مدتی است در تلویزیون‌های ‎فارسی زبان خارجی و کسانی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی می‌گویند که نوسازی ایران با رضا شاه آغاز شد، این مسلماً دروغ است.

نوسازی صنعت نظامی ایران از دوره صفوی آغاز شد، در زمان شاه عباس در اصفهان کارخانه توپ‌ریزی و زنبورک‌سازی و اسلحه‌سازی تأسیس شد.

در زمان نادر شاه افشار کارخانه ‎کشتی‌سازی در ساحل دریای خزر ساخته شد و یک ناو جنگی با ۲۰ عرّاده توپ به دریا انداخته شد که روس‌ها تا مدت‌ها نتوانستند به سواحل ایران نزدیک شوند.

از دوره فتحعلی شاه و نایب السطنته اش، عباس میرزا، مفاهیم پُرغره (progress) و ترقّی و اصلاح امور کلمه‌های رایج در زبان منورالفکری زمانه و دربار بود.

سنت «اعزام محصّل به اروپا» با ابتکار عباس میرزا و قائم مقام فراهانی در تبریز آغاز شد و این سنت تقریباً همه ساله تکرار شد و بعد‌ها عنوان «اعزام دانشجو» یافت.

باز در زمان عباس میرزا در حکمرانی تبریز، آکادمی نظامی تأسیس شد و نوسازی همه جانبه قشون و ارتش ایران با جدیت دنبال شد.

در دوره ناصرالدین شاه دانشکده پلی‌تکنیک (دارالفنون) در تهران تأسیس شد. به دنبال آن در ارومیه مدرسه طب مدرن تأسیس شد.

در دوره ‎مظفری چندین مدرسه دخترانه و چند مدرسه‌ی عالی و دارالمعلمین تهران و چند شهر دیگر تأسیس شد. از قبل از این دوره با وجود مخالفت‌های شدید سنت‌گرایان، آموزش و پرورش مدرن در شهر‌های ایران مورد توجه واقع شد و میرزا حسن رشدیه توانست در تعدادی از شهر‌های ایران مدارس جدید را تأسیس کند.

در دوره قاجار مطبوعات و کتاب‌های فارسی در خارج از ایران چاپ می‌شد و به داخل ارسال می‌شد و در داخل نیز تعدادی روزنامه و کتاب چاپ و منتشر می‌شد.

تحولات فوق، همه قبل از ‎انقلاب مشروطه‌ی ۱۲۸۵ شمسی به وجود آمده بود. خود مشروطه نیز انقلاب تجدد بود، انقلاب ترقی‌خواهی و حکومت قانون و آزادی و حقوق بشر بود. پس از مشروطه نیز به یکباره یک جهش عمده در توسعه مدارس دختران و مطبوعات و کتاب به وجود آمد و تحول آگاهی که از مدت‌ها پیش آغاز شده بود، گسترش بیش‌تری یافت.

نوسازی رضاخانی و پیامد‌های ادامه‌دار آن!

‏پس در ایران دست کم یک صد سال پیش از به حکومت رسیدن رضا شاه، یک علاقه جمعی و یک خواست عمومی و یک نوع ضرورت تاریخی برای «ترقی‌خواهی» و «تجدید آگاهی» به وجود آمده بود و جریان نوسازی به صورت داوطلبانه آغاز شده بود که رضاخان نیز از یک مرحله‌ای به این فرآیند وارد شد و رهبری سیاسی آن را گرفت و به درستی باید گفت؛ فرآیند تاریخی تجدد و ترقی‌خواهی، رضاخان را به مُجری و کارگزار خود تبدیل کرد. اما از وقتی که رضاخان رهبر و مجری تجدد و نوسازی در ایران شد، سه مشکل اساسی در روند نوسازی و تجدد آغاز شد که هنوز هم پیامد‌های منفی آن ادامه دارد:

بازگشت به قهقرای سلطنت مطلقه و شکست مشروطه

۱ـ رضا خان مشروطه را تعطیل کرد و آن را به شکست کشید. مشروطه فرآورده جمعیِ ایرانیان در طی صد سال تغییر و فداکاری و مبارزه با پادشاهی مستبد و مطلقه قدیم بود که امید به آینده را در ایران گشود. ولی رضا خان به کمک امکان‌های مدرن «پادشاهی مطلقه» را تجدید کرد، مجلس مشروطه را از درون تباه و فاسد کرد و دوباره استبدادِ رأیِ شخص شاه در مرکز حکومت قرار گرفت و «منویّات ملوکانه» جای قانون عقلانی و اجماع عموم را گرفت و حذف و سرکوب صدای متفاوت به رفتار اصلی رژیم تبدیل شد.

تجدد آمرانه

۲ـ تجدد که واقعه‌ا خودخواسته و فرهنگی و تاریخی بود، رضا شاه آن را به واقعه‌ای «آمره» و اجباری و استبدادی تبدیل کرد. تا جایی که شکل لباس مردم را به اجبار تغییر داد، حجاب زنان را به اجبارِ پلیس تغییر داد؛ بنابراین «تجدد آمرانه»، خودخواستگی و ماهیتِ فرهنگی آن را از میان برد و آن را به پدیده‌ای حکومتی و اجباری تبدیل کرد و تجدد و نوسازی را از چشم مردم انداخت و آن را در ذهن مردم به یک پدیده زشت و غربی و کفرآمیز تبدیل کرد که باید با آن مبارزه کرد یا دست کم از آن دوری باید جست.

فضاسازی برای چپ‌گرایان

۳ـ نتیجه اقدامات رضاخانی و آمره شدن تجدد، یک فضای مساعد و مناسب برای بَرکشیدن دشمنان تجدد و نوسازی به‌وجود آورد. در نتیجه از یک سو سنت‌گرایان و روحانیون و متعصبان مذهبی و سنتی که از قبل تجدد را اتفاقی اِلحادی می‌دانستند، منش رضاخانی به کمک آنان آمد و منطق آنان را در میان مردمِ عادی، مقبول و مشروع کرد. از دیگر سو فضای مساعدی برای پذیرش و گسترش مرام اشتراکی و ایدئولوژی چپ‌گرایی در میان جوانان تحصیل‌کرده و روشنفکران به وجود آورد که در یک مرحله‌ای به یک واقعه چریکی و مسلحانه تبدیل شد.

خب اینک دوباره می‌توان پرسید؛ چرا این تلویزیون‌ها و کسانی از کنشگران فضای مجازی، آغاز تجدد و نوسازی ایران را به رضاشاه نسبت می‌دهند؟

منبع: فارس

برچسب ها: شاه پهلوی ، نوسازی
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲۴
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۵۱ ۱۹ بهمن ۱۴۰۱
رضا پالانی که هنرش ساخت آفتابه بود و بدون توان یک روز مقاومت اسیر شد و به جزیره موریس شوت شد (همانند زباله)
ارزش مقاله نوشتن و نقد هم ندارد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۳۶ ۱۶ بهمن ۱۴۰۱
همه چی آرومه.من چقد خوشبختم....
Iran (Islamic Republic of)
عادل از قطب شمال
۱۲:۰۸ ۱۶ بهمن ۱۴۰۱
ما پیشرفته ترین و متمدن ترین کشور در دنیا هستیم و در نهایت آرامش و لذت داریم زندگی می کنیم....
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۱۹ ۱۵ بهمن ۱۴۰۱
قطعاً بله
Germany
ناشناس
۲۲:۰۸ ۱۵ بهمن ۱۴۰۱
چی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۲۴ ۱۵ بهمن ۱۴۰۱
قاجاریه خودشون به قدرت رسیده اند منَشا ایلاتی درون ی داشتند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۰۸ ۱۵ بهمن ۱۴۰۱
هردوره به نوبه خودش کارهایی رو برای پیشرفت ایران کرد.پس نامردی هست غیر این بگیم.اما چیزی که قابل تحمل و تامل هست اینه که ما و ژاپن و هند باهم شروع کردیم.که همونطور که میدونیم در زمان امیرکبیر این کار آغاز شد.اما خروجی چی بود.هند و ژاپن در صنعت ماشین آلات نساجی و کارخانه ای تحصیل کردن.ایرانیها رفتن دنبال رشته های غیرصنعتی پس نایجه این شد که اونها صنعتشون از ما جلو زد اما ما با پرورش جوانان غرب زده فقط تعییر در لباس پوشیدن و ظاهر کردیم.که اگر ماهم در آنزمان دنبال صنعت میرفتیم با توجه به ذات و ژن ایرانی الان اگر در صدر نبودیم جزء۳کشور صنعتی بودیم.الانم قبول کنید که پیشرفت ایران بعد از جنگ در امور صنعتی پیشرفت کرد.البته در بعضی از صنعتها از کپی شروع کردیم تا الان که خودمون تولید کننده هستیم.که اگر تحریمها نبود باور کنید الان حداقل صدسال از وضع الان در صنعت جلو بودیم.به شرط داشتن مدیران کاربلد البته نه سیاسی و حزبی که بجا دنبال کردن منفعت مردم دنبال منفعت حزبی باشند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۲۹ ۱۵ بهمن ۱۴۰۱
پای تمدن را قاجار به کشور باز کرد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۶:۱۲ ۱۵ بهمن ۱۴۰۱
رضاخان ۱۶ سال کشور را درگیر جنگ داخلی کرد و ساخت و ساز را به عقب انداخت. در حقیقت چیزهایی که به او نسبت می دهند زمان قاجار ساخته شده و دو دهه متوقف مانده. مثلا زمان قاجار راه آهن زاهدان بوشهر مراغه مازندران و شهرری وجود داشته. حتی دانشگاه تهران از ادغام ۴ دانشکده زمان قاجار تشکیل شده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۳۹ ۱۴ بهمن ۱۴۰۱
بزرگترین خاندان دزد و خائن به وطن یعنی رژیم منحوس پهلوی ها قابل تطهیر نیست.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۳۷ ۱۴ بهمن ۱۴۰۱
دوران تخریب فرهنگ و تمدن و آغاز وابستگی و سرسپردگی با رضاقلدر شروع شد.
Iran (Islamic Republic of)
ایرانی
۱۸:۴۲ ۱۴ بهمن ۱۴۰۱
نه در در دوران شما آغاز شد ....
شما خیلی رونق رو به این کشور آوردید...
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۲۷ ۱۴ بهمن ۱۴۰۱
چقدر مضحکانه است که خرید سلاح رو قدرت میبینند ولی ساخت ان را در اوج تحریم خفه میکنند..خودزنی شما اراده مارا قویتر میکند رضا شاه فقط در دو نوبت سرزمین های ایران را از نقاط حساس ترانزیت بذل و بخشش کرد و پسرش بحرین را و این بی حجابی ها از قدرت زور رضا پهلوی نیست بلکه از شیوه محمدرضا و جنگ داخلی نرم در فیلمها و استخدام خوانندگان بود که امروز از صد سال پیش فقط زنان ایرانی به نمایش اندامشان افتخار میکنند ..اون مردی که نکاه هوس الوده به اندام زنش را تحمل میکند بی همه چیز است
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۲۲ ۱۴ بهمن ۱۴۰۱
در دوره رضا خان جز ظلم و ستم ، فقر و تنگدستی، تبعیض و کشف حجاب و قتل و جنایت چه نوسازی داشته است؟!
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۲۱ ۱۴ بهمن ۱۴۰۱
سلام افرادی با حیله ونیرنگ ودور زدن قانون فرار مالیاتی میکنند و اینکه من میخواهم بروم زیارت امام حسین ولی چون مادرم مریض است نمیتوانم سربازی بروم ونمیتوانم پیش امام حسین یعنی عراق بروم
Iran (Islamic Republic of)
رضا
۲۳:۰۶ ۱۳ بهمن ۱۴۰۱
شاید نوسازی ایران با پهلوی شروع نشده باشه ولی قطعا با رفتنشون ادامه نوسازی به پایان رسید
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۳۸ ۱۴ بهمن ۱۴۰۱
تنها خاندانی هستند که هیچکدامشان در این کشور نه ماندند و نه مردند. این برای وطن گریزی و مفت خور بودنشان کافی نیست؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۶:۱۳ ۱۵ بهمن ۱۴۰۱
با رفتنشون بی سوادی برهنگی وابستگی و مونتاژکاری به پایان رسید
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۳۴ ۱۳ بهمن ۱۴۰۱
پاسخ: بله.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۵۷ ۱۳ بهمن ۱۴۰۱
اصلاحات سطحی اقتصادی باروی کار امدن رضا شصتیر فقط توسط انگلیس انجام شد طراح این صلاحات سطحی و مجری اصلیش هم خود انگلیسها بودند چند صد نفر مستشار ومهندس از کشورهای مختلف به ایران اعزام کردند برای کارهای عمرانی تعدادی ازایرانیان که از اعیان واشراف و رجال بودند و فرنگی رفته بودند وتوانسته بودند تحصیلاتی انجام بدهند به عنوان کمک مجری یه کارهایی میکردند .انگلیسها فقط از رضا خان به عنوان یک سگ نگهبان استفاده میکردندویه ارتش صد هزار نفری براش ساخته بود برای سرکوب داخلی که این ارتش هم در حمله انگلیس و شوروی سه روز دوام نیاورد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۶:۱۹ ۱۵ بهمن ۱۴۰۱
بیشتر کابینه احمدشاه متمایل به آمریکا بودند. حتی میخواستند به کمک کمپانی سینکلر استخراج نفت ایران را شروع کنند. دوره قرارداد نفت با انگلیس هم به پایان می رسید و خود به خود ملی می شد نفت. ولی یک دفعه انگلیسی ها رضاخان را سر کار آوردند که ماژور ایمبری نماینده کمپانی سینکلر را به دست خود کشت و قرارداد نفتی با انگلیس را به آتش کشید و بعد مجددا همان قرارداد را بست و تمدید کرد! اون طرف قضیه هم هاردینگ رئیس جمهور آمریکا توسط همسرش مسموم شد و کابینه احمدشاه هم به فرانسه فرار کردند تا زمان محمدرضاشاه بعد به ایران برگشتند.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۴۱ ۱۳ بهمن ۱۴۰۱
سلام خسته نباشید می دونی همه مردم دق کردن خدایا تو کمک کن اقاه بیاد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۲۶ ۱۳ بهمن ۱۴۰۱
دوران نوسازی فقط بعد از انقلاب رخ داد.قبلش اصلا دوره ای نبود!
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۵۲ ۱۴ بهمن ۱۴۰۱
چه اعتمادبه نفسی.....
آخرین اخبار