاد سایت پشتیبانی در میامی را امری ضروری خواند و افزود: با انجام اقدام‌های یاد شده به طور کامل می‌توان زمینه حفظ بزرگترین ذخیره زیست کره دنیا را فراهم آورد.

یوزپلنگ آسیایی را بیشتر بشناسیم

یوزپلنگ ایرانی به عنوان سومین گربه‌سان زیبای آسیایی شناخته می‌شود که در آستانه انقراض قرار دارد و بیم آن می‌رود که برای همیشه نه تنها ایران بلکه جهان این گونه جانوری را از دست بدهد و اینگونه محیط زیست و گنجینه حیات وحش کشور دچار نقصانی بزرگ شود و از این رو یوزپلنگ ایرانی در فهرست اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست قرار دارد، به معنای اینکه گونه‌ای در خطر انقراض است، حدود ٢ هزار سال پیش یوز‌ها در بیشتر نقاط آسیا حضور داشتند، اما اکنون حضورشان منحصر به نواحی بیابانی ایران و پارک ملی توران شده است.

گفته کارشناسان یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری ۲ بار در سال را دارند.

یوزپلنگ دوره بارداری سه ماه دارد و به طور معمول فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است و بر پایه تحقیقات انجام شده، دی و بهمن بهترین ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰ روز معمولا در اردیبهشت ماه توله به دنیا می‌آید.

براساس تحقیقات انجام شده، یوزپلنگ جزو پستانداران چندهمسری است و یوزپلنگ آسیایی از ۲ تا سه سالگی بالغ شده و تا هشت سالگی قدرت زادآوری دارد و نوع زایش یوزپلنگ آسیایی چندقلوزایی است.

شهرستان میامی حدود ۲۴۰ کیلومتری مرکز استان سمنان قرار دارد.

۲ و سه دهم میلیون هکتار مناطق حفاظت شده، ۲ پارک ملی کویر گرمسار و پارک توران یا خارتوران شاهرود ۲ ذخیره گاه حفاظت شده حیات وحش مهم دنیا در استان سمنان است و هم چنین استان سمنان منطقه‌های حفاظت شده در محدوده جنگل ابر و پرور و منطقه شکار ممنوع دارد.

در استان سمنان سه پارک شامل پارک ملی کویر واقع در گرمسار، پارک ملی توران واقع در شاهرود و پارک ملی صیدوا در مهدیشهر، ۲ پناهگاه حیات وحش در خوش ییلاق و توران و ۲ منطقه حفاظت شده در پرور شهرستان مهدیشهر و توران در شاهرود، پنج منطقه شکارممنوع و ۲ پناهگاه حیات در خوش‌ییلاق و توران شاهرود وجود دارد.

چاه شیرین در جنوب سمنان، منطقه شکار ممنوع خُنار مشترک بین گرمسار و سرخه، منطقه شکار ممنوع طالو و شیربند در شمال شرق دامغان، منطقه سفیدکوه و آرسک در شمال غرب دامغان و منطقه شکار ممنوع تپال در شمال غرب شاهرود جزو پنج منطقه شکار ممنوع در استان سمنان به شمار می‌روند.

منبع: ایرنا