فاطمی امین وزیر صنعت، معدن و تجارت در برنامه صف اول به سوالات زیر در حوزه صنعت و تجارت خارجی پاسخ داد.

پیگیری تخلف خودروسازان درباره پرداخت خودرو به سازمان ها به کجا رسید؟

فاطمی امین:  اسفند ماه سال پیش رئیس جمهور تاکید کردند که در واگذاری خودرو‌ها ضوابطی باید رعایت شود و  رانت نباید در این بخش به وجود بیاید.

گزارش هایی دریافت شده که چندین سازمان با یکی از خودروساز‌ها (که البته جزو دو خودروساز بزرگ نیست) برای کارکنان خود قراردادی بستند و خودرو گرفتند که این موضوع بررسی شده و گزارش در حال نهایی شدن است و با شرکت متخلف برخورد می‌شود.

از چین و توافقات در حوزه تجارت خارجی چه خبری دارید؟

فاطمی امین: چین یک اقتصاد بسیار بزرگ دارد . ۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد دلار ارزش تجارت خارجی و ۱۷ هزار میلیارد دلار ارزش تجارت داخلی این کشور است. در انواع و اقسام رشته‌های صنعتی و فناوری ورود کرده و تنوع محصول بالایی دارد بنابراین همکاری بین ایران و چین برای ما ارزشمند است.

نکته مهم دیگر این است که چین برای خودش جایگاه و شان مستقلی دارد و دنباله رو کشور‌های غربی  نیست. ما دشمنان مشترک داریم بنابراین توسعه تجارت دو کشور اهمیت دارد.

از اوایل امسال در حوزه‌های مختلف معدن، فولاد و ماشین آلات تفاهمات و مذاکراتی بین دو کشور انجام شده است به طور مثال در حوزه مس پروژه بزرگی تعریف شده که در صورت اجرا ظرفیت تولید مس تا یک میلیون تن می رسد و در بخش تامین ماشین آلات این طرح  مذاکراتی با چین داشتیم.

در حوزه  فولاد و صنعت خودرو هم مذاکراتی بین شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های چینی انجام شده است. در بحث موتور و لوکوموتیو قراردادهای خوبی داریم که طی آن انتقال فناوری و ساخت داخل هم انجام می‌شود.

الان خام فروشی در حوزه معدن داریم؟

فاطمی امین: الان تقریبا خام فروشی نداریم. ۶۰۰ میلیون تن ماده معدنی برداشت می‌کنیم و تنها ۱.۷ درصد از مواد معدنی را به صورت خام صادر می‌کنیم و در عوض کلی مواد خام هم وارد کشور می شود اما شمش مس و فولاد صادر می‌کنیم که آن هم باید تبدیل به ورق و سپس صادر شود.

وضعیت تجارت خارجی ایران به چه صورت است؟

فاطمی امین: برنامه ریزی داشتیم تا صادرات غیر نفتی کشور طی امسال ۵۰ میلیارد دلار باشد که تاکنون از این رقم فراتر رفته و تا پایان سال بیشتر هم می شود.

پارسال ۴۵ میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشتیم. تراز تجاری کشور با احتساب نفت مثبت ۳۰ میلیارد دلار است.

صادرات غیر نفتی امسال ۱۷.۷ درصد بیشتر از سال قبل شده است. واردات به لحاظ وزنی ۷ درصد کاهش و به لحاظ ارزشی ۱۶.۹ درصد افزایش یافته  یعنی رشد صادرات بیشتر از رشد واردات بوده است.

رشد واردات هم در شرایطی بوده که واردات کالا‌های مصرفی ۸ درصد کم شده و واردات ماشین آلات ۵۱ درصد و مواد اولیه  ۱۹ درصد بیشتر شده یعنی واردات به نفع تولید بوده و در واقع  سرمایه گذاری در تولید بیشتر شده است.رشد بخش صنعت ۴.۸ درصد و رشد سرمایه گذاری در ماشین آلات ۱۵ درصد بوده است.

ما مشکلات زیادی در معیشت داریم، اما اتفاقاتی در بخش تولید و سرمایه گذاری افتاده که امید به آینده را بیشتر می کند و رشد اقتصادی، میزان اشتغال و تولید در سال‌های آینده رشد خواهد داشت.

اشتغال صنعتی در پاییز امسال بیش از ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده که در سال‌های گذشته بی نظیر بوده است.

در تجارت با کشورهای همسایه وضعیت چطور است؟

فاطمی امین: در ۱۰ ماه نخست امسال صادرات به عراق ۲۳ درصد، ترکیه ۴۶ درصد، عمان ۶۳ درصد، روسیه ۲۳ درصد و کشورهای آفریقایی بیش از ۲۰ درصد رشد داشته که نشان دهنده حرکت کشور در بخش صادرات است.

صادرات به چند دلیل برای ما اهمیت دارد. کارکرد نخست صادرات، تامین ارز برای رفع نیاز‌های وارداتی کشور و کارکرد حداکثری صادرات، اقتدار بین المللی است.

زمانی می‌توانیم اقتدار داشته باشیم که کالا‌هایی صادر کنیم که کشور‌های کمتری آن را صادر می‌کنند. سال گذشته ۷۰ درصدی صادرات ما به روسیه  محصولات کشاورزی بوده اما امسال ۶۰ درصد صادرات ما کالا‌های صنعتی است. در روسیه کاتالیست‌های ایرانی، داروی ضد سرطان، قطعات خودرو و توربین‌های ایرانی می‌بینید.

کارکرد سوم صادرات، ایجاد بازار برای تولید داخل است در واقع صادرات، لوکوموتیو ساخت داخل خواهد شد. اگر برای تولیدکنندگان ایرانی بازاری فراهم کنیم، تولید رشد می کند، اشتغال و درآمد ایجاد می‌شود و بعد تقاضای خرید ایجاد خواهد شد و رکودی که ۱۰ سال درگیر آن بوده ایم از بین خواهد رفت.

برای حمایت از این بخش، صندوق ضمانت صادرات را داشتیم. همچنین با ۱۲ کشور قرارداد بسته شده تا  اعتبار اسنادی گشایش یابد. بین بانک های ایرانی و روسی ارتباط برقرار شده است.

به هر طریق انتقال پول با تهاتر و روش های دیگر انجام می شود و تقریبا تحریم ها را شکست داده ایم. البته تحریم ها کار را سخت کرده اما در میان مدت به نفع ما خواهد بود.

چه اقداماتی برای توسعه تجارت خارجی شده است؟

فاطمی امین: طی یک سال گذشته ۱۲ بار با اتحادیه اوراسیا مذاکره کردیم. کشورهای عضو این اتحادیه در مجموع ۱۸۰ میلیون نفر جمعیت و ۷۰۰ میلیارد دلار مبادلات خارجی دارند که بازار مناسبی برای ما است.

الان برای ۷۰۰ قلم کالا تعرفه ترجیهی داریم اما مذاکرات نهایی شده تا برای ۷ هزار کالا تعرفه صفر شود. عضویت در شانگهای و  اوراسیا درآمدهای صادرات کشور را جهش می دهد.

 هیات های تجاری زیادی به ایران می آیند.  امسال ۶۰ هیات تجاری از آفریقا و ۳۰ هیات از روسیه به کشور ما آمده اند که مذاکرات خوبی هم انجام شده است. باید بین کسب و کارهای ایرانی و کسب و کارهای کشورهای دیگر تجارت ایجاد شود تا تلاطمات تاثیری در ارتباطات نداشته باشد.

تا سال قبل تنها در ۵ کشور رایزن داشتیم که الان به ۱۸ کشور رسیده و نتایج مثبت آن در توسعه تجارت در آینده مشخص می شود.

طرح شناسه کالا به کجا رسید؟

فاطمی امین: با دو معضل کالاهای تقلبی و قاچاق در بازار مواجه بودیم که اجرای طرح شناسه کالا این مشکلات را تا حد زیادی کاهش داده است.

هم اکنون  ۳۰۰ میلیون قطعه خودرو و ۱۸ میلیون لوازم خانگی کد رهگیری دارند. کد رهگیری اصالت کالا را مشخص می کند که ۳ مرحله برای اجرای آن پیش بینی کردیم. نخست اینکه تولید داخل و کالاهای وارداتی باید کد رهگیری داشته باشند. گام دوم همکاری اصناف است که از اوایل تابستان اجرایی شده است. 

در مرحله سوم سامانه شفافیت فروشگاهی را طراحی کردیم  که در آن بارکد کالا مشخص می شود و کار کاملا الکترونیکی خواهد شد. این کار را از مهر آغاز کردیم و ابلاغیه نهایی آن یکشنبه از سوی معاون اول ابلاغ شده است. اجرای آن زمان حدود ۵ ماهه می خواهد که امیدواریم به زودی تکمیل شود.

در مدت اجرای این طرح کاهش قاچاق را داشته ایم و به ویژه در حوزه  قطعه سازی،  فروش قطعه سازان رسمی بیشتر شده است.