خانم تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی کشور در برنامه صف اول به سوالات زیر پاسخ داد.

میزان بارش های امسال به حدی بوده که خاطر کشاورزان را آسوده کند؟

تاجبخش: اگرچه در برخی استان ها بارش های خوبی داشتیم اما توزیع بارش در کشور مناسب نبوده است به طوریکه در نیمه شمالی کشور بارش محسوسی نداشتیم.

امسال پاییز کم بارشی داشتیم همچنین دو سال پیاپی درگیر خشکسالی بودیم بنابراین اوضاع کشاورزان در بخش های شمالی کشور رو به راه نیست اما در بخش های جنوبی کشور به خصوص بوشهر اوضاع مناسب است.

پیش بینی برای بارش طی ماه های آینده چیست؟

تاجبخش: در زمستان بارش ها در حد نرمال است  اما تمرکز بارش ها در استان های جنوبی است و تا نیمه اردیبشت بارش نرمال به سمت بیشتر از نرمال در این مناطق داریم  اما در مناطق شمالی میزان بارش نرمال به سمت کمتر از نرمال خواهد بود.

در کل به طور متوسط شاید بارش ها به طور نرمال در کشور باشد اما توزیع بارش ها مناسب نیست و بیشتر در حاشیه زاگرس و استان های جنوبی بارش خواهیم داشت.

سرمای اخیر در کشور کم سابقه بود؟

تاجبخش: به طور معمول هر سال در دی ماه و اوایل بهمن شدت کاهش دما را در کشور داریم اما طی چند سال اخیر به دلیل روند افزایش دما در دنیا شاید این دوره خیلی محسوس نبوده است و امسال بیشتر احساس شد. در کل الگوی زمستانی ما همین کاهش دما در این مدت است.

سرمای هوا در یکی دو استان خیلی محسوس بود در بازه چند سال اخیر این شرایط را نداشتیم اما خیلی بی سابقه نبوده است.

این کاهش دما دوباره اتفاق می افتد؟

تاجبخش: الگوها این را نشان نمی دهند . هفته پیش رو که  افزایش دما را  هم داریم. بعد از عبور دو موج بارشی افزایش دما را در کل کشور خواهیم داشت.

دو موج بارشی به طور متوالی  طی هفته آینده داریم که بیشتر در دامنه های زاگرس فعال است و  دوشنبه و سه شنبه در البرز  و تهران هم بارش داریم و احتمالا در شمال تهران بارش برف خواهیم داشت.

سازمان هواشناسی چه خدمات کاربردی ارائه می دهد؟

تاجبخش: دانش هواشناسی دانشی میان رشته ای و خدمات این سازمان گسترده است. در حوزه حمل و نقل هوایی اگر گزارش ساعتی هواشناسی ارائه نشود، نشست و برخاست انجام نخواهد شد. در بخش کشاورزی توسعه هواشناسی کاربردی را داریم و توصیه های هواشناسی به وزارت جهاد از جمله پیشگیری از سرمازدگی ارائه می شود.

در حوزه حمل و نقل دریایی هم اطلاعات برای حرکت کشتی ها صادر می کنیم. با سازمان مدیریت منابع آب و وزارت نیرو در ارتباط هستیم. با وزارت بهداشت و محیط زیست برای پیش بینی  آلودگی هوا ارتباط داریم و تصمیمات این حوزه ها بر اساس پیش بینی های هواشناسی انجام می شود.

نهادها به اندازه کافی به هشدارهای هواشناسی توجه می کنند؟

تاجبخش: در بسیاری از موارد این هشدارها خیلی کاربردی است و در همین سرمای اخیر هشدارهای هواشناسی موجب صرفه جویی منابع انرژی شد. هشدار ها در  سیلاب ها به کنترل  و مهار آب و پیشگیری از خسارت ها کمک می کند.

ذکر یک نکته ضروری است ، اینکه در هواشناسی جهانی هشدارها بر اساس تاثیری که می گذارند صادر می شوند یعنی تاثیر محور هستند.

برای تاثیر محور بودن صدور هشدارها نیاز به داده ها و  اطلاعاتی است که اکنون در اختیار سازمان هواشناسی نیست. به طور مثال  پیش بینی وزش باد سنگین  و خسارت آن در یک منطقه مستلزم این است که اطلاعات سازه ها و درختان آن منطقه را داشته باشیم. برای هشدار سیل لازم است داده های دبی رودخانه ها را برخط داشته باشیم و برای هشدار آلودگی هوا نیاز به سیاهه اطلاعات آلاینده های جوی است.

اگر این داده ها در اختیار سازمان باشد می توانیم اطلاعات و هشدار ها را دقیق تر بدهیم. ضرورت تاسیس پایگاه داده های کاربردی وجود دارد. در بعضی دستگاه ها همچون  وزارت نیرو و جهاد مکاتبات و اقداماتی شده اما ضرورت دارد این اطلاعات به روز باشد. 

این اطلاعات وجود دارد تنها اراده بین دستگاه ها را می طلبد تا پایگاه داده متمرکز ایجاد شود.

برخی معتقدند که میزان هشدارهای سازمان هواشناسی از حد معمول بالاتر است، این برای رفع تکلیف است؟

تاجبخش: خیر اینطور نیست. مسئله تغییر اقلیم و رخداد پدیده های حدی در منطقه ما زیاد شده است. زیرساخت های  کشور نامناسب است و  تغییر کاربری اراضی در برخی مناطق انجام شده است . ممکن است مسیر رودخانه با ساخت و ساز بسته شده باشد و در این شرایط با کمترین بارش هم سیل داریم.

بنابراین کشور ما از لحاظ تاب آوری برای تغییرات اقلیمی وضعیت شکننده ای دارد و وظیفه ما این است که با اطلاع رسانی به موقع دستگاه های مرتبط را آگاه کنیم تا از بروز خسارات تا جای ممکن جلوگیری شود.

ادوات سنجشی و پایشی سازمان هواشناسی در چه وضعیتی است؟

تاجبخش: شبکه دیدبانی سازمان هواشناسی متشکل از انواع ایستگاه های جوی مستقر در محل و سنجش از راه دور است اما با استانداردهای جهانی فاصله داریم و ضرورت دارد این شبکه تقویت شود .

برای توسعه شبکه دیدبانی هواشناسی نیاز به تقویت تجهیزات داریم و عامل کلیدی میزان اعتباراتی است که باید تامین شود. میزان اعتبار سازمان هواشناسی کشور با سایر کشورهای دنیا اختلاف زیادی دارد به طور مثال یک بیستم آلمان، یک دویستم چین و یک سیصدم آمریکا است.

در بودجه های سنواتی امیدی به افزایش اعتبار سازمان است؟

تاجبخش: همیشه سازمان برنامه نگاه مثبتی به تامین تجهیزات هواشناسی داشته اما این تجهیزات عمدتا وارداتی هستند و هزینه ها  سنگین است . ضرورت یک جهش اعتبارات عمرانی سازمان هواشناسی وجود دارد چراکه تکمیل شبکه دیدبانی هواشناسی در تصمیم گیری های کلان دستگاه ها و جلوگیری از خسارات پدیده های جوی موثر است.

شرکت های دانش بنیان داخلی چقدر می توانند به تامین این تجهیزات کمک کنند؟

تاجبخش: ۱۳ موافقت نامه با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در زمینه تامین رادارهای هواشناسی و ایستگاه های فرودگاهی انجام شده است و امیدواریم این شرکت ها بتوانند تجهیزاتی که تاکنون وارداتی بوده اند را تولید کنند.