یونس پناهی در سخنرانی آغازین خود در نشست معاونین تحقیقات و فناوری دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور سیاست‌های کلان معاونت تحقیقات و فناوری از مرجعیت علمی تا پاسخگویی را تشریح کرد.

مرجعیت علمی تا پاسخگویی

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، در ابتدا از معاونین برای تعامل با مدیران ستادی وزارت دعوت و تصریح کرد: به اشتراک گذاری سیاست‌های کلان میان معاونین و مدیران ستادی یکی از موارد حائز اهمیت است. انتظار می‌رود در این نشست آینده نگاری و برنامه‌های کلان و چهارچوب فکری تبیین و تشریح شود، تجربه‌های موفق دانشگاه‌ها به اشتراک گذاشته شود و راهکار‌هایی برای رسیدن به اولویت‌ها و نحوه دستیابی به مرجعیت علمی مبنی بر شاخص‌های پاسخگو به مذاکره گذاشته شود.

وی با بیان اینکه باید نقشه راه تحقیقات سلامت جهت نیل به مرجعیت علمی، توجه به بار بیماری‌ها و افزایش شاخص‌های سلامت در جامعه ارتقا یابد، تصریح کرد: باید هدفگذاری کنیم و در حل مسائل سلامت در جامعه و منطقه به مرجعیت دست یابیم.

او با بیان به اینکه گام اول در مرجعیت علمی سیاستگذاری است، خاطرنشان کرد: باید روند‌های علم، فناوری و آینده نگاری روند‌ها پیگیری شود. همینطور فناوری‌ها و عناوین جدید علمی شناسایی شود نقشه راه و ماموریت‌ها برای ساختار‌های علمی طراحی و در سطح ملی همگرا شده و نگرش‌ها در بحث مرجعیت علمی تغییر یابد و ذهنیت‌ها هم به صورت صحیح ارائه شود.

پناهی گام بعدی را ساختار دانست و بیان کرد: باید فراساختار‌هایی جهت تقویت و تمرکز بر اولویت‌های ملی طراحی شود و فعالیت‌های ساختار‌های علمی و فناوری با نقشه ملی تطبیق یابد. در ادامه باید فرآیند‌ها هم تدوین شود. طراحی یک فرایند برای تعیین وضعیت سیستم سلامت یکپارچه و مشخص کردن وضعیت دلخواه، طراحی یک فرآیند برای پایش مستمر و مشاهدات کلان از سیستم یکپارچه سلامت و طراحی فرآیند برای ارتباطات جهانی و مدیریت دانش دارای اهمیت است.

۳۰ درصد تولیدات علمی از طریق تعاملات بین المللی است

پناهی با بیان اینکه اکنون ۳۰ درصد تولیدات علمی در کشور از طریق تعاملات بین المللی است، بیان کرد: در حالیکه این رقم در میان کشور‌های منطقه بالاتر است. این ظرفیت برای دانشمندان ما وجود دارد که با ایرانیان مقیم خارج کشور تعامل و ارتباط برقرار کنیم.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، سطح استراتژی را به دو سطح بالادستی و سطح میانی تقسیم کرد و افزود: در سطح میانی به امور و کار‌های تیمی بیشتر توجه شود و باید فرهنگ آن ایجاد شود، زیرا به دلیل محدودیت در منابع و زیرساخت‌ها راه گریزی نیست. برای مثال به عنوان یک تمرین اخیرا از کلان مناطق کشور خواسته شده برنامه‌های مشترک خود را به معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت معرفی کنند.

وی یکی الزامات مرجعیت علمی را امکانات و حمایت‌های بالادستی دانست و تصریح کرد: حمایت‌های بالادستی بسیار موثر است تا سهم تحقیقات و فناوری از GDP افزایش داده شود و در این حوزه تاسیس مراکز تحقیقات بین رشته‌ای مبتنی بر ماموریت‌ها مطرح می‌شود.

پناهی عنوان کرد: علاوه بر تجهیزات باید از نیروی انسانی نیز بهره برداری شود. برنامه‌های متنوع برای تشویق نخبگان جهت بهره برداری از زیرساخت‌ها وجود دارد. مانند استفاده از ظرفیت سرباز نخبه که اخیرا در این زمینه تفاهم نامه‌ای با دانشگاه دفاع ملی به امضا رسیده است.

او به تولید و به کارگیری تکنولوژی اشاره کرد و افزود: طراحی زنجیره ایده تا محصول حمایت از تکنولوژی‌های همگرا تولید انسولین و دارو‌های شیمی درمانی نمونه به کارگیری تکنولوژی است. بخش دیگر مرجعیت علمی، ترجمان علمی و کاربست آن است. توسعه زیرساخت‌های کاربست دانش و تقویت ارتباط با صنعت یکی از ضروریات است.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، با بیان اینکه در دیپلماسی علمی، همانند دیپلماسی سیاسی باید تمام مراودات علمی و همکاری‌ها در جهت منافع کشور باشد، تاکید کرد: طراحی پروژه با سازمان‌های بین المللی برای حمایت از کشور‌های منطقه و استفاده از نخبگان ایرانی مقیم خارج از کشور در اولویت قرار می‌گیرد.

به گفته وی، بخش دیگر مرجعیت علمی، بهبود اقتصاد دانش بنیان است. علمی که منجر به ثروت بشود دارای ارزش است؛ علم به ذات مسئله خوب و مثبتی است، ولی باید نافع باشد.

پناهی با اعلام اینکه در حال حاضر در ساختار وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی تمام اجزای لازم برای ایجاد مرجعیت علمی وجود دارد، تاکید کرد: اکوسیستم معاونت تحقیقات و فناوری مبتنی بر مدل‌های پویا در کشور موجود است، ولی نیازمند سیاست گذاری صحیح است. منابع حمایتی مهیا است، نیروی انسانی کارآمد شامل نخبگان و پژوهشگران و دانشجویان فعالی در کشور هستند و باید از این پتانسیل‌ها بهره برداری کرد.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، توصیه کرد: سال آینده وزارت بهداشت به دنبال سیستم پزشک خانواده است فرصت خوبی است تا برنامه تحقیقات و فناوری را در این بستر پیاده سازی کنیم. از بیگ دیتا‌ها برای حل مشکلات سلامت جامعه بهره برداری کنیم.

پناهی با بیان اینکه باید بستر را به نحوی مهیا ساخت تا نخبگان در این حوزه مشارکت داشته باشند، خاطرنشان کرد: انتظارات معاونت تحقیقات و فناوری در بخش نیروی انسانی ارتباط مستمر با سرآمدان تحقیقات و فناوری مانند محققان یک درصد برتر و برگزیدگان جشنواره‌های ملی و بین المللی، نخبگان پژوهشی و برترین‌های حوزه فناوری است.

وی افزود: در حوزه منابع علمی و سرمایه گذاری باید ارتباط مستقیم و مستمر با بادی گرنت‌ها و صندوق ها، خیرین سلامت، مدیران و شرکت‌های بزرگ دارویی، معاونین تحقیقات و فناوری نیرو‌های مسلح در برنامه قرار گیرد.

پناهی افزود: در حوزه سیاست گذاری ضرورت دارد، ضمن ارتباط مستمر مبتنی بر نیاز کشور با روسای کوهورت‌های بزرگ، پرشین کوهورت، بیوبانک ها، رجیستری، آزمایشگاه‌های جامع، مراکز جامع سلول‌های بنیادی، شبکه‌ها و ... باید در جهت ارائه داده‌های قابل تعمیم و معتبر جهت تصمیم گیری‌های کلان نظام سلامت، ارائه روش‌های پیشگیری و پیش بینی فاکتور‌های خطر جهت کاهش بار بیماری ها، ارائه بیومارکر‌ها و طبقه بندی‌های جدید جهت تشخیص سریع اقدامات سریع و موثری انجام شود.