ازدواج همواره امر مقدسی بوده و یکی از نهاد‌هایی که در مذهب تشیع برای ازدواج پیش بینی شده است متعه، عقد موقت یا همان صیغه است. بدین صورت که طرفین عقد که زن و مرد می‌باشند می‌توانند برای مدت معلوم و مشخص با میزان مهریه مشخص به عقد موقت یکدیگر درآمده و پس از انقضا و اتمام مدت از زوجیت یکدیگر خارج گردند. از دیگر راه‌هایی که برای خروج از عقد موقت در قانون پیش بینی شده است بذل مدت در ازدواج موقت بوده که باید دانست این حق صرفا منحصر به مردان است.

طلاق، فسخ نکاح، تدلیس در ازدواج و فسخ به واسطه آن همگی نیازمند طی نمودن مراحل و تشریفات خاص خود و پیگیری این امور از طریق محاکم و دادگاه می‌باشند و بدون طی نمودن تشریفات امکان وقوع این امور نیست، لکن در عقد موقت درست برخلاف امور ذکر شده در صورت تمایل به پایان دادن به رابطه زوجیت بدون نیاز به مراجعه به هیچ مرجع و نهادی صرفا با بذل مدت ازدواج موقت این امر میسر و ممکن است.

بذل مدت چیست؟

بر اساس ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی «طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌شود»؛ لذا بر اساس این ماده یکی از اسباب انحلال عقد نکاح را می‌توان بذل مدت در ازدواج موقت دانست. بذل مدت را تنها می‌توان در عقد موقت جاری کرد. از آن رو که یکی از شرایط درستی عقد موقت تعیین زمان است، عقد موقت صرفا در همان محدوده زمانی صحیح است. اما اگر مرد تمایل داشته باشد، می‌تواند مدتی را که از عقد باقی مانده به زن ببخشد که در اصطلاح حقوقی به آن بذل مدت می‌گویند. علاوه بر این، مرد می‌تواند به زن وکالت دهد که مدت را به خود ببخشد.

عقد در قانون مدنی به شیوه دائم و موقت می‌تواند انجام گیرد. هرکدام از این دو نوع عقد شیوه‌های انحلال مخصوص به خود را دارند. یکی از روش‌های انحلال عقد موقت، بخشیدن مدت عقد موقت است. بذل مدت صرفا مخصوص عقد موقت است و در عقد دائم راه ندارد. از آنجا که مدت در عقد موقت به نفع مرد تلقی می‌شود، وی می‌تواند از این نفع بگذرد و مدتی را که باقی مانده است به زن ببخشد. به این عمل حقوقی بذل مدت در ازدواج می‌گویند. مطابق تعریفی که از بذل مدت ارائه شد، بذل مدت در ازدواج موقت صرفا از طرف مرد به عمل می‌آید؛ با این وجود مرد می‌تواند برای بذل مدت به زن وکالت دهد تا به نیابت از او مدت باقی مانده را به خود بذل نماید و اقدام به بخشیدن مدت صیغه موقت نماید.

مانند آنکه شوهر به زن وکالت دهد که در صورت وقوع حادثه معینی مانند سوء رفتار مرد و یا ترک زندگی خانوادگی از جانب او یا مسافرت طولانی، بقیه مدت را به خود بذل کند و یا اینکه به زن وکالت دهد تا هرگاه بخواهد بقیه مدت را به خود ببخشد. علاوه بر این، در شرایطی که مدت عقد موقت طولانی است و مرد به وظایف زناشویی خود عمل نمی‌کند، زن باید بتواند به دادگاه مراجعه کرده و الزام شوهر به بذل مدت را از دادگاه بخواهد که در این صورت دادگاه حکم به بخشیدن مدت صیغه موقت صادر خواهد کرد. لازم به تذکر است مهریه عقد موقت در هر حالت بر عهده مرد است و به هیچ وجه ساقط نمی‌شود.

ماهیت بذل مدت

در خصوص اینکه ماهیت بذل مدت در ازدواج موقت چیست در ابتدا لازم است تا به اعمال حقوقی انسان از منظر قانون نگاهی انداخته و به تعریف هریک از نظر قانون با ذکر مثال بپردازیم و سپس ماهیت حقوقی بذل مدت را بیان نماییم. اعمال انسان در عالم حقوق در دو دسته زیر قابل تقسیم بندی است:

عقود و قراردادها: عقد در قانون عبارت است از همکاری متقابل اراده دو یا چند شخص در ایجاد یک ماهیت حقوقی. همانطور که از تعریف عقد پیدا است در عقد نیاز به اراده، قبول و رضایت هر یک از طرفین قرارداد است. مانند عقد بیع یا عقد اجاره.

ایقاعات: بر خلاف عقود، ایقاعات صرفا با اراده یکی از طرفین ایجاد می‌گردد. به عنوان مثال در عقد نکاح، طلاق حقی است که قانون گذار و شرع مقدس صرفا برای مردان در نظر گرفته است و برای انجام طلاق صرف اراده مرد و اعمال این اراده کافی است.

همانطور که در تعریف بذل مدت گفتیم، بذل مدت اختیار و حقی است صرفا برای مرد در عقد موقت، تا هر زمان که بخواهد بتواند با بذل باقی مدت عقد موقت اقدام به خاتمه نکاح موقت نماید؛ بنابراین ماهیت بذل مدت نیز این است که ایقاع بوده و صرف اراده دارنده حق بذل مدت که مرد است برای اتفاق افتادن آن کافی است.

آثار بذل مدت

اتمام رابطه زوجیت: از مهمترین آثار بذل مدت پایان یافتن رابطه زوجیت میان زن و مرد است.

ملزم شدن زن به رعایت عده عقد موقت از دیگر آثار بذل مدت در عقد موقت رعایت عده است که رعایت عده بسته به شرایط زن عبارت است از:

دو طهر در زنانی که عادت ماهانه می‌شوند.

۴۵ روز در زنانی که به سن یائسگی نرسیده لکن عادت ماهانه منظمی ندارند.

تا زمان وضع حمل برای زنان باردار.

یائسه و باکره عده ندارند.

از بین رفتن شرط انفاق: باید دانست نفقه به خودی خود در عقد موقت راه ندارد مگر اینکه زوجین آن را شرط کرده باشند که پس از بخشیدن مدت صیغه موقت مرد دیگر تکلیفی بر انفاق و پرداخت نفقه نخواهد داشت.

منبع: میزان آنلاین