در آخرین نشست بخش بین‌الملل نمایشگاه قرآن مطرح شد؛
نهج‌البلاغه محوری برای دیپلماسی دینی کشور در سطح جهان
سیدحسن عصمتی گفت: نهج‌البلاغه می‌تواند در کنار قرآن کریم به عنوان محوری برای دیپلماسی دینی کشور در سطح جهان قرار گیرد.
نشست «تحلیل و بررسی آموزه‌های جهانی نهج‌البلاغه» شامگاه ۲۴ فروردین در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن در مصلای تهران برگزار شد. این نشست در سالن نشست‌های تخصصی بخش بین‌الملل نمایشگاه قرآن برگزار و با تلاوت سیدحسن عصمتی، کارشناس قرآنی اداره کل بین‌المللی تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی آغاز شد.
مجید معارف؛ استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران، محمود واعظی؛ دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران و رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی، علی عسکری؛ دانشیار دانشگاه تهران و میثم داموازو؛ ره‌یافته از کشور فرانسه به ترتیب سخنرانان حاضر در این نشست بودند.
سیدحسن عصمتی با بیان اینکه این نشست حسن ختام نشست‌های علمی برگزارشده در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم است، کلام خود را با بیان جایگاه و منزلت نهج‌البلاغه آغاز و تأکید کرد: به دلیل جنبه معنوی و دینی نهج‌البلاغه، این کتاب گران‌قدر و عظیم نیز می‌تواند در کنار قرآن کریم به عنوان محوری برای دیپلماسی دینی کشور در سطح جهان قرار گیرد.
سپس مجید معارف سخنان خود در مورد نهج‌البلاغه را با محوریت پیام جهانی آن آغاز کرد.
شباهت قرآن و نهج‌البلاغه
وی در ابتدای سخنان خود موضوع پژوهش‌های خویش در این زمینه را «ارتباط نهج‌البلاغه با قرآن» عنوان کرد.
معارف درباره این ارتباط به دو مورد اصلی اشاره کرد: نخست اینکه نهج‌البلاغه نیز به سبک قرآن از نظر محتوایی تنها به موضوع خاص محدود نمی‌شود و همان‌طور که در قرآن نیز با محتوای فقهی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و اعتقادی مواجه می‌شویم و قرآن در عین حال که تمام این موضوعات را شامل می‌شود، به یک موضوع محدود نمی‌شود چرا که کتاب جامع هدایت است و برای هدایت انسان به جنبه‌های مختلف نیاز داریم؛ نهج‌البلاغه نیز این‌گونه است و شامل جنبه‌های مختلف اعتقادی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و موارد دیگر می‌شود.
آموزه‌های جهانی نهج‌البلاغه مبتنی بر فطرت و اخلاق است
به گفته این استاد دانشگاه تهران اگرچه ممکن است گفته شود که جنبه فقهی نهج‌البلاغه نسبت به دیگر جنبه‌ها کم‌رنگ‌تر است با این حال در کتاب وسایل الشیعه اثر شیخ حر عاملی، به نهج‌البلاغه نیز به عنوان یکی از منابع فقه شیعه اشاره شده است.
معارف در ادامه دومین جنبه شباهت میان قرآن و نهج‌البلاغه را از نظر مخاطب آن‌ها بیان کرد و گفت: همان‌طور که قرآن تنها برای مسلمانان نازل نشده بلکه خطاب آن جهانیان و تمام انسان‌ها است، نهج‌البلاغه نیز در خطاب خود اگر چه در نگاه نخست تنها به مؤمنان زمان حضرت علی (ع) و در نگاهی کلی‌تری کل مسلمانان اختصاص داشته، اما با نگاهی دقیق‌تر می‌توان دریافت که نهج‌البلاغه نیز همان‌طور که در خطبه‌های مختلف و به‌ویژه در نامه مشهور امام خطاب به مالک اشتر آمده، خطاب به تمام انسان‌ها بوده است.
وی افزود: امام در این نامه خطاب به مالک تصریح می‌کند که انسان‌ها یا برادر دینی تو هستند و یا برادر در خلق و آفرینش و از این رو می‌توان دریافت که خطاب این کتاب نیز خطابی جهانی و فراگیر نسبت به کل بشر است.
در ادامه این نشست محمود واعظی، دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران و رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی این دانشگاه به صحبت پرداخت و در ابتدای سخنان خود اضافه شدن روز بزرگداشت نهج‌البلاغه به تقویم رسمی کشور در سال ۱۴۰۲ را اعلام کرد و در ادامه گفت: ادیان مختلف جهانی دارای یک قاعده واحد و مشترک به نام قاعده طلایی و زرین هستند. این قاعده را می‌توان این‌گونه بیان کرد: انسان هر چیزی را که برای خود می‌پسندد برای دیگران نیز بپسندد یا هر چیزی که برای خود روا نمی‌دارد برای دیگران نیز آن را روا ندارد.
وی در ادامه محور‌های مشترک ادیان را تأکید بر معنویت، کمال‌جویی، تلاش برای آرامش بشر و محوریت رستگاری و سعادت معرفی کرد.
ارزش افزوده یک قاعده زرین در نهج‌البلاغه
واعظی سپس این پرسش‌ها را مطرح کرد که با توجه به اهمیت قاعده زرین، آیا این قاعده را در نهج‌البلاغه نیز می‌توان یافت یا خیر و اگر آری این قاعده در نهج‌البلاغه چه ارزش افزوده‌ای نسبت به دیگر ادیان دارد.
به گفته وی این قاعده به صراحت در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه خطاب به امام حسن (ع) ذکر شده است چرا که در این نامه تأکید شده است: «ای فرزند من خود را در ارتباط با دیگران میزان قرار بده و هر آنچه که برای خود می‌پسندی برای دیگران نیز بپسند و هر چه را که برای خود روا نمی‌داری برای دیگران نیز روا ندار»، به گفته واعظی این قاعده در نهج‌البلاغه به هر دو جنبه ایجابی و سلبی خود ذکر شده است.
درباره ارزش افزوده نیز این استاد دانشگاه تهران، از چهار مورد نام برد که عبارت است از: ارزش آگاهی محوری در ارتباط با قاعده زرین چرا که به عمل آگاهانه ارزشی بسیار والاتر اختصاص یافته، دومین ارزش خلوص فعل و تنها برای خدا بودن آن، سومین ارزش جنبه ایثار و چهارمین ارزش را باید آزادگی و رهایی از تعلقات دنیوی دانست.
جنبه اخلاقی پیام‌های نهج‌البلاغه
در ادامه نشست، علی عسکری، دانشیار دانشگاه تهران نیز سخن گفت. وی در سخنان خود به جنبه اخلاقی پیام نهج‌البلاغه اشاره و تأکید کرد: در دورانی که با نسبی‌گرایی و فقدان یک اخلاق جهانی مواجه هستیم آموزه‌های نهج‌البلاغه می‌تواند به عنوان مبنایی برای یک اخلاق جهانی و مبتنی بر فطرت بشری قرار بگیرد.
به گفته وی آموزه‌های نهج‌البلاغه تاکنون نظر اندیشمندان بزرگ غیرمسلمان را نیز به خود جلب کرده است که از این میان می‌توان به جرج جرداق، اندیشمند مسیحی اشاره کرد.
به گفته وی دنیا شیفته عقلانیت و فطرت انسانی است و آموزه‌های نهج‌البلاغه نیز این دو را به شکلی کامل در خود دارد، از این رو باید آموزه‌های نهج‌البلاغه را به زبان‌های جهانی عرضه کرد.
ضرورت گسترش ترجمه فرانسوی آثار شیعی
در پایان این نشست نیز میثم داموازو، ره‌یافته از کشور فرانسه به عنوان یک مسلمان شیعه فرانسوی تصریح کرد: مسلمانان در فرانسه جمعیت زیادی دارند به طوری که گاه تعداد آن‌ها تا ۱۰ میلیون نفر نیز ارزیابی شده است و دارای ۲۶۰۰ مسجد و نمازخانه هستند. از این میان اهل تشیع نیز دارای حدود ۳۰ مسجد و نمازخانه هستند.
وی در مورد فعالیت‌های قرآنی مسلمانان شیعه فرانسوی گفت: علاوه بر برگزاری مراسم مذهبی مانند نماز جماعت، جلسات قرآن و دعای کمیل ما به دنبال تشکیل مؤسسات قرآنی ویژه خود نیز هستیم چرا که تاکنون از مؤسسات مرتبط با برادران اهل سنت استفاده کرده‌ایم.
به گفته داموازو این نخستین حضور فرانسه در نمایشگاه بین‌المللی قرآن است، ولی نباید جهان فرانسوی‌زبان را از یاد برد چرا که علاوه بر فرانسه شماری از کشور‌های آفریقایی، سوئیس و بلژیک نیز فرانسه‌زبان هستند و اکنون اگرچه کتاب‌ها و اپلیکیشن‌هایی به این زبان در مرود قرآن و نهج‌البلاغه وجود دارد، اما باید بر گسترش این فعالیت‌ها افزود.
یادآور می‌شود، سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم امروز جمعه ۲۵ فروردین با شعار «می‌خوانمت» در مصلی امام خمینی (ره) تهران به کار خود پایان خواهد داد. زمان بازدید از این نمایشگاه در روز پایانی ساعت ۱۴ تا ٢۴ خواهد بود.
