با توجه به آنکه خراسان جنوبی یکی از استان‌های خشک و کم آب کشور است و نیاز به باران دارد، بارورسازی ابر‌ها بعد از ۴ سال وقفه دوباره بر سر زبان‌ها افتاده و مسئولان استانی و کشوری آن را پیگیری می‌کنند.

بارورسازی ابر‌ها در خراسان جنوبی در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۷ گرفت که در سال ۱۳۹۵ این بارورسازی در نقاطی از استان از جمله بیرجند، قائن، فردوس و نهبندان انجام شد که افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی بارندگی را در این مناطق به همراه داشت؛ امسال نیز گروهی از کارشناسان کشوری راهی خراسان جنوبی شدند تا این موضوع را دوباره در پیگیری کنند.

رطوبت، عامل اصلی بارورسازی ابر‌ها

بارورسازی ابر‌ها شرایط خاص خودش را دارد و باید یکسری شرایط فراهم شود تا بتوانند ابر‌ها را باورسازی کنند، اما اینکه چطور و چگونه باید این اقدام صورت بگیرد نیاز به پاسخ یک مسئول دارد به همین دلیل به سراغ رئیس اداره پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی رفتیم تا این موضوع را از زبان او بشنویم.

نخعی رئیس اداره پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی گفت: اگر بخواهم باروسازی ابر‌ها را توضیح بدهم باید یکه مقاله ارائه دهم، اما این را باید گفت که عامل اصلی برای بارورسازی ابر‌ها رطوبت است و باید رطوبت مناسب باشد و دما به نقطه شبنم برسد و مکانیزه سقوط هم صورت بگیرد تا شاهد بارندگی باشیم.

در این بین در خراسان جنوبی آنقدر ر طوبت وجود ندارد که بشود بارورسازی ابر‌ها را انجام داد.

او در این خصوص افزود: اگر بخواهد بارورسازی ابر‌ها در استان صورت بگیرد نیاز است تا رطوبت از مناطقی از جمله دریای سرخ به استان منتقل شود.

نخعی از دیگر شرایط امکان بارورسازی ابر‌ها را وجود میانگین ۵۰۰ میلی متر بارندگی در آن منطقه اعلام کرد و گفت: این موضوع در حالی است که در خراسان جنوبی میانگین بارندگی در بلند مدت تنها ۱۱۰ میلی متر است.

رئیس اداره پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای اداره کل هواشناسی استان ادامه داد: برای بارورسازی ابرها، ژنراتور‌ها موادی را به ابر‌ها تزریق می‌کنند که جریان هوا موجب مخلوط شدن این مواد با ذرات ابر می‌شود و نیم ساعت بعد از اینکه تزریق انجام شد، ابر قادر خواهد بود تا حدود یک و نیم ساعت افزایش بارش داشته باشد.

بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد بارورسازی ابر‌ها در خراسان جنوبی سبب افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی باران می‌شود، اما سوال اینجاست این میزان بارندگی جوابگوی رفع و یا کاهش خشکسالی در خراسان جنوبی خواهد بود یا خیر؟

به گفته مسئولین طرح بارورسازی ابر‌ها برای استان آماده شده و قرار است که این موضوع به صورت انبوه و شبکه محور در کل خراسان جنوبی برای اولین بار در کشور اجرایی شود.

سال ۹۵ هر پرواز ۱۵۰ میلیون تومان آب خورد!

سال ۱۳۹۵ برای اولین بار بارورسازی ابر‌ها در خراسان جنوبی انجام شد؛ در آن سال ۷ پرواز برای بارورسازی ابر‌ها صورت گرفت که هزینه هر پرواز در آن سال ۱۵۰ میلیون تومان آب خورد.

سروری مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی به خبرنگار ما می‌گوید: در چند ماه اخیر کارشناسان مرکز ملی تحقیقات باروری ابر‌های ایران بررسی‌هایی را در خراسان جنوبی انجام دادند و قرار شد امسال نیز طرح بارورسازی ابر‌ها در استان صورت بگیرد.

بیشتر بخوانید

• بارورسازی ابرها در خراسان جنوبی
• از کمبود تجهیزات بارورسازی ابر‌ها تا مهیا نبودن شرایط جوی
• هزینه بارور سازی ابرها زیاد اما بازدهی کم است

او با اشاره به اینکه اعتبارات بارورسازی ابر‌ها به صورت ملی است افزود: قرار شده است این عملیات از طریق هوا فضا به وسیله پهباد و یا هواپیما صورت بگیرد.

در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۷ بارورسازی ابر‌ها در استان اتفاق افتاد که در سال ۹۵ تنها ۱۱ میلی متر افزایش بارندگی در استان صورت گرفت.

پیشاز این، بارورسازی ابر‌ها با کمک هواپیما‌های روسی انجام می‌شدکه هم اکنون، این عملیات با امکانات، فناوری داخلی و با استفاده از ژنراتور زمینی و هوایی انجام می‌شود.

تولید ۱۰۰ درصدی مواد بارورسازی ابر‌ها در خراسان جنوبی

تیم تحقیقاتی برای بارورسازی ابر‌ها در خراسان جنوبی از سال‌های قبل طرح بارورسازی ابر‌ها را به دلیل کم‌آبی شدید در این استان کلید زد و هم اکنون تولید ۱۰۰ درصدی مواد بارورسازی ابر‌ها در استان صورت می‌گیرد که می‌توانیم بگوییم که حالا شهر بیرجند، قطب بارورسازی ابر‌ها در کشور است.

علی آبادی رئیس کارگروه تحقیقاتی بارورسازی ابر‌ها در خراسان جنوبی می‌گوید: بارورسازی ابر‌ها به صورت تحقیقاتی و بومی به دو روش هوایی و زمینی در استان در حال انجام است و آزمایش‌های مربوطه هم با موفقیت انجام شده است.

از او در خصوص بارورسازی ابر‌ها در استان پرسیدیم که گفت: طرح بارورسازی ابر‌ها در خراسان جنوبی هم اکنون از طریق ژنراتور‌های زمینی و هوایی در دست اقدام است که به‌زودی به صورت تحقیقاتی نصب و راه‌اندازی می‌شود.

علی آبادی عنوان کرد: مواد بارورسازی ابر‌ها هم در استان ساخته شده، اما به دلیل نبود دستگاه تست، به کشور روسیه ارسال کردیم که این کشور با آزمایش بر روی مواد ارسالی و مقایسه آن با نمونه عالی خودش، تاییدیه استفاده از این مواد را ما به داده است.

رئیس کارگروه تحقیقاتی بارورسازی ابر‌ها در خراسان جنوبی ادامه داد: مواد تولیدی استان همه تأییدیه‌های علمی و بهداشتی را دارد که ما در خراسان جنوبی این مواد را به صورت ۱۰۰ درصد بومی تولید می‌کنیم و حتی برای کشور نیازی به واردات مواد از خارج نداریم.

او با اشاره به اینکه ۹۵ درصد مواد و تجهیزات باروری ابر‌ها را در خراسان جنوبی داریم، بیان کرد: ساخت مواد اولیه و اجرای طرح باروی ابر‌ها هم ۱۰۰ درصد بومی در استان انجام می‌شود و از این پس بیرجند در کشور به عنوان قطب باروری ابر‌ها شناخته خواهد شد.

علی آبادی ادامه داد: حتی امکان صادرات مواد و اجرای این طرح برای سایر کشور‌ها را هم داریم و نیروی انسانی فعال در زمینه بارورسازی ابر‌ها هم بومی استان هستند.

او عنوان کرد: از لحاظ علمی یعنی ساخت مواد و از لحاظ اجرایی در زمینه بارورسازی ابر‌ها در استان به خودکفایی رسیده‌ایم و آزمایش‌های تحقیقاتی و اجرایی هم در استان موفقیت‌آمیز بوده که این امر به همت جوانان توانمند بومی محقق شده است.

بارورسازی ابر‌ها یا مدیریت مصرف آب؟

کارشناسان هواشناسی می‌گویند بارورسازی ابر‌ها آن هم در استانی که میزان رطوبت بالایی ندارد چندان کمکی به افزایش بارندگی نمی‌کند؛ میانگین بارندگی سالانه باید به ۵۰۰ میلیمترذ برسد که این میزان در خراسان جنوبی ۱۱۰ میلیمتر بیشتر نیست.

از سوی دیگر هرچند بارورسازی ابر‌ها می‌تواند به کمک افزایش بارندگی‌ها در استان بیاید، اما بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که تنها منجر به افزایش ۱۵ درصدی بارندگی‌ها می‌شود که این اقدام هم متحمل صرف هزینه‌های گزاف است.

آمار‌ها نشان می‌دهد سالانه حدود ۴۰ درصد آب از طریق شبکه‌های فرسوده انتقال آب هدر می‌رود و از سوی دیگر همچنان اضافه برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی ادامه دارد.

مدیریت مصرف آب و اجرای کامل سامانه‌های نوین آبیاری بهتر از طرح بارورسازی ابر‌ها می‌تواند به حفظ ذخایر آبی و بقای کشاورزی و صنعت در استان کویری خراسان جنوبی کمک کند.

گزارش از زهرا رضوانیان