هواری میگو، کاتغ ماهی (قلیه ماهی) و گبولی گوشت ازجمله معروف‌ترین غذا‌های استان هرمزگان هستند که در کنار دسر‌های محلی سوراغ و مهیاوه و نان‌های سنتی دل هر مسافری را می‌برد.

جزیره هرمز یکی از شهر‌هایی است که بانوان آن در پخت کاتغ ماهی (قلیه ماهی) بسیار مهارت دارند. این خورش به اسم قلیه هم شناخته‌شده، اما سبک و پخت آن بسیار متفاوت و خاص هرمزگان است و هیچ جای ایران نمی‌توان این طعم و این روش پخت را دید.

کاتغ ماهی با «گرگا»

در گذشته به دلیل شرایط آب و هوایی و نبود امکانات و رفت و آمد سخت به جزایر، از سبزی خشک در قلیه ماهی استفاده می‌کردند. پیاز و سیر را در هاون‌های مخصوص می‌کوبیدند و با این کار به خورشت طعم و لعاب می‌دادند. برای چاشنی آن از لیمو خشک و ادویه‌هایی که خودشان با مهارت و سلیقه آماده می‌کردند، استفاده می‌شد.

معمولاً قلیه ماهی را با نانی که خودشان می‌پزند در کنار سبزی «گرگا» میل می‌کنند و این غذا برای ناهار بسیار مناسب است.

هواری میگو، طعمی بی‌نظیر

هواری در واقع به معنی مخلوط و درهم است. می‌توان این خوراک اصلی، لذیذ و پرخاصیت را خاص‌ترین خوراک در استان هرمزگان نام برد، زیرا که هیچ جای ایران هواری را به این سبک و روش هرمزگان ندارند و طبخ نمی‌کنند.

در هرمزگان انواع هواری مانند هواری گوشت، هواری ماهی، هواری میگو و هواری مرغ به همراه حبوبات و سبزیجات پخته می‌شود د دم داده می‌شود و برنج آبکش نمی‌شود.

این خوراک بسیار مقوی و سالم در تمام شهر‌های هرمزگان به روش خاص همان منطقه پخته می‌شود که ادویه پایه اصلی آن است. هواری در مراسم‌های مذهبی و جشن شادمانی درست می‌شود. معمولاً هواری‌ها را برای ناهار می‌پزند و در کنار انواع ترشی‌ها و سس‌ها میل می‌شود.

گبولی، نذری هرمزگانی‌ها

این خوراک ترکیبی از برنج، گوشت یا مرغ، نخود، سیب‌زمینی و انواع ادویه‌جات مخصوص و کشمــش است. این غذا بیشتر در بندرلنگه و بندرکنگ پخته می‌شود و در مراسم‌های نذری با کشتن گوساله یا گوسفند این خوراک بسیار خوشمزه را می‌پزند که ترکیبات ادویه‌ها باعث می‌شود این پلوی خاص، پرطرفدار باشد.

«گبولی» درواقع به گویش هرمزگانی «قبولی» است که به‌مرور زمان به گبولی تغییر پیدا کرده، در گذشته زمانی که خوراک نذری را تحویل می‌گرفتند، می‌گفتند قبول باشد. ریشه این اسم در واقع با بازی کردن لهجه قبول به کبول و گبول تبدیل شد و امروزه آن را به نام گبولی نیز می‌شناسند.

خرما بریز، دسر و میان وعده‌ای پرطرفدار

خرما، آرد گندم، روغن خاش (حیوانی)، رازیانه و زردچوبه مواد اصلی این دسر بسیار پرطرفدار در هرمزگان است. این دسر در همه فصول سال خصوصاً در زمستان درست می‌شود. در گذشته این دسر گرم و خوشمزه با روغن‌های سالم درست می‌شد و آرد آن را خودشان آسیاب می‌کردند و کاملاً تفت می‌دادند، رازیانه نیم‌کوب کرده همراه با زردچوبه درست می‌کردند، زیرا عطر رازیانه و زردچوبه ترکیبی بسیار خوش عطر، مقوی و پرخاصیت در کنار خرما است.

این دسر را به عنوان عصرانه و میان وعده کامل استفاده می‌کردند. روغن این دسر را از منطقه بستک، خرمای آن را از منطقه حاجی‌آباد و گندم آن را از منطقه فین تهیه می‌کنند.

حلوا هلری، حلوایی خوش‌رنگ و با خاصیت

این حلوا بسیار لذیذ و خوش عطر، ترکیبی از ساگو، شکر، روغن حیوانی، هل، نشاسته، زعفران، مغز بادام‌زمینی، پسته، بادام گردو است.

این حلوا به روش‌های گوناگون پخت می‌شود و اسم‌های زیادی دارد، اما معروف‌ترین نام آن «حلوا هلری» است. هلر منطقه‌ای در جزیره قشم است که از گذشته‌های دور نسل به نسل این حلوا را می‌پختند.

جالب اینجاست که این حلوای خوش‌رنگ با شکر کارامل شده (سرخ‌شده) درست می‌شود و این قدمت و سلیقه هرمزگانی‌ها را نشان می‌دهد.

احتمالاً سؤال پیش‌آمده «ساگو» چیست و چه خاصیتی دارد؟ ساگو نشاسته مرواریدی است که از غده زمینی کاساوا تهیه می‌شود و در گروه خوراکی‌های فاقد گلوتن قرار می‌گیرد. از این محصول در انواع دستور دسر و حلوا‌ها استفاده می‌شود.

این نشاسته فاقد گلوتن، باعث کش آمدن حلوا می‌شود. عطر این حلوا بیشتر از هل پودر شده تازه و خوش عطر است و ترکیبات مغز‌ها و نشاسته در این حلوا بسیار مقوی و سالم است.

سوراغ، سسی پرطرفدار در هرمزگان

سوراغ ترکیبی از گلک (خاک سرخ هرمز)، نمک دره هرمز، ماهی مومغ (حشینه)، پوست خشک نارنج است. سوراغ یکی از سس‌های پرطرفدار در استان هرمزگان است که برای طعم دادن به غذا از آن استفاده می‌شود و هم اینکه همراه غذای اصلی میل می‌شود.

سوراغ را به‌صورت نقطه‌نقطه روی نان تازه با روغن می‌ریزند و میل می‌کنند یا در پیاز سرخ‌شده و روغن مخلوط می‌کنند (کله‌جوش) و با نان می‌خورند.

از سوراغ به‌عنوان چاشنی غذا هم استفاده می‌کنند، به این صورت که در برنج در حال پختن ریخته و دم می‌دهند. مردم محلی بر این باور هستند که با خوردن سوراغ احتیاج به قرص آهن نخواهی داشت.

منبع: برنا