گاهی افراد به دلایلی خواهان تغییر یا اصلاحاتی در نام خانوادگی خود می‌شوند که نیازمند طی مراحل قانونی است.

در ایران، انتخاب نام خانوادگی به شکل امروزه آن از سال‌های انقلاب مشروطه در میان قشر روشنفکر جامعه معمول شد و با پایان جنگ جهانی اول، اداره سجل احوال تهران آغاز به کار کرد و بعد‌ها در سال ۱۳۰۴ لوایحی به تصویب مجلس شورای ملی رسید که بر اساس آن استفاده از القاب گذشته منسوخ و انتخاب نام خانوادگی برای کلیه اتباع ایران اجباری شد.

نسبت دادن یک نام خانوادگی به هر ایرانی، از سال ۱۳۱۳ به صورت قانون مدنی درآمد و اجباری شد و از آن زمان، به مرور، برای تمام اتباع ایران، نام خانوادگی انتخاب شد که متناسب با محل اسکان قوم و نام یا شهرت بزرگ خاندان، پدر، پدربزرگ و جد، گاهی هم شغل یا حرفه یا یک ویژگی بدنی بود و پیش از تصویب این قانون و در سال ۱۳۰۴، لایحه‌ای به تصویب مجلس شورای ملی رسیده بود که به کار بردن هر لقبی از جمله خان، میرزا، سلطنه، دوله را برای ایرانیان ممنوع کرده بود و تنها القاب مجاز، آقا برای مردان و بانو برای زنان، در نظر گرفته شده بود و امروزه بیش از ۱۰ هزار نام‌خانوادگی در ایران به ثبت رسیده است که القاب با بیشترین فراوانی عبارت از محمدی، حسینی، احمدی، رضایی، مرادی و حیدری هستند.

نام‌های خانوادگی ممکن است دارای پسوند، میانوند، پیشوند یا فاقد آن باشند و با این‌حال اغلب نام‌های خانوادگی معمولا نسبی است و فرد یا فامیل را به یک فرد مهم (محمدی، حسینی، ...)، به یکی از اجداد (مهدی‌پور، محمدزاده، ...)، به یک محل (تبریزی، اصفهانیان، شیرازی، ...)، به یک شغل یا حرفه (صراف، جواهریان، پزشکزاد،.)، به یک دودمان (آل‌هاشم، بنی‌هاشمی،.)، به یک ویژگی بدنی (خوش‌چهره، خوش لهجه... ه.) یا شهرت اجتماعی (قهرمان، قوی‌پنجه، ...) نسبت می‌دهند.

نام خانوادگی، نام فامیل و شهرت، بخشی از نام یک شخص است که تعلق فرد را به یک خانواده بیان می‌کند و همچون بسیاری از کشور‌های جهان و در ایران نیز نام خانوادگی فرزند بر اساس قانون به صورت پیش فرض از پدر و اجداد پدری اخذ می‌شود و برخلافِ نام کوچک، نام خانوادگی برای افراد مؤنث و مذکر فرقی ندارد.

نام خانوادگی از پدران و اجداد افراد به عنوان یک ارثیه به آن‌ها می‌رسد، اما چنانچه نیاز به تغییر یا اصلاح در آن باشد، راه به شرط ادله کافی و طی روند قانونی باز و امکان پذیر است.

برابر ماده ۹۹۷ قانون مدنی هر کس باید دارای نام خانوادگی باشد و همچنین برابر ماده ۴۱ قانون ثبت احوال نام خانوادگی فرزند، همان نام خانوادگی پدر است.

در قانون ۴۱ ثبت احوال تصریح شده است، دارنده حق تقدم نام خانوادگی، کسی است که برای اولین بار در قلمرو هر اداره ثبت احوال مستقل نام خانوادگی خاصی به نام او ثبت و مختص او شناخته شده باشد و همچنین حق تقدم نام خانوادگی پس از فوت دارندگان آن به ورثه قانونی او منتقل می‌شود، دارنده حق تقدم نام خانوادگی یا وارث قانونی او می‌توانند اجازه استفاده از نام خانوادگی خود را به اشخاص دیگر مشروط به آنکه محل صدور شناسنامه آنان یکی باشد، بدهند.

شرایط تغییر نام خانوادگی

اشخاص می‌توانند در مواردی که پیش بینی شده است، درخواست تغییر نام خانوادگی کنند؛ مانند مواردی که نام خانوادگی بیش از دو کلمه یا بیش از یک کلمه و یک حرف یا عدد یا پسوند یا به طور مطلق یا مضاف نام محل یا مواردی مانند دو اصل تهرانی، علی نژاد مطلق، عدنان تکان تپه تهرانی، آحسینی پور باشد.

همچنین اینکه نام خانوادگی از واژه‌های مستهجن و ناپسند ترکیب شده باشد مانند گداپور، پدرسوخته، لش یا اینکه نام خانوادگی از واژه‌های خارجی مانند علی اف برای ایرانیان غیرمهاجر یا آراکلیان برای مسلمانان باشد.

برخی نام‌های خانوادگی مذموم که مغایر با ارزش‌های فرهنگ اسلامی هستند مانند اسامی محل به طور مطلق و مضاف مانند کرجی و افخمی تبریزی نیز می‌توانند تغییر یابند.

در این مورد تبصره‌هایی نیز مانند حذف نام محل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات مربوط به دارنده حق تقدم نام خانوادگی انجام خواهد شد، مانند حسینی شیرازی به حسینی یا اکبری علی آبادی به اکبری، همچنین حذف نام ایلات و عشایر و حِرَف و مشاغل مانند کوراوند به رسولی و محمدی نقاش به محمدی از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات دارنده حق تقدم نیز انجام خواهد شد.

واژه‌هایی که از القاب و اسامی مربوط به عناوین علمی اعم از درجات و مؤسسات علمی مانند دکتر، دانشگاه یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری به صورت مطلق باشد مانند سرهنگ، شهردار نیز از دیگر شرایط تغییر نام خانوادگی محسوب می‌شوند.

استفاده از نام خانوادگی همسر برای زوجه تا زمانی که در قید زوجیت باشد، با ارائه اجازه نامه از شوهر بدون رعایت حق تقدم بلامانع است و در صورت وقوع طلاق با اعتراض زوج سند سجلی و شناسنامه زوجه به نام خانوادگی اولیه برگشت داده می‌شود و پس از فوت همسر تا زمانی که زوجه شوهر دیگری اختیار نکرده باشد، کماکان می‌تواند از نام خانوادگی همسر متوفایش استفاده کند یا به نام خانوادگی اولیه خود برگردد.

شرایط تغییر نام خانوادگی پدر و فرزندان وی

در صورتی که نام خانوادگی پدری تغییر یابد، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از ۱۸ سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر وی بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه نامه از پدر ممکن خواهد بود و هرگاه پدری نام خانوادگی خود را تغییر دهد و فوت کند، هر یک از فرزندان متوفی می‌توانند برابر تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال، نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدر تغییر دهند.

هر یک از اشخاص دارای نام خانوادگی قابل تغییر، در صورت تمایل می‌توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل اقامت نسبت به درخواست تغییر نام خانوادگی خود اقدام کنند، اشخاص ۱۸ سال به بالا، اشخاص کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند، پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال در صورتی که نام خانوادگی پدر تغییر کرده باشد و قیم یا وصی برای اطفال تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد و برگشت به نام خانوادگی اولیه امکان پذیر نباشد، می‌توانند متقاضی درخواست نام خانوادگی جدید باشند.

مدارک مورد نیاز برای تغییرنام خانوادگی

تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام خانوادگی، ارائه اصل شناسنامه، ارائه اجازه نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی از پدر یا جد پدری برای فرزندان کبیر که بخواهند از نام خانوادگی هر یک از آن‌ها استفاده کنند، ارائه اجازه نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی از دارنده حق تقدم نام خانوادگی مورد درخواست (تنظیم اجازه نامه‌های مذکور در ادارات ثبت احوال نیز میسّر است)، بانوانی که می‌خواهند از نام خانوادگی همسر خود استفاده کنند می‌بایست این مدارک (تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام خانوادگی، اصل شناسنامه متقاضی، اجازه نامه شوهر و اصل شناسنامه شوهر و قباله نکاحیه) را می‌بایست ارایه دهند.

همچنین برگشت به نام خانوادگی اولیه امکان پذیر نیست در هنگام انتخاب نام خانوادگی جدید دقت لازم حتما باید انجام شود.

در صورت نامناسب بودن نام خانوادگی برابر بند ۶دستورالعمل تغییر نام خانوادگی هر کس می‌تواند پس از رسیدن به سن قانونی ۱۸سال تمام با رعایت مقررات از طریق انتخاب واژه بلامعارض یا با اخذ اجازه از دارنده حق تقدم برای یک بار تغییر دهد و همچنین برگشت به نام خانوادگی قبلی تا وقتی ممکن است که شناسنامه با واژه تصویبی صادر و تحویل متقاضی نشده باشد.

ایرنا

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۴۹
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۱۹ ۰۶ بهمن ۱۴۰۱
سلام من پسرم فوت کرده بعد نوه من میخواد فامیلی نا پدریش را برای خودش انتخاب کن آیا امکانش هست ولی خانواده پدریش راضی نیست برای عوض کردن فامیلیش لطف راهنمایی بفرمایید نوه پسری هم هست دختر هم هست ممنون
Netherlands
ناشناس
۲۳:۱۳ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
سلام شناسنامه من مال خواهرم هس فوت کرده بود بد من به دنیا می آییم شناسنامه اش به من می دن من الان سه اسمه هستم یکی اسم شناسنامه ایی مال خواهرم دوتا هم برای خودم گذاشتن البته با اسم خواهرم صدام نمی زنن دوتا اسم دیگه صدام می زنن سالها ازاین وضع خیلی ناراحتم که یه اسمی مشخص برای خودم ندارم واقعیتش می خوام حداقل بداز فوت ام می خوام سنگ قبرم اسموخودم باشه می تونم اسم شناسنامه ام را عوض کنم لطفا مرا راهنمایی بکنید
Germany
سیداکبرسیف کاشانی
۲۰:۵۲ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
فامیلی اقوام عمو وعمه اجتهد است.ولی اداره ثبت باتعغیرفامیلی موافقت نکرده لطفا راهنمائی فرمائید.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۱۹ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
سلام رفتیم پسوند فامیل برداریم گفتند ممنوعه اما اگر یک دونه سکه بهار آزادی بدهید انجام میدهیم همه کار با رشوه انجام میشه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۱۱ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
سلام فامیلی من اصغر هست.میتونم به اصغری تغییر بدم؟؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۰۴ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
تغییر نام انجام میشود
Iran (Islamic Republic of)
حامد اکبرزاده
۰۹:۴۸ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
سلام خسته نباشی ، شرمنده مزاحم وقتتون شدم میخواستم بپرسم که اسم من حامد میشه عوض کرد گذاشت هاکان
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۶:۲۲ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
سلام ببخشید میشه اسم قدیمی داخل شناسنامه جدید نوشته نشود
Iran (Islamic Republic of)
راحله هاشم آبادی
۰۴:۲۵ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
سلام، فامیلی ماهاشم آبادی هست،لقب پدرم نوریان هست وبه این فامیلی صداش میزنند، حالاآیامن میتونم فامیلیمو هاشم آبادی نوریان کنم؟؟؟
Iran (Islamic Republic of)
امیرعلی
۰۳:۱۲ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
کسی ثبت احوال آشنا داره
خدا خیرتون بده خیلی گیرم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۱:۰۹ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
من نمی‌دونم تغییر اسم ووفامیل به سازمان ثبت احوال چه ربطی داره وظیفه این سازمان ثبت اسم ووفامیل به دلخواه اشخاص میباشه نه دخالت در انتخاب اسامی افراد ویا فامیل اونها
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۰۴ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
سلام برا اتباع هم گزارش تهیه کنید. چگونه نام خانوادگی شون رو تغیر بدن الان پاس وتذکره نمیدن که عوض کنیم باید چکار کنیم اتباع هم سر این مسئله خیلی مشکل دارن بگوش مدیر کل اتباع برسانید لطفا سپاس فراوان از شما عزیزان باشگاه خبرنگاران جوان
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۵۲ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
من اسمم قمر ، میخام بزارم شمسی میشه؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۰۷ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
با مزه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۲۵ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
از نظر من مشکل نداره بزار
Iran (Islamic Republic of)
خه
۱۸:۵۵ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
جون
Iran (Islamic Republic of)
منصور
۲۱:۰۷ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
سلام ،وقتی کسی میخواد به هردلیل فامیلشو عوض کنه چرا سازمان ثبت احوال مخالفت میکنه ،واقعا متاسفم،خیلی قانون مسخره ایست،خواهشا انتقال دهید
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۴۴ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
ایل احمدوند از حکومت ماد است بیشترشان در کوههای زاگرس نشین هستند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۷:۳۱ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
سلام جطوری میشه تغییر سن بدم
Iran (Islamic Republic of)
امیرعلی
۰۳:۱۴ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
یک ساله در به در دنبالشم نمیشه که نمیشه
خیلی گیرم
Iran (Islamic Republic of)
حمید
۱۶:۲۹ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
سلام ۲۰ سال پیش فامیلی من عباسی بود رفتم پاسپورد رو تعویض کنم گفت فامیلی تو عباسی نیست و عباس هستی. در صورتی که پدرم عباسی هست و ۵خواهر و برادر هم عباسی. پدرم فوت کردن . راهنمایی بفرمایید آیا میتوانم عباسی شوم؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۲۳ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
سلام پیشوند فامیل مثل ثمره محمدی،ایا میشه،ثمره را حذف کرد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۲۳ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
خیر. برابر قانون حرف دوم و فقط محمدی حذف میشه. پس بعد از مراجعه به ثبت احوال، فامیلتان ثمره میشه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۵۶ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
سلام من فامیلم دامپرور هست ایا میتوانم عوض کنم لطفاجواب بدهید ممنون
Iran (Islamic Republic of)
پری
۱۵:۴۴ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
من نام خانوادگی مو عوض کردم و اتفاقی یکی رو ثبت قبول کرد
حالا در شهری زندگی میکنم که افرادی بدنامی با همون نام خانوادگی شناخته میشن و مردم خیلی بد نگام میکنن
ایا امکان تغییر دوباره نام خانوادگی هست؟؟
Iran (Islamic Republic of)
محمد
۱۴:۵۰ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
سلام چطوری میشه سن را تغییر بدم ا
Iran (Islamic Republic of)
امیرعلی
۰۳:۱۳ ۰۴ بهمن ۱۴۰۱
یک ساله در به در دنبالشم تغییر سن بدم نمیشه که نمیشه خیلی گیرم
Iran (Islamic Republic of)
سعادتمند
۱۴:۱۸ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
من فامیلم را تغیر داده ام و حالا میخوام پسوندش(فرد) را حذف کنم امکان داره یا نه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۷:۴۲ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
از لحاظ شرعی حرام است
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۴۲ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
باید روز اول میگفتی ، امکان انصراف نمیباشد.
Iran (Islamic Republic of)
علی
۱۴:۱۱ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
باسلام من اخر فامیلیم نژاد هستش میخوام این نژاد رو حذف کنم آیاممکن است یا خیر
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۴۳ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
نمیشه ، دیر اومدی تموم شد.
Iran (Islamic Republic of)
وفایی
۱۳:۰۳ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
فامیل من وفایی هست
کسی اطلاع داره که این فامیلی برای کدوم نقطه از کشور هست؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۰۱ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
روستای وفایی در لرستان است
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۰۷ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
سه شهرگلپایگان
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۳۳ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
وفایی مال شفیع آبادوحیدیه شهریار
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۲۵ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
نمیدونم برو سوال بعد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۳۱ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
لرستان
Iran (Islamic Republic of)
عباس
۱۵:۳۲ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
در ملایر هم وفایی هست
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۵۶ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
وفایی مربوط به منطقه ی ‌ کوهدشت لرستانه
Iran (Islamic Republic of)
جمشید خردمند
۱۷:۴۰ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
در مازندران طرف ساری و با بل رواج دارد....کلا در مازندران این فامیلی زیاد هس
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۷:۴۸ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
شهرک سعدی در شیراز - دوتا شهید وفایی هم داره
Iran (Islamic Republic of)
سرزمین جاوید
۱۸:۱۷ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
هموطن عزیز ! باید توجه داشته باشید که واژه نام فامیلی یا شهرت واژه " وفایی " یکی از نام های فامیلی ملی هست که معمولا در تمام شهرها ومناطق مختلف کشور ودر هر نقطه هست و مختص به شهر مکان یا جای خاصی نیست ، مثل فامیل محمدی ،حسینی ،اکبری، صوفی ،احمدی و....
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۱۳ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
فکر کنم قزوین باشه
Iran (Islamic Republic of)
روستایی
۱۲:۲۰ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
قطعا پدر اجازه نمیده فامیلی رو عوض کنم چون خیلی به اسمش که یکی از ماههای قمری هست و فامیلیش علاقه داره و افتخار میکنه درصورتی که من خوشم نمیاد همه بدون استثنا میپرسن فلانی از روستا میای
Iran (Islamic Republic of)
m
۱۶:۲۴ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
داستان آن مرد و پسری که می خواستند الاغ شان را ببرند شهر بفروشند رو حتما بخوان! آن موقع متوجه میشی تاثیرپذیری از حرف دیگران چه بلایی سر آدم میاره ...
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۰۹ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
کاش می شد اسم رو عوض کرد
Iran (Islamic Republic of)
امیر
۱۵:۴۷ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
تغییر اسم ،بسیار راحتر از تغییر فامیلی است.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۱۹ ۰۳ بهمن ۱۴۰۱
لطفا کارشکنان صدور کارت ملی را معرفی کنید
آخرین اخبار