فرزاد بهشتی معاون دادستان مشهد در خصوص جرایم مربوط به حوزه اطفال در فضای مجازی گفت: در حوزه فضای مجازی و اطفال پیشگیری و اطلاع‌رسانی به خانواده و قوانین حمایتی از اطفال برای حضور در فضای مجازی، سوءاستفاده از آن‌ها و تولید آثار مبتذل و مستهجن توسط آن‌ها مطرح می‌شود.

او با بیان اینکه فضای مجازی و ارتباط آن با اطفال و نوجوانان را از ۲ جنبه پیشگیرانه و حمایتی می‌توان بررسی کرد، افزود: در زمینه پیشگیری با توجه به اینکه امروز فضای مجازی تمام زندگی ما را فرا گرفته و بخشی از استفاده‌کنندگان از این فضا اطفال و نوجوانانی هستند که ممکن است تازه وارد فضای مجازی شده باشند، بنابراین علاوه بر سالم‌سازی توسط حاکمیت، نظارت والدین نیز باید به عنوان یکی از موضوعات جدی باید مد نظر قرار گیرد.

معاون دادستان مشهد ادامه داد: اطلاع‌رسانی باید به اندازه و به هنگام و به گونه‌ای باشد که طفل یا نوجوان احساس نکند کاملا در معرض رصد قرار دارد، اما باید نظارت کافی توسط خانواده‌ها در این حوزه اتفاق بیافتد. متاسفانه این عدم نظارت منتهی به تشکیل یک‌سری پرونده‌هایی شده است. در نرم‌افزار‌های متعددی که افراد حضور دارند، کانال‌ها و گروه‌هایی تحت عناوین متعددی مانند مباحث ریاضی، تاریخی و اجتماعی تشکیل می‌شود که اکثر دانش‌آموزان و همچنین افراد سودجو در آن حضور دارند. این افراد سودجو با دانش‌آموزان ارتباط برقرار کرده و آن‌ها را ملزم به انجام برخی کار‌ها می‌کنند که طفل یا نوجوان فیلم‌های مبتذل و مستهجنی را بدون آشنایی با آن فرد برای آی‌دی وی ارسال می‌کند؛ در نتیجه این موضوع وسیله‌ای برای تهدید می‌شود.

بهشتی بیان کرد: در این حوزه شاهد شکل‌گیری پرونده‌های تقریبا زیادی هستیم که اطفال و نوجوانان در معرض آزار جنسی قرار می‌گیرند و نمی‌توانند از خواسته‌های آن فرد که اکثر آن‌ها به موضوعات مالی منتهی می‌شود، خلاصی پیدا کنند.

او تصریح کرد: متهمان سایبری تا جایی که بتوانند هویت خود را مخفی نگه می‌دارند؛ بنابراین ابتدا تقاضای خاصی از افراد ندارند، اما بعد از اینکه فیلمی را ارسال می‌کنند، خواسته‌های مالی آن‌ها شروع می‌شود و می‌گویند که اگر می‌خواهید فیلم شما در اختیار دیگران قرار نگیرد، باید مبلغی را پرداخت کنید؛ حتی چگونگی برداشت این مبلغ از کارت والدین را نیز توضیح می‌دهند.

معاون دادستان مشهد با اشاره به اینکه لزوم نظارت خانواده‌ها در این حوزه به صورت جدی خود را نمایان می‌کند، تاکید کرد: باید تصور کنیم همه افراد در فضای مجازی از هویت واقعی خود استفاده نمی‌کنند. اطفال و نوجوانان باید بدانند تصاویری که فرد برای آن‌ها ارسال می‌کند، برای جلب اعتماد است و تصاویری هم که روی پروفایل خود قرار می‌دهد، لزوما تصاویر خود فرد نیست. بعد از جلب اعتماد اطفال و نوجوانان موضوعات دیگر اتفاق می‌افتد.

بهشتی اظهار کرد: برای این منظور قوانین خوبی در حوزه فضای مجازی و برای حمایت از افراد ایجاد شده است. قانون جرایم رایانه‌ای و قوانین مجازات افرادی که در امور سمعی و بصری به صورت غیر مجاز فعالیت می‌کنند، از جمله این قوانین است. در مورد دوم قانونگذار به ویژه در حوزه آزار‌ها و اذیت‌های جنسی و وسیله تهدید قرار دادن آثار مستهجن حمایت‌های خوبی را به عمل آورده و اگر فردی آثار مستهجنی را تهیه کرده باشد و بعد آن را وسیله تهدید قرار دهد تا به خواسته‌های مالی و جنسی خود برسد، قانون‌گذار برای وی حبس طولانی‌مدت در نظر گرفته است.

او افزود: حوزه اطفال و نوجوانان، حوزه خاص و مهمی است؛ بنابراین قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در ۲۳ اردیبهشت سال ۱۳۹۹ مصوب شد. در این قانون از مواد ۹ به بعد در خصوص جرایم و مجازات‌هاست. قانون‌گذار از مواد هفت به بعد نیز مجازات‌هایی را برای کسانی که امنیت روانی یا جسمانی کودکان را دچار اختلال می‌کنند، در نظر گرفته است. یکی از این مواد بند‌های پنج تا ۹ ماده ۱۰ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان است.

معاون دادستان مشهد ادامه داد: بند ۹ بخشی از پرونده‌های ما را به خود اختصاص می‌دهد و آن هم برقراری ارتباط با اطفال و نوجوانان در فضای مجازی به منظور هرگونه آزار یا ارتباط جنسی نامشروع است که در نتیجه آن فرد به یکی از مجازات‌های درجه ۶ قانون مجازات‌های اسلامی یعنی تا ۲ سال حبس محکوم می‌شود. استفاده از طفل و نوجوان برای تهیه، تولید، توزیع، تکثیر، نمایش، فروش و نگهداری آثار سمعی و بصری مستهجن و مبتذل نیز شامل مجازات خواهد شد.

بهشتی بیان کرد: در اکثر نرم‌افزار‌ها این مشکل وجود دارد که آثار مبتذل یا مستهجن در کانال‌هایی که مختص به اطفال و نوجوانان است، در دسترس آن‌ها قرار می‌گیرد. قانونگذار برای این بخش نیز جرم‌انگاری و در بند ۶ بیان کرده هر فردی محتوای مستهجن یا مبتذل را در دسترس طفل و نوجوان قرار دهد، به یک یا چند مجازات از مجازات‌های درجه هشت محکوم می‌شود.

او تصریح کرد: قانون‌گذار فعالیت غیر مجاز کسانی که در امور سمعی و بصری فعالیت دارند، وسیله تهدید قرار دادن آثار مستهجن، هرگونه آزار جنسی ناشی از بی‌توجهی و سهل‌انگاری و همچنین فیلمبرداری از اماکن اختصاصی بانوان را جرم‌انگاری کرده است. موضوع خانم زهرا امیرابراهیمی سرمنشا تصویب قانون مجازات استفاده‌کنندگان بود. تا آن زمان جای خالی این قانون حس می‌شد، اما بعد از انتشار آن فیلم تصمیم بر این شد که جرم‌انگاری و مجازات‌ها شدید شود.

معاون دادستان مشهد با اشاره به اینکه دغدغه ما در نرم‌افزار شاد این بود که اکثر خانواده‌ها تصور می‌کردند این نرم‌افزار صرفا آموزشی است و امکان تشکیل گروه و کانال‌های مستجهن و مبتذل وجود ندارد، تاکید کرد: در شهریور امسال بررسی و مشاهده کردیم متاسفانه برخی از این کانال‌ها در فضای شاد تشکیل شده است؛ بنابراین دادستانی مرکز استان مکاتبه‌ای با دادستانی کل کشور انجام داد و قرار شد این موضوع حل شود.

بهشتی اظهار کرد: ما اعلام کردیم نرم‌افزار شاید یا باید اعلام کند که یک پیام‌رسان است یا باید وضع موجود را اصلاح کند و اجازه تشکیل گروه به هر فردی را ندهد. در آخرین بررسی که انجام دادیم، متوجه شدیم این مساله حل شده و تنها مدیر مدرسه اجازه تشکیل کانال و گروه را دارد و حتی معلم نیز امکان تشکیل گروه را ندارد؛ بنابراین پیام‌رسانی مختص دانش‌آموزان شده است. در مقطعی این فضا کامل رها بود و همه به این نرم‌افزار دسترسی داشتند.

او در خصوص رسیدگی به این جرایم افزود: رسیدگی به تمام این جرایم در صلاحیت دادسرای ناحیه هفت است. اگر اطفال در این جرایم مورد بزه قرار گرفتند، حتما خانواده‌ها به دادسرای جرایم رایانه‌ای شهرستان مشهد، روبه‌روی ابن‌سینا ۱۶ مراجعه کنند. در این دادسرا همکاران قضایی ما با دقت و حساسیت به این موضوعات و شکایات رسیدگی می‌کنند.