سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به واسطه بارش‌های سیل‌آسا تالاب آق‌گل پس از سال‌ها به طور کامل آبگیری شد و حتی اوایل سال ۱۳۹۹ نیز سیراب و مامن پرندگان مهاجر شد، تا اینکه سال ۱۴۰۰ به دلیل خشکسالی و کاهش بی‌سابقه بارش‌ها، آق‌گل دوباره خشک و همچنان تشنگی آن ادامه دارد.

تالاب طبیعی و فصلی آق‌گل در محدوده مرزی استان‌های همدان و مرکزی و به فاصله ۳۰ کیلومتری شمال شرقی ملایر و ۲ کیلومتری جنوب شرقی اسلامشهر آق‌گل در شهرستان ملایر و ۱۸ کیلومتری شمال غربی خنداب در استان مرکزی و یک کیلومتری جنوب غربی روستای قاسم‌آباد در استان مرکزی واقع شده و در میان ۶ حوضه آبریز اصلی کشور در حوضه آبریز فلات مرکزی و در حوضه آبریز فرعی ریاچه نمک و زیر حوضه فرعی کمیجان و زیر حوضه رودخانه قره‌چای که تامین کننده اصلی حقابه تالاب است، قرار گرفته است.

بارش‌های خوب زمستانی امسال هم نتوانست آق‌گل تنها تالاب فصلی استان همدان را سیراب کند واین پدیده زیبای طبیعی همچنان تشنه است.

تالاب آق گل از غنی‌ترین آبگیر‌های طبیعی غرب کشور محسوب می‌شود وبر اساس آمار‌ها در سال‌های پر فروغش مامن و گذرگاه بیش از پنج هزار گونه پرنده آبزی و کنار آبزی همچون مرغابی، غاز خاکستری، تنجه، انواع اردک، لک‌لک بوده است.

تالاب آق‌گل یک دریاچه فصلی آب شیرین است که در محدوده دشت سیلابی کم‌شیب واقع شده، آق‌گل نسبتا مسطح است و پست‌ترین نقطه آن دارای ارتفاعی حدود ۱۶۴۰ متر از سطح دریا است.

مساحت حوزه آبریز آق‌گل ۲۵۶.۵ کیلومتر مربع و محیط آن کیلومتر است، بیشترین ارتفاعات این حوضه مربوط به کوه اسماعیل دراز با ارتفاع ۲۱۲۰ متر و کمترین ارتفاع مربوط به پهنه آبگیر تالاب با ارتفاع ۱۶۴۰ متر از سطح دریا است، منابع تامین آب آق‌گل از نزولات آسمانی در سطح حوضه آبریز تالاب و نیز کانال‌ها و نهر‌های آب کشاورزی منشعب از رودخانه قره‌چای و گاهی طغیان رودخانه قره‌چای است که سرریز آب‌های ورودی به تالاب (در فصول پر آب) از قسمت شمال تالاب خارج شده و در ادامه مسیر به رود قره‌چای می‌ریزد.

چهار سال از آبگیری کامل آق‌گل می‌گذرد

فصول آبگیری تالاب آق‌گل بسته به میزان بارندگی سالانه از اواخر آذرماه آغاز و تا اواسط خردادماه هر سال پایان می‌پذیرد، به طوری‌که عمق آب تالاب از صفر تا یک متر متغیر است و وسعت آن در سال‌ها و ماه‌های پرآبی به حدود ۱۵ کیلومتر مربع هم می‌رسد و با پیشروی آب در قسمت‌های میانی، جزیره‌هایی به ارتفاع ۶ متر نیز ظاهر می‌شود.

اما از اواسط سال ۱۳۹۹ تاکنون خشکسالی دامن‌گیر تالاب آق‌گل شده و سخاوت آسمان و ریزش برف و باران زمستان امسال نیز تن خشک و ترک‌خورده آق‌گل را سیراب نکرد و به گفته معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان همدان آبگیری تالاب آق‌گل در گرو بارش‌های بهاره است و باید همچنان چشم امید به دستان سخاوتمند آسمان داشته باشیم.

"مهدی صفی‌خانی"  گفت: در بازدیدی که روز گذشته از تالاب آق‌گل و رودخانه‌های اطراف تالاب داشتیم، هنوز آبی در رودخانه‌های حاشیه تالاب از جمله رودخانه قره‌چای و رودخانه اسلامشهر آق‌گل جاری نشده که توقع داشته باشیم تالاب آبگیری شود.

وی تاکید کرد: میزان بارش‌های زمستان به اندازه‌ای بالا نبود که رودخانه‌های حاشیه تالاب پرآب و آق‌گل سیراب شود، این توقع بی‌جایی است و فقط باید منتظر بارش‌های بهاره باشیم.

به گفته معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان همدان، بارش‌های پیش‌رو تعیین کننده سیراب شدن تالاب آق‌گل است و با توجه به اینکه هنوز آبی در رودخانه قره‌چای جاری نشده، نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که حقابه سالانه تالاب از این رودخانه تامین شود.

صفی‌خانی همچنین به برنامه مدیریت جامع تالاب آق‌گل اشاره و بیان کرد: اجرایی شدن کامل این برنامه به زمان نیاز دارد و طبق روال جلسات استانی آن تشکیل می‌شود و سه هفته گذشته جلسه‌ای در خنداب برگزار شد و پیگیر اقدامات شاخص دستگاه‌هایی که وظایف آن‌ها در راستای برنامه مدیریت تالاب تعیین شده، هستیم.

باید منتظر بارش‌های بهاره باشیم

به گفته وی؛ تحقق این برنامه جامع برای آبگیری تالاب بلند مدت است، اما در کوتاه مدت برای سیراب شدن تالاب باید منتظر بارش‌های خیلی خوب باشیم که با توجه به خشکسالی‌های اخیر و کاهش بارش‌ها، آبگیری آق‌گل کار سختی است.

صفی‌خانی یادآور شد: پس از بارش‌های سیلابی و خوب سال ۱۳۹۷ و ۹۸، تالاب آق‌گل صد درصد آبگیری شد و حتی تا خرداد سال ۱۳۹۹ نیز تالاب آب داشت، در حالی‌که سال‌های قبل از ۱۳۹۷ بستگی به میزان بارش‌ها و شرایط جوی، تالاب آبگیری شد، اما نه صد درصد.

در کنار تمامی اقدامات انجام شده و به منظور مدیریت، حفظ و احیای تالاب آق‌گل، شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان همدان و استان مرکزی در جلسه مورخه شهریورماه ۱۴۰۰ برنامه مدیریت جامع تالاب آق‌گل را به عنوان یک سند بالادستی و بین‌بخشی برای تمامی دستگاه‌های اجرایی مصوب کرد و دستگاه‌های اجرایی مکلف شدند اقدامات اولویت‌دار برنامه مدیریت جامع تالاب آق‌گل مرتبط با دستگاه خود را در برنامه و بودجه سنواتی خود لحاظ کرده و گزارش پیشرفت کار خود را به کمیته استانی مدیریت جامع تالاب آق‌گل و شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان ارائه کنند، همچنین سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان نیز در تخصیص بودجه‌های استانی به دستگاه‌ها، اقدامات اولویت‌دار این برنامه را لحاظ کنند.

برنامه مدیریت جامع؛ نجات‌بخش تالاب آق‌گل

در عین حال اداره کل حفاظت محیط زیست ۲ استان مکلف شدند به عنوان دبیرخانه کمیته استانی مدیریت تالاب، بر اساس برنامه و پروتکل‌های پایش برنامه مصوب، ضمن اخذ گزارش از دستگاه‌های ذیربط گزارش‌های دوره‌ای منظم از وضعیت تالاب و روند پیشرفت اجرای برنامه مدیریت را به کمیته استانی مدیریت تالاب ارائه دهد.

پیرو این برنامه مدیریت جامع تالاب آق‌گل، استانداران وقت ۲ استان همدان و مرکزی نیز، برنامه مدیریت پیش‌رو را برنامه‌ای جامع و همه‌سو نگر دانستند که اقدامات پیش‌بینی شده در آن با نظر و مشارکت مستقیم تمامی ذی‌نفعان ائم از دستگاه‌ها و نهاد‌های دولتی و نمایندگان جوامع محلی هر ۲ استان همدان و مرکزی تهیه و تدوین شده است.

طبق تاکید استانداران وقت همدان و مرکزی، این برنامه دربر گیرنده اقدامات اساسی برای حفاظت و احیای تالاب زیبای آق‌گل است و این اقدامات باید با پشتیبانی همه دستگاه‌های ذیربط و ذینفع، سمن‌ها و جوامع محلی به اجرا گذاشته شود تا با اجرای دقیق این برنامه به طودی شاهد جلب مشارکت مردم، بسط فرصت‌های بهره‌برداری پایدار از تالاب همچون گردشگری، رونق معیشت جوانع محلی و احیای کامل تالاب ارزشمند آق‌گل باشیم.

طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با مشارکت سازمان حفاظت محیط زیست کشور به عنوان مرجع ملی و برنامه عمران ملل متحد (UNDP) و تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) با هدف کاهش و یا حذف دائمی تهدید‌ها و به طور کلی پایداری و بقای زیست و تامین شرایط بهینه مدیریت این اکوسیستم‌های ارزشمند طبیعی از سال ۲۰۰۵ تعریف و عملیاتی شده است.

برنامه مدیریت تالاب‌ها ابتدا در سه تالاب بااهمیت کشور شامل دریاچه ارومیه، تالاب شادگان و تالاب پریشان بر اساس رویکرد مشارکتی تدوین شد، در ادامه این روند به منظور ظرفیت‌سازی و استقرار سیستم مدیریت در سطح ملی و انتقال تجارب حاصل از آن، اغلب تالاب‌های کشور به تدریج انتخاب شدند تا در فاز توسعه دستاورد‌های طرح بین‌المللی حفاظت از تالاب‌های ایران، مدیریت بر اساس رویکرد زیست‌بومی در آن‌ها مستقر شود، مطابق ضوابط تعیین شده این برنامه برای تالاب‌های داخلی استانی باید به بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در استان ارائه و پس از تصویب جهت اجرا با مجریان و دست‌اندرکاران داخل استان ابلاغ گردد.

گردشگری؛ افق روشن آق‌گل

تالاب آق‌گل به مساحت ۸.۴۳۳ کیلومتر مربع، یکی از این تالاب‌های منتخب است و برای تهیه و تدوین برنامه مدیریت جامع تالاب آق‌گل نیز از رویکرد راهبردی مشارکتی استفاده شده است.

در همین راستا طبق اعلام معاون وقت محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست کشور، به منظور تبادل نظرات و اطلاعات میان ذی‌نفعان مختلف و تدوین برنامه مدیریت جامع تالاب آق‌گل طی سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۹ چهار کارگاه هم‌اندیشی با مشارکت همه گروه‌های ذیربط و ذینع هر ۲ استان همدان و مرکزی و با حمایت فنی از طرف حفاظت از تالاب‌های ایران تشکیل شد.

چشم‌انداز تالاب آق‌گل

تالاب آق‌گل تالابی است با اکوسیستم پایدار، دارای آب کافی متناسب با ویژگی‌های اقلیمی و اکولوژیکی منطقه که واجد کارکرد‌های اکولوژیکی، هیدرولوژیکی و هیدروئولوژیکی تاریخی، اقتصادی و گردشگری است و با محوریت جوامع محلی مدیریت می‌شود و هدف کلی مدیریت جامع تالاب آق‌گل، ایجاد مدیریت یکپارچه زیست‌بومی در حوضه آبریز تالاب به منظور حفظ و احیاء تالاب و تامین معیشت پایدار جوامع محلی است.

با توجه به اینکه تالاب آق‌گل از خرداد ماه سال ۱۳۸۸ به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شد، هم‌اکنون ارتقاء وضعیت حفاظتی تالاب به پناهگاه حیات‌وحش در دست پیگیری است و این تالاب ارزشمند به دلیل رخ دادن خشکسالی‌های مکرر، بهره‌برداری‌های شدید از سفره‌های آب زیرزمینی مناطق پیرامون، تغییر کاربری اراضی و دیگر عوامل، دستخوش تغییراتی شده که در صورت عدم توجه ضرر‌های غیرقابل جبرانی را متحمل خواهد شد.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست ملایر، اما امیدوار است که با ورود آب به رودخانه قره‌چای، آب به آق‌گل برسد و به زودی تالاب آبگیری شود.

وی با اشاره به تشکیل مستمر ۲ جلسه کارگروه احیای تالاب آق‌گل در استان همدان و مرکزی با حضور فرمانداران ۲ شهرستان ملایر و خنداب و دستگاه‌های عضو کارگروه طی سال‌جاری، بیان کرد: لایروبی بستر تالاب از جمله مصوبات این کارگروه بود که مقرر شد بخشی از رسوباتی که طی سیلاب سال‌های گذشته ته‌نشین شده بود، جمع‌آوری و به صورت جزیره‌های مصنوعی درآید.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست ملایر: تمام تلاش ما تامین حقابه ۲ میلیون مترمکعبی تالاب آق‌گل از رودخانه قره‌چای در استان مرکزی است، البته اگر آبی در رودخانه جریان داشته باشد.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست ملایر نصب کنتور هوشمند چاه‌های عمیق تالاب در حوزه استان همدان و مرکزی، پلمب چاه‌های غیرمجاز، توسعه کشت‌های کم آب‌بر و اصلاح الگوی کشت در منطقه از طریق ارائه آموزش‌ها و مشوق‌های لازم را از دیگر مصوبات برشمرد و افزود: در این جلسات از ذی‌نفعان محلی، دهیار و شورای اسلامی و دبیر سمن تالاب آق‌گل نیز دعوت شد.

نجاری ادامه داد: امام جمعه اسلامشهر آق‌گل در جریان اتفاقات تالاب است و درخواست کردیم در خطبه‌های نماز جمعه این شهر موارد لازم مطرح تا در حوزه آموزشی و فرهنگی به ما کمک شود.

آبگیری آق‌گل در گرو پرآب شدن رودخانه قره‌چای است

وی یادآور شد: برای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نیز مصوب شد که در صورت آبگیری تالاب، گردشگری نیز وارد شود و این منطقه جزء مناطق نمونه گردشگری معرفی و اعتبارات و تسهیلات خاص گردشگری پیگیری شود.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست ملایر عمده مشکل تالاب آق‌گل را تامین حقابه آن عنوان کرد و گفت: در این زمینه نخستین کارگروه جهادی حوزه آبخیز تشکیل‌و یکسری پیشنهادات مطرح شد تا رودخانه‌ها، انهار و قنات‌هایی همچون قنات توتل که در حوزه آبریز تالاب آق‌گل است و سرریز آن‌ها به تالاب می‌رفت، از طریق اداره ذیربط خود پیگیری شود.

نجاری ادامه داد: بنا داریم قنات‌هایی که در محدوده تالاب است، احیا، ترمیم و بازسازی شوند و تغذیه تالاب از طریق این قنات‌ها انجام شود و سال‌های آینده آبگیری به صورت مستمر اتفاق بیفتد.

به گفته وی، پیگیر تامین حقابه تالاب هستیم، تاکنون پیشروی آب از رودخانه قره‌چای به تالاب به کُندی صورت می‌گیرد و تا روستای مانیزان آب آمده و به دلیل اینکه نفوذ آب در بستر رودخانه زیاد است، هنوز به تالاب نرسیده و امبدواریم با بارش‌های بهاره آق‌گل آبگیری و سیراب شود.

شناسایی بیش از ۱۰۰ گونه پرندگان در آق‌گل

تنوع بالای زیستگاهی تالاب ویژگی بارز آق‌گل است و پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی، شاخص‌ترین و متنوع‌ترین گونه‌های جانوری منطقه به شمار می‌رود، شناسایی بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان آبزی و کنار آبزی در این زیستگاه، نشان دهنده تنوع بالای زیستگاهی، ارزش و اهمیت حفاظت از تالاب است.

گونه‌های اردک مرمری، اردک بلوطی، اردک سرسفید، گیان‌شاه بزرگ و غاز پیشانی سفید کوچک از پرندگان دارای اهمیت بین‌المللی است که در تالاب آق‌گل به صورت مهاجر عبوری و زمستان‌گذران حضور پیدا می‌کنند و در زمره پرندگان حمایت شده محسوب می‌شوند.

از پرندگان شاخص تالاب آق‌گل گونه‌های لک‌لک سیاه و سفید، چوب‌پا، نوک خنجری، خروس کولی، آبچیلک آوازخوان، کاکایی سرسیاه و پرستوی نوک کاکایی در متطقه زادآوری دارند، همچنین گونه‌های قوی فریادکش، کاکایی بزرگ، حواصیل خاکستری، حواصیل سفید بزرگ، فلامینگوی بزرگ، آبچیلک پاسرخ و تک‌زی، آبچیلک نوک سربالا و آبچیلک آوازخوان از پرندگان شاخص مهاجر و زمستان‌گذران تالاب به شمار می‌روند.

در این میان جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد بیکار ننشستند و پابه‌پای بخش دولتی و نهاد‌های علمی، برای احیای تالاب آق‌گل از هیچ تلاشی دریغ نکردند، تاسیس سازمان مردم‌نهاد تال‌گل نمونه بارز این هم‌افزایی برای نجات آق‌گل است که از بهمن ۱۳۹۹ مجوز رسمی این سمن صادر و اعضای آن فعالیت خود را به صورت رسمی در حوزه محیط زیست آغاز کردند، در حالی‌که این سمن قبل از این در حوزه‌های فرهنگی، ورزشی و مذهبی فعالیت داشته و همچنان این فعالیت‌ها با ۶۰ نفر عضو ادامه دارد.

دبیر سمن تالاب آق‌گل (تال‌گل) که در کنار دیگر اعضای آن همواره دغدغه زیست‌محیطی و حفاظت و احیای تالاب را دارد، معتقد است تالاب فصلی آق‌گل به عنوان بزرگترین تالاب استان همدان با وجود ۴۶ گونه پرنده کمیاب و گونه‌های جانوری و گیاهی و بی‌مهرگان، ظرفیتی مستعد برای گردشگری است که باید حفظ و احیا شود.

تحقق مدیریت جامع تالاب؛ هدف تال‌گل

"رضا براتی"  داشت: تالاب آق‌گل در منطقه شکار ممنوع است و با پیگیری محیط زیست، در آستانه تبدیل شدن به حیات وحش است.

وی با بیان اینکه تالاب آق‌گل از سال ۱۳۹۰ خشک و به صورت مقطعی آبگیری شد، افزود: سال ۱۳۹۷ و ۹۸ به طور کامل آبگیری شد و گونه‌های جانوری زیادی به این منطقه مهاجرت کردند که بازتاب رسانه‌ای خوبی در سطح کشور داشت.

دبیر سمن تال‌گل با بیان اینکه از سال گذشته تاکنون تالاب در خشکسالی به سر می‌برد، ادامه داد: حقابه تالاب آق‌گل سالانه ۲ میلیون مترمکعب از رودخانه قره‌چای در استان مرکزی است که علاوه بر تالاب، روستا‌های اطراف خنداب در این استان از این رودخانه تعذیه می‌کنند.

به گفته براتی، به دلیل شوره‌زار بودن جنس خاک تالاب، آب را در خود نفوذ نمی‌دهد و بیشتر آب تبخیر می‌شود.

وی با اشاره به هم‌افزایی جوانان محلی با مسئولان و نمایندگان ۲ استان و شهرستان‌های ملایر و خنداب برای احیای تالاب آق‌گل و رساندن مشکلات به گوش مسئولان بلندپایه کشوری، تاکید کرد: با توجه به مصوب شدن برنامه مدیریت جامع تالاب آق‌گل، در کنار مسئولان برای تحقق این برنامه تلاش می‌کنیم.

راه‌اندازی سایت پرنده‌نگری در تالاب آق‌گل

دبیر سمن تال‌گل با بیان اینکه این مصوبه از سوی ۲ استان همدان و مرکزی قدرت اجرایی دارد، گفت: علاوه بر تامین سالانه حقابه تالاب از رودخانه قره‌چای، برنامه‌هایی همچون نهال‌کاری، توسعه زیرساخت‌های منطقه تالاب، اصلاح راه دسترسی، احداث سرویس‌های بهداشتی و آلاچیق توسط شهرداری و شورای اسلامی شهر اسلامشهر آق‌گل و برگزاری تور‌های گردشگری در دستور کار است و ما نیز در کنار مسئولان اجرایی هستیم.

براتی یادآور شد: در صدد ایجاد و راه‌اندازی سایت پرنده‌نگری برای شناسایی و مراقبت از گونه‌های پرندگان و دعوت از دانش‌آموختگان رشته‌های مرتبط و برگزاری کارگاه‌های آموزشی شناخت گونه‌ها و اکولوژی گونه‌ها هستیم.

وی تهیه و تدوین کارگاه تولید کیسه‌های پارچه‌ای با ۲ هدف حفظ محیط زیست و چاپ و نشر مشکلات تالاب را از دیگر برنامه‌های اجرایی این سمن برشمرد و گفت: با اجرای این کارگاه در نظر داریم تالاب آق‌گل به دغدغه اصلی منطقه تبدیل شود.

دبیر سمن تال‌گل با بیان اینکه لوگوی این سمن گونه فلامینگو یکی از گونه‌های مهاجر تالاب آق‌گل است، ادامه داد: با همکاری محیط زیست استان همدان و مرکزی و شهرستان ملایر، آموزش‌ها و کارگاه‌هایی را به ویژه در سطح مدارس داریم تا دانش‌آموزان با جاذبه‌های تالاب آشنا شوند.

براتی همچنین به حضور انجمن زیست‌بوم ایرتال از استان مازندران به منطقه تالاب آق‌گل و انجام برنامه‌های آموزشی اشاره و بیان کرد: پیرو تصویب برنامه مدیریت جامع تالاب آق‌گل، فرماندار شهرستان ملایر و خنداب تاکید بر تامین حقابه تالاب و احیای آن دارند.

ایجاد جزیره‌های مصنوعی در بستر تالاب آق‌گل

قابل ذکر است که دستگاه‌های دولتی طی سال‌های گذشته به ویژه پس از سیلاب سال ۱۳۹۷ و ۹۸، به منظور حفاظت از تالاب و همچنین جلوگیری از آب گرفتگی اراضی و روستا‌های مجاور، اقدام به احداث خاکریز در اطراف تالاب کردند که این خاکریز به عرض ۱۰ متر و به ارتفاع ۱.۵ متر جوانب تالاب را احاطه کرده، کل پهنه آبگیر تالاب آق‌گل حدود ۱۳۰۰ هکتار است که ۸۳۰ هکتار آن محصور در خاکریز است.

در این راستا، دبیر سمن تال‌گل اضافه کرد: از زمان ایجاد این خاکریز‌ها تاکنون، سه چاله در اطراف تالاب ایجاد شده که در بارش‌های اخیر پر آب شده‌اند و حتی این حجم کم از آب موجب کوچ گونه‌های کمی در بستر آن‌ها شده است و امیدواریم با تداوم بارندگی‌ها پر آب‌تر شود.

براتی لایروبی تالاب و اختصاص اعتبار مورد نیاز را یکی از اولویت‌های مهم برشمرد و افزود: رسوباتی که در تالاب جمع شده و اجازه نمی‌دهد آب جذب شود، می‌توان آن را به جزیره‌های مصنوعی تبدیل کرد تا گونه‌های قدیمی از بین نرود.

به گفته وی؛ زمانی‌که تالاب به طور کامل آبگیری شد، هر روز توریست وارد منطقه می‌شد و اهالی محلی درآمدزایی داشتند و به یک پایلوت گردشگری تبدیل شده بود.

دبیر سمن تال‌گل در عین حال خشک شدن تالاب را بستری برای ریزگردها، کانون گرد و غبار در منطقه، ایجاد معضلاتی برای اهالی منطقه و آسیب رساندن به باغ‌های انگور دانست و تاکید کرد: چنانچه مسئولان پیگیر احیای تالاب آق‌گل و رفع مشکلات تامین حقابه تالاب نباشند، آب به تالاب نمی‌رسد و همین آش و همین کاسه...

منبع: ایرنا