نگاهی به کارنامه برخی کارگردان‌های جوان که در جشنواره فجر درخشیدند
بررسی سابقه کارگردان فیلم سرهنگ ثریا و کارگردان‌های تازه نفسی که اوج با آن‌ها همکاری کرده است.
سینمای ایران در سال‌های اخیر کارگردان‌های جوان زیادی به خود دیده است که بسیاری از آن‌ها نام خود را به عنوان «پدیده» سر زبان‌ها انداختند. از همین معبر حضور ۱۰ کارگردان اول در جشنواره چهل و یکم فجر اتفاقی کنجکاو برانگیز است و مشتاقان منتظر تماشای حاصل کار آن‌ها هستند. تجربه نشان داده هر وقت فرصت در اختیار فیلمسازان جوان قرار داده شده است، اتفاقی مهم رقم خورده. علاوه بر بخش خصوصی، سازمان‌ها هم به تازه نفس‌ها میدان می‌دهند؛ از جمله سازمان هنری رسانه‌ای اوج. به مناسبت حضور اولین فیلم لیلی عاج در بخش مسابقه جشنواره فجر امسال، نگاهی داریم به سابقه این فیلمساز و همه کارگردان‌های تازه نفسی که اوج با آن‌ها همکاری کرده است.
لیلی عاج/سرهنگ ثریا
از چهره‌های فعال حوزه تئاتر است که آثار موفقی روی صحنه برده؛ از جمله «کمیته نان» و «بابا آدم». لیلی عاج بعد از تحسین‌هایی که به خاطر اجرای «بابا آدم» با موضوع گروهگ منافقین به خود دید تصمیم گرفت اولین فیلم بلند سینمایی اش را با همین سوژه کارگردانی کند. او در فیلم «سرهنگ ثریا» داستان مادری را به تصویر کشیده که چشم انتظار رهایی فرزندش از دام منافقین است. عاج نقش اول فیلم خود را به ژاله صامتی سپرد که بازیگری توانمند در انتقال احساسات مادرانه است و بر اساس شنیده‌ها در «سرهنگ ثریا» شخصیتی ملموس خلق کرده. آیا این فیلم سکوی پرش لیلی عاج در سینما خواهد بود؟ آیا نام یک کارگردان زن موفق دیگر به جمع بانوان موفق سینما اضافه خواهد شد؟
محمدحسین مهدویان/ ایستاده در غبار
استعداد محمد حسین مهدویان با ساخت مستند‌های متفاوت به چشم آمد و با مستند سریالی «آخرین روز‌های زمستان» به اوج رسید. آن چه نام این کارگردان جوان را فراگیر کرد، اما فیلم «ایستاده در غبار» است که جزو متفاوت‌ترین فیلم‌های زندگی نامه‌ای دسته بندی می‌شود. این فیلم روایتی است مستندگونه از زندگی و شخصیت حاج احمد متوسلیان. «ایستاده در غبار» در جشنواره سی و چهارم فجر جایزه ویژه هیئت داوران بخش نگاه نو را بدست آورد و مورد تحسین مخاطبان و منتقدان قرار گرفت. مهدویان در ادامه فیلم‌های «ماجرای نیمروز»، «لاتاری»، «ماجرای نیمروز: رد خون»، «درخت گردو»، «شیشلیک»، «مرد بازنده» و سریال خانگی «زخم کاری» را ساخت. او جزو کارگردان‌های موفق سال‌های اخیر ایران است.
مقدم دوست، اقباشاوی، نائیجی/ هیهات
«هیهات» فیلمی است که در چهار اپیزود، توسط چهار کارگردان ساخته شد و چهار گوشه از ارتباط مردم با فرهنگ و منش عاشورایی را روایت می‌کند. از این چهار کارگردان، روح‌الله حجازی چهره‌ای فعال در عرصه فیلم و سریال سازی به شمار می‌رود. مقدم دوست علاوه بر نویسندگی و کارگردانی چند سریال و فیلم تلویزیونی، تجربه کارگردانی «سر به مهر» را داشت. «حق سکوت» نخستین فیلم هادی نائیجی و «تاج محل» اولین فیلم دانش اقباشاوی در مقام کارگردان است. این سه نفر با «هیهات» دومین تجربه کارگردانی بلند خود را تجربه کردند و نام شان با یکی از معدود تولیدات عاشورایی سینمای ایران در سال‌های اخیر پیوند خورد. هر سه نفر کارگردانی در سینما را پی گرفته اند که از جمع آن‌ها مقدم دوست با فیلم «عطر آلود» در جشنواره امسال حضور دارد.
مهدی جعفری / ۲۳ نفر
مهدی جعفری فیلمبردار شاخص سینمای ایران است که فعالیت خود را با ساخت فیلم کوتاه در دهه هفتاد شروع کرد. او سال ۹۵ اولین فیلم بلند خود با نام «ایستگاه اتمسفر» را ساخت، ولی آن طور که باید دیده نشد. اتفاق مهم برای جعفری با فیلم «۲۳ نفر» رقم خورد؛ فیلمی با اقتباس از خاطرات ۲۳ نفر از رزمندگان نوجوان ایرانی که در جریان جنگ تحمیلی به اسارت نیرو‌های بعثی درآمدند. «۲۳ نفر» جایزه بهترین فیلم از نگاه ملی در جشنواره سی و هشتم فجر را بدست آورد. جعفری یک سال بعد «یدو» در جشنواره فجر حضور یافت و برنده سیمرغ بهترین کارگردانی شد.
امیر عباس ربیعی/ لباس شخصی
امیر عباس ربیعی پیش‌تر تجربه ساخت چند فیلم کوتاه و بلند از جمله «از بعد از ظهر» را در کارنامه داشت و «لباس شخصی» نخستین فیلم بلند او محسوب می‌شود. این فیلم در بخش نگاه نو جشنواره سی و هشتم فجر رونمایی شد و بواسطه روایتی تازه از حزب توده در سال‌های ابتدایی انقلاب با محوریت شخصیت‌هایی، چون نورالدین کیانوری و احسان طبری، مورد توجه قرار گرفت. «لباس شخصی» علاوه بر موضوع، به دلیل فضاسازی خوب و نقش آفرینی تحسین آمیز بازیگران، اثری موفق لقب گرفت. ربیعی در دومین تجربه کارگردانی خود سراغ فیلم «ضد» با موضوع ترور شهید بهشتی رفت که محصول سازمان سینمایی حوزه هنری است.
حسین دارابی / مصلحت
حسین دارابی سال‌ها به عنوان تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه فعالیت می‌کرد. «مادر»، «همسایه»، «نفرین شدگان»، «سحری»، «دایو»، «مزاحم»، «قابلمه»، «چشم به راه»، «قفل فرمون»، «شام هیئت» و «جیب کت» از جمله تجربیات او در این زمینه هستند. دارابی سال ۹۹ فیلم «مصلحت» را کارگردانی کرد که روایتی است از فضای ملتهب ابتدای انقلاب. این فیلم داستان یکی از مقامات قضایی را روایت کرد که در پرونده‌ای ناگزیر از صدور حکم برای یکی از فرزندانش می‌شود. این فیلم چالش عدالت و مصلحت در جمهوری اسلامی ایران است و به خاطر این نگاه مورد توجه قرار گرفت. دارابی همچنان علاقمند به ساخت فیلم‌های استراتژیک است که حاصل آن «هناس» با موضوع زندگی داریوش رضایی نژاد دانشمند هسته‌ای کشورمان شده.
سیاوش سرمدی/ منصور
کارش را با خبرنگاری شروع کرد و به عنوان منتقد سینما به فعالیتش ادامه داد. سیاوش سرمدی مدتی پس از فعالیت مطبوعاتی به عنوان دستیار کارگردان جذب سینما شد. آن چه شهرت سرمدی را رقم زد ساخت مستند‌های جسورانه است؛ از جمله «ادواردو آنیلی»، «امام موسی صدر»، «هشتاد سال مقاومت»، «داوطلب مرگ»، «تهران تقاطع سئول»، «به دنبال حقیقت»، «معتاد به نفت» و «جنگ ششم». سرمدی با چنین سابقه‌ای اولین فیلم بلند سینمایی خود یعنی «منصور» را کارگردانی که در سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر رونمایی شد. این فیلم فراز‌هایی از زندگی تیمسار شهید منصور ستاری، فرمانده اسبق نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سازنده اولین جنگنده ایرانی را روایت می‌کند. «منصور» به دلیل فضاسازی دقیق، شخصیت پردازی درست و عدم افتادن به دام شعار مورد تحسین مخاطبان قرار گرفته است.
علی جعفرآبادی / مسیح پسر مریم
یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های سال‌های اخیر را علی جعفرآبادی ساخته است: «مسیح پسر مریم». این فیلم درامی اجتماعی از دهه ۵۰ شمسی است که همچنان در محاق بسر می‌برد. با این حال گفته می‌شود کارگردان توانسته فضایی دقیق از این برهه تاریخی به تصویر بکشد. جعفرآبادی پیش از کارگردانی «مسیح پسر مریم» تجربه ساخت چند فیلم کوتاه و تله فیلم مثل «به قید قرعه»، «سکوت عمیق» و «بلوبری» را داشت. فارغ از همه حواشی و جنجال‌ها درباره «مسیح پسر مریم»، نکته مهم رویش یک کارگردان جدید دیگر در سینما است.
سید علی هاشمی / مستوران ۲
سازمان اوج در سریال سازی هم زمینه فعالیت کارگردان‌های تازه نفس را فراهم کرده است. پس از موفقیت سریال «مستوران» به کارگردانی دو چهره نام آشنا یعنی مسعود آب‌پرور و سیدجمال سیدحاتمی، کارگردانی سری دوم آن به علی هاشمی رسیده است. هاشمی برای اهالی تئاتر نامی آشنا است که بیش از یک دهه در این عرصه فعالیت دارد. «موش تو پیت حلبی»، «باجانی دپ در فتوشاپ»، «تن‌هایی شهر من»، «جزغاله‌های عاشقانه» و «ماه در آب» از جمله نمایش‌های موفقی است که او روی صحنه برده. هاشمی در کنار تئاتر، حضوری فعال در سینما و تلویزیون هم داشته است. او تجربه همکاری به عنوان دستیار کارگردان و برنامه ریز را با زنده یاد حمید لبخنده، حسن فتحی، علیرضا رئیسیان، حسین سهیلی زاده و ... را در کارنامه دارد. هاشمی سال ۹۷ روی صندلی کارگردانی فیلم «زعفرانیه ۱۴ تیر» با بازی مهدی هاشمی، نازنین بیاتی، هنگامه قاضیانی، مسعود رایگان و لیندا کیانی نشست. «مستوران ۲» نخستین تجربه او در کارگردانی سریال است. این سریال با فیلمنامه محمد حنیف، حال و هوایی تاریخی دارد و حکایت‌های کهن ایرانی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی را روایت می‌کند.
حسن آخوندپور /عشق کوفی
دیگر سریال جدید اوج هم در فضای تاریخی ساخته می‌شود که روایتگر یک عشق در کوفه سال ۶۱ هجری قمری است و ماجرای آن تا واقعه کربلا و شهادت سیدالشهدا (ع) ادامه پیدا می‌کند. کارگردانی این سریال بر عهده حسن آخوندپور است که فعالیت هنری خود را از نوجوانی با بازی در تئاتر و ساخت فیلم کوتاه شروع کرده. او از نیمه دوم دهه هشتاد تهیه کنندگی و کارگردان تله فیلم را در مرکز صدا و سیمای مشهد آغاز کرد و این همکاری با شبکه‌های سراسری ادامه یافت. «فرشته دختر احمد آقا» اولین کار بلند داستانی اوست که در جشنواره‌های خارجی درخشید. فیلم کوتاه «باهر» شهرت بیشتر آخوندپور را به همراه داشت که علاوه بر نقد‌های مثبت داخلی و خارجی در جشنواره فیلم‌های ایرانی «سانفرانسیسکو» جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. مستند تحسین شده «نیسان» دیگر تجربه فیلمسازی آخوند پور است. «عشق کوفی» نخستین سریال حسن آخوندپور محسوب می‌شود.
امیرمهدی پوروزیری/مینو
«مینو» از جمله سریال‌هایی است که با موضوع مقاومت مردم خرمشهر در برابر رژیم بعث ساخته شده. این سریال را امیر پوروزیری کارگردانی کرد که فارغ التحصیل کارگردانی از دانشکده صدا و سیماست و در کارنامه اش فیلم و مستند‌هایی مثل «در محاصره»، «قبله»، «جنوب از آفریقای جنوبی»، «افغانستان سرزمین سوخته»، «بازگشت» و ... دیده می‌شود. او پیش از «مینو» تجربه ساخت سریال کمدی «شادآباد» با همکاری سازمان اوج را هم داشت. «مینو» جدی‌ترین فعالیت پوروزیری است که در زمان پخش به دلیل فضاسازی و نیز روایت یک داستان جذاب مورد توجه مخاطبان تلویزیون قرار گرفت.
گیله وا/ اردلان عاشوری
پیش از کارگردانی سریال، در قامت مستندساز، فیلمبردار پشت صحنه و فیلمنامه نویس فعالیت داشت و «گیله وا» نخستین تجربه سریال سازی اوست. اردلان عاشوری مینی سریال «گیله وا» را با موضوع قحطی در دوران میرزا کوچک خان جنگلی و نقش انگلیس در قحطی و بحران کشورمان ساخت. این سریال داستانی تکان دهنده داشت و بخوبی توانست مقاومت میرزا و ایرانی‌ها را به تصویر بکشد و گوشه‌ای از مظلومیت ایران را مقابل چشم مخاطبان قرار دهد. عاشوری تصمیم دارد فیلمی با موضوع زندگی شهید علی اکبر شیرودی بسازد.علاوه بر این، سازمان اوج تصمیم دارد بزودی چند فیلم و سریال جدید توسط کارگردان‌های تازه نفس بسازد.
