حتما تا به امروز لفظ بافت فرسوده را بار‌ها شنیده اید، موضوعی که در تمامی ادوار شهری مورد توجه مسئولان مربوطه بوده و همیشه هم وعده رسیدگی به آن و نوسازی این بافت‌ها را می‌دادند، اما متاسفانه باید گفت که امروزه بافت‌های فرسوده قسمت عمده‌ای از بافت‌های شهری را تشکیل داده اند و از علل اصلی تهیه طرح‌های مرمتی شده اند، همچنین آمارها نشان می‌دهد که بافت‌های فرسوده از نظر اجتماعی و اقتصادی دارای مشکلات عدیده‌ای برای ساکنین و همچنین برای مسئولان شهری است و این معضل با تدوین برنامه‌های صحیح جهت نوسازی و بهسازی بافت‌ها نه تنها به حل مشکل منجر خواهد شد بلکه فرصتی مناسب برای توسعه پایدار شهری در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی خواهد شد.

بافت‌های فرسوده در تهران به عنوان یک تهدید به حساب می‌آیند، تهدیدی که این روز‌ها پایتخت ایران از آن  رنج می‌برد، به گفته کارشناسان شهری اگر مرکز پایتخت را رتبه بندی کنیم منطقه ۱۰، ۱۲ و ۱۱ تهران رتبه یکم تا سوم بافت فرسوده را از آن خود کرده اند که جمعیت ۸۰۰ هزار نفری را شامل می‌شود. پس از آن از رتبه چهارم تا ۲۲ مناطق ۱۷، ۱۴، ۷، ۸، ۱۶، ۱۵، ۹، ۲۰، ۱۳، ۱۸، ۱، ۱۹، ۳، ۲، ۶، ۴، ۲۱، ۵ و ۲۲ هستند. جالب اینکه در منطقه ۲۲ تهران فقط ۲۱۸ نفر در بافت فرسوده ساکن هستند در حالی که این عدد در منطقه ۱۰ تهران ۱۸۶ هزار نفر است. با این حال باید گفت که معضل فرسودگی این قدرت را دارد که یک شبه پایتخت را به چالش بکشاند و مشکلات زیادی را به وجود آورد. برای مثال اگر زلزله ای در شهر تهران روی دهد وجود بافت فرسوده می تواند آسیب های جبران ناپذیری را در این کلانشهر ایجاد کند.

زاکانی شهردار تهران درباره بافت فرسوده دو رویکرد  تولید مسکن و دیگری سرعت بخشیدن به نوسازی در بافت های فرسوده را مدنظر قرار داده است، به گفته او یکسری اراضی در شهر تهران شناسایی شده که صاحبان آن توان پرداخت هزینه های مربوط به پروانه ساخت و یا ساخت و ساز را ندارند. در مورد این زمین ها نیز مشارکت شهرداری به این صورت است که پروانه ساخت و سرمایه گذار جهت ساخت واحدهای مسکونی را هماهنگ می کند. به عبارتی قدر السهم مالک و شهرداری در این مشارکت کاملا مشخص است. نکته مهم این است که مشوق هایی برای نوسازی بافت فرسوده در نظر گرفته شده است که متاسفانه در دوره قبل این مشوق ها حذف و باعث شد روند نوسازی در بافت های فرسوده کند شود.

پیگیری‌های خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره معضل بافت فرسوده حاکی از آن است که در سال جاری حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان از منابع شهرداری برای سرمایه گذاری در بافت‌های فرسوده و برای سال آینده نیز ۳۰۰۰ میلیارد تومان از بودجه شهرداری برای بافت فرسوده در بخش‌های ایجاد پروژه‌های محرک توسعه و تأمین خدمات و زیرساخت تخصیص داده شده است اما متأسفانه تسهیلات بانکی برای بافت فرسوده که اصلی ترین محل تحقق شعار دولت در بحث مسکن است به متقاضیان داده نمی شود، باید پذیرفت که بافت های فرسوده و تاریخی شهر  با زندگی جدید شهری و مشخصات یک شهر مدرن ناسازگار و ناهماهنگ است و تنها با احیای بافت های فرسوده میتوان ارزش کالبدی را ارتقاء داده و رغبت شهروندان به سکونت در آن افزایش داد.

مهدی هدایت رئیس سازمان نوسازی شهر تهران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان در این باره اظهار کرد که در بحث بافت فرسوده شاخص‌های جدیدی ابلاغ شده و به نقشه شهر تهران تعمیم دادیم و اسم بافت‌های فرسوده به محدوده‌های هدف بازآفرینی تغییر پیدا کرده است، به طور کلی می‌توان گفت که ۷ درصد تهران را بافت فرسوده تشکیل می‌دهد، انشالله یک جریان نوسازی در پایتخت شکل می‌گیرد، متاسفانه در بافت فرسوده دولت را نداریم، زیرا تسهیلات را نمی‌دهند و تعهدات خود در زمینه آب، برق گاز و.. را هم به ما ارائه نکردند و سازمان نظام مهندسی هم پای کار نیست؛ وی تاکید کرد که دولت باید تمام ظرفیت مسکن خود را در بافت فرسوده بیاورد؛ این صحبت‌ها در حالی است که محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرده بود که  یکی از برنامه‌های جدی وزارت راه و شهرسازی، استفاده از بافت‌های فرسوده برای ازدیاد مسکن است و  این برنامه در آینده به صورت جدی اعلام می‌شود.

افزون بر این، مسئولان و مدیران لازم است بدانند که بافت‌های فرسوده نوعی بیماری در ساختار مناطق شهری محسوب می‌شوند و عوامل زیادی در آن‌ها دخیل اند که از آن میان می‌توان به عدم پیروی از یک برنامه منسجم، عوامل کالبدی، عملکردی، زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و … اشاره کرد و  تاثیر مخرب هر یک از عوامل سبب کاهش ارزش‌های کمی و کیفی محیط زیست در محدوده‌هایی از شهر می‌شود! مهدی پیرهادی عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به بافت فرسوده و لزوم نوسازی آن گفت که سال های سال است  که نوسازی بافت های فرسوده در تهران دچار تاخیر شده و این اقدامات کافی نیست و باید سازندگان و مردم را به سمت نوسازی بافت فرسوده  ترغیب کرد؛ بافت های فرسوده عموما در مناطق جنوبی و مرکزی پایتخت واقع شده‌اند؛ بافت های ناپایدار در این مناطق تجمع بیشتری دارند.

وی اعلام کرد که شورای عالی شهرسازی که در این خصوص باید اقدامات عاجل تری را صورت دهد و دولت هم تسهیلات خاصی را در نظر بگیرد، تسهیلات باید ارزان قیمت باشد و سود آن صفر باشد و وام های طولانی با هزینه های کم را برای ساختمان ها در نظر بگیرند تا نوسازی انجام شود، زمانی که یک بحرانی ایجاد شد باید 2 برابر آن را هزینه کنیم؛ عقل حکم می کند که پیشگیری را جدی بگیریم تا سلامت شهروندان به خطر نیفتد، دولت اگر کمک کند جای دوری نمی رود و شورای شهر هم از یک سال گذشته کار خود را شروع کرده و آن را توسعه هم می دهیم.

حال لازم است که مسئولان مربوطه از دولت و شورای شهر و شهرداری تا سازمان نظام مهندسی برای نوسازی بافت‌های فرسوده تمام توان خود را به میدان بیاورند تا در این دوره شاهد کاهش بافت‌های فرسوده در پایتخت باشیم، زیرا فرسودگی عاملی است که به افول حیات شهری، زدودن خاطرات جمعی و شکل گرفتن حیات شهری روزمره‌ای کمک می‌کند؛ تا زمان از دست نرفته و دیر نشده است بهتر است سیاست‌های تشویقی برای انجام این کار لحاظ شود و از هیچ کمکی دریغ نشود.

در گذشته این بافت های بیمار مورد بی توجهی قرار گرفته بودند و انتظار می رود تا چندین سال دیگر شاهد نوسازی حداکثری این بافت ها باشیم...